Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi

Muzeum Historii Włókiennictwa

Biała Fabryka – siedziba muzeum
Państwo	Polska
Miejscowość	Łódź
Adres	ul. Piotrkowska 282 93-034 Łódź
Data założenia	1 stycznia 1960
Zakres zbiorów	historia, technika i sztuka włókna
Wielkość zbiorów	200 000
Powierzchnia ekspozycji	7000 m²
Dyrektor	Aneta Dalbiak
Oddziały
Skansen Łódzkiej Architektury Drewnianej
Położenie na mapie Łodzi Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi
Położenie na mapie Polski Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi
Położenie na mapie województwa łódzkiego Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi
51°44′43,8360″N 19°27′43,7040″E/51,745510 19,462140
Strona internetowa

Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi, CMWŁ (do 1975 Muzeum Historii Włókiennictwa) – muzeum włókiennictwa mieszczące się w Białej Fabryce Geyera w Łodzi przy ul. Piotrkowskiej 282, wpisane do Państwowego Rejestru Muzeów pod numerem 116/134^[1].

Jest to największe w Europie muzeum poświęcone włókiennictwu i historii tkactwa. W chwili powstania było pierwszą taką placówką na świecie. Siedziba muzeum jest jedną z pierwszych na świecie adaptacji architektury postindustrialnej do celów muzealnych^[2][3].

Historia muzeum

Pierwsze próby organizacyjne sięgają roku 1952, kiedy Krystyna Kondratiuk^[4] doprowadziła do utworzenia Działu Tkactwa w łódzkim Muzeum Sztuki.

W 1954 r. Rada Narodowa Miasta Łodzi podjęła uchwałę o utworzeniu muzeum włókiennictwa zlokalizowanego w Białej Fabryce Ludwika Geyera. Biała Fabryka to rozległy, 4-skrzydłowy kompleks budynków architektury przemysłowej.

6 listopada 1954 wpisano ten obiekt do rejestru zabytków, dzięki czemu władze miasta mogły wystąpić do Ministra Przemysłu Lekkiego o przekazanie nieruchomości pod cele muzealne. Pięć lat później podjęto uchwałę o przekształceniu Działu Tkactwa w nową instytucją funkcjonującą jako oddział Muzeum Sztuki. 6 października 1959 roku powołano samodzielną jednostkę - Muzeum Historii Włókiennictwa^[5]. Pierwszą dyrektorką została Krystyna Kondratiuk twórczyni organizacyjnej koncepcji nowego muzeum. Początkowo pod działalność muzealną przeznaczono skrzydło północne i część zachodniego, a cały proces przekazywania poszczególnych skrzydeł rozłożony był na lata^[6].

Od 2008 integralną część muzeum stanowi Łódzki Park Kultury Miejskiej, w którym znajdują się obiekty typowe dla zabudowy Łodzi i okolicy z przełomu XIX/XX wieku: kościół z Nowosolnej, willa letniskowa z Rudy Pabianickiej, tzw. „drewniana kamienica”, czyli 1-piętrowy dom ul. Mazowieckiej 61, drewniana poczekalnia Łódzkich Wąskotorowych Elektrycznych Kolei Dojazdowych (tramwaje podmiejskie) z ich zgierskiej krańcówki na pl. J. Kilińskiego z ok. 1901 r. oraz ulic Wólczańskiej, Żeromskiego, Kopernika i Mazowieckiej^[7].

W 2013 przestrzeń wystawiennicza muzeum powiększyła się o zrewitalizowany budynek kotłowni, w którym otwarta została wystawa interaktywna, wykorzystująca nowoczesne techniki multimedialne. Wewnątrz znajduje się maszyna parowa przeniesiona z cegielni na ul. Franciszka^[8].

W 2018 rozpoczęła się finansowana ze środków Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2014–2020 modernizacja siedziby muzeum. W jej ramach zaplanowano odnowienie elewacji zachodniej, oraz wnętrz najstarszego skrzydła zabytkowej fabryki – budynku A, a także renowację południowej elewacji sąsiadującego z Parkiem Reymonta budynku C. I. Inwestycja objęła również powstanie magazynu studyjnego, a także, a także prace w Skansenie Łódzkiej Architektury Drewnianej: instalację centralnego ogrzewania, docieplenie oraz zagospodarowanie terenu. Prace zostały zakończone w 2020 roku, kiedy to otworzona została nowa wystawa stała^[9][10].

Dyrektorzy

• Krystyna Kondratiuk (1960–1976)^[11]
• Adam Nahlik (1976–1980)^[12]
• Janusz Bujacz (1980-1981)^[13]
• Norbert Zawisza (1981–2013)^[14]
• Marcin Oko (2013–2016)^[15]
• Aneta Dalbiak (od 2016)^[16]

Działalność

Zainteresowania naukowe, kolekcjonerskie i popularyzatorskie muzeum obejmują wszystko, co pozostaje w związku z włókienniczym procesem produkcyjnym – od surowca, przez techniki i technologie włókiennicze do produktów włókienniczych o różnym stopniu i technice przetworzenia. Zbiory są gromadzone, opracowywane naukowo, konserwowane i w różnej formie udostępniane przez specjalistyczne działy muzeum.

Od 1972 muzeum było współorganizatorem, a od 1982 jest jedynym organizatorem Międzynarodowego Triennale Tkaniny w Łodzi. Łódzkie triennale jest najstarszą i największą na świecie międzynarodową wystawą promującą współczesną tkaninę artystyczną^[17].

Dziedziniec muzeum

Oferta edukacyjna

Jeden z eksponatów: zgrzeblarka wałkowa Platt Brothers

Dział Edukacji Centralnego Muzeum Włókiennictwa organizuje warsztaty plastyczne, lekcje muzealne. Działania Działu Edukacji CMWŁ realizowane są zgodnie z ideą muzeum partycypacyjnego, a tematyka zajęć powiązana jest z profilem muzeum, dotyczy więc historii i sztuki współczesnej, zbiorów CMWŁ i aktualnych wystaw^[18].

Wyróżnienia

W październiku 2013 Centralne Muzeum Włókiennictwa zajęło drugie miejsce w plebiscycie na „7 nowych cudów Polski”, zorganizowanym przez miesięcznik National Geographic Traveler^[19].

Wystawa Miasto-Moda-Maszyna uhonorowana została nagrodami:

• I miejsce w kategorii Wystawa w 15 edycji konkursu Wydarzenie Historyczne Roku^[20],
• Wystawa roku w głosowaniu internautów konkursu Plaster Kultury 2021^[21],
• Sybilla 2021 w 42. Konkursie na Wydarzenie Muzealne Roku, w kategorii Nowe i zmodernizowane wystawy stałe^[22].

Wystawa "Łódzkie mikrohistorie. Ludzkie mikrohistorie" zdobyła I miejsce w kategorii Wystawa w 14. edycji konkursu Wydarzenie Historyczne Roku^[23].

Wyróżnienie w konkursie „Zabytek Zadbany” w kategorii „Zabytki techniki” w 2022 r.^[24]

Punkt kotwiczny Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego w 2023 r.^[25]

Zobacz też

• Skansen Łódzkiej Architektury Drewnianej
• Harnam

Przypisy

Bibliografia

• Gronczewska Anna, Opowieść o niezwykłej kobiecie, która stworzyła niezwykłe muzeum; „Dziennik Łódzki”, dodatek „Kocham Łódź”, 14 II 2014, s. 8–9 (Krystyna Kondratiuk, pierwsza dyrektor muzeum)

Linki zewnętrzne

• Centralne Muzeum Włókiennictwa