Cenaspis aenigma – gatunek węża, w zależności od ujęcia klasyfikowany w rodzinie Dipsadidae i podrodzinie Xenodontinae lub rodzinie połozowatych i podrodzinie Dipsadinae^[1], przedstawiciel monotypowego rodzaju Cenaspis, opisany w 2018 r. na podstawie okazu muzealnego^[2].

Gatunek opisano na podstawie lekko strawionego okazu^[3] odkrytego w 1976 r. w przewodzie pokarmowym koralówki czarnopasej (Micrurus nigrocinctus)^[2], znalezionej w La Loma koło Rizo de Oro^[4] w meksykańskim stanie Chiapas^[5] przez Julio Ornelasa-Martıneza, który zajmował się wycinaniem palm^[6]. Wąż zginął zabity przez kombajn zbierający owoce^[3]. Początkowo uznano go za przedstawiciela rodzaju Geophis mimo cech, które nie pasowały do żadnego ze znanych gatunków tego taksonu^[2]. W następnych latach zakonserwowany okaz znajdował się w zbiorach muzealnych^[7], a opisany został dopiero w 2018 r.^[1] jako Cenaspis aenigma. Nazwa rodzajowa pochodzi od łacińskich słów cena („posiłek”, „obiad”) i apis (określenie niektórych węży), zaś epitet gatunkowy aenigma oznacza w łacinie „tajemnicę” lub „zagadkę”^[1], stąd też jego pełną nazwę tłumaczyć można na polski jako tajemniczy wąż obiadowy^[2].

Na podstawie badania szczątków ustalono, że umieszczone w wydłużonej głowie krótkie, stosunkowo tępe zęby sugerują dietę opartą o stawonogi o twardych pancerzach. Podobnym uzębieniem dysponują: żerujący głównie na stawonogach Symphimus oraz polujący na pająki i pareczniki przedstawiciele plemienia Sonorini^[1]. Z kolei grzbietowa strona ciała o jednolicie brązowej barwie, dość płaskie łuski grzbietowe^[8] i oczy o okrągłych źrenicach wskazują na przystosowanie do słabego oświetlenia, co sugeruje życie pod ziemią i aktywność na powierzchni jedynie nocą^[2]. Gatunek prawdopodobnie nie jest jadowity^[3]. Jego cechami charakterystycznymi są trzy rzędy^[2] czworokątnych, przechodzących w trójkątne, plam na spodzie ciała, ciągnących się przez całą jego długość oraz półprącie bez kolców^[2], które odróżnia go od wszystkich znanych przedstawicieli połozowatych z zachodniej półkuli^[9]. Długość ciała znanego osobnika wynosiła 258 mm, w tym 36 mm długości ogona^[4].

Do czasu opisania holotypu nie znaleziono innych egzemplarzy tego gatunku, zarówno żywych jak i w zbiorach muzealnych^[2] pomimo kilkunastu wypraw organizowanych w miejsce znalezienia pierwszego okazu^[5], w związku z czym brak informacji na temat zachowania, trybu życia i rozmnażania^[3].

Przypisy