Byteń
Ilustracja
Cerkiew unicka św. Jozafata i monaster bazylianów w Byteniu po przejęciu przez Rosyjski Kościół Prawosławny
Państwo

 Białoruś

Obwód

 brzeski

Rejon

iwacewicki

Sielsowiet

Byteń

Populacja (2009)
• liczba ludności


1579[1]

Nr kierunkowy

375 1645

Kod pocztowy

225281

Położenie na mapie obwodu brzeskiego
Mapa konturowa obwodu brzeskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Byteń”
Położenie na mapie Białorusi
Mapa konturowa Białorusi, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Byteń”
Ziemia52°52′46″N 25°30′02″E/52,879444 25,500556

Byteń[2] (biał. Быцень, Bycień ros. Бытень, Bytień) – agromiasteczko (dawniej miasteczko) na Białorusi na południe od Słonimia nad rzeką Szczarą, siedziba sielsowietu w rejonie iwacewickim obwodu brzeskiego. Za II RP siedziba gminy Byteń.

Historia

Pierwsza wzmianka o Byteniu jako o majątku Dowojnów w powiecie słonimskim województwa nowogródzkiego pochodzi z 12 maja 1555 r. Następnie należał do m.in. do kniazia Fedora Hołowni i do Jana Chodkiewicza. W końcu XVI w. Byteń stał się gniazdem rodowym Tryznów. Marszałek słonimski Hrehory Tryzna wraz z żoną Rainą z Sapiehów ufundowali tu w 1607 r. monaster, który wkrótce stał się jednym z bastionów unii brzeskiej, m.in. nowicjat w miejscowym w klasztorze bazyliańskim organizował sam Jozafat Kuncewicz. W 1640 r. podskarbi wielki litewski Mikołaj Tryzna miał zapisać Byteń klasztorowi bazylianów, jednak w 1779 r. wyrokiem sądu spadkobiercy Tryznów odzyskali wioskę od zakonu. Byteń został zniszczony i ograbiony podczas potopu szwedzkiego w 1655 r.

Prywatne miasto duchowne położone było w końcu XVIII wieku w powiecie słonimskim województwa nowogródzkiego[3].

Cerkiew greckokatolicka przy klasztorze bazyliańskim, wystawiona w latach 1708–1710 przez przełożonego zakonu Józefa Piętkiewicza, po likwidacji Kościoła unickiego na ziemiach litewskich i białoruskich przeszła do Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego[4]. W pounickich budynkach klasztornych przez pewien czas zamieszkiwali mnisi prawosławni, jednak w 1846 wspólnota ta przeniosła się do monasteru w Żyrowiczach[5]. W 1886 w Byteniu w tych samych obiektach otwarto skit monasteru Świętego Ducha w Wilnie[6]. Główna cerkiew klasztorna uległa zniszczeniu w czasie I wojny światowej. Z obiektów dawnego monasteru zachowała się do naszych czasów jedynie cerkiew pomocnicza pw. Zaśnięcia Matki Bożej z 1654 r., która obecnie służy miejscowej parafii prawosławnej[7].

24 lutego 1919 roku oddział Wojska Polskiego pod dowództwem mjr. Władysława Dąbrowskiego odbił Byteń z rąk bolszewików. Polacy zmusili od ucieczki dowództwo 4. Rewolucyjnego Pułku Warszawskiego Armii Czerwonej, zdobyli karabin maszynowy, kuchnię polową, 100 karabinów, 500 granatów ręcznych, milion naboi do karabinów i kilka aparatów telefonicznych. Wzięto też do niewoli 50 bolszewickich żołnierzy. Strona polska poniosła straty w liczbie 1 zabitego i 8 rannych. W walce szczególnie wyróżnili się podporucznicy: Walentynowicz, Maresza i Barski, a także artylerzyści pociągu pancernego „Kaniów”[8]. Była to jednak jedynie akcja zaczepna, po której siły polskie opuściły miejscowość. Ponownie Byteń zajęło 28 lutego zgrupowanie kpt. Szczęsnowicza, w ramach ofensywy wojsk polskich w kierunku Szczary. 1 marca bolszewicy otoczyli miasteczko. Z okrążenia wyrwała się jedynie polska kawaleria, natomiast piechota pozostała w Byteniu, broniąc się do końca. W walce poległo 10 polskich żołnierzy z ppor. Falkowskim, pozostali zaś, w tym 4 ciężko rannych z ppor. Sobolewskim, dostało się do bolszewickiej niewoli. Walki pomiędzy siłami polskimi i bolszewikami o Byteń trwały do 6 marca, kiedy to miejscowość została ostatecznie zdobyta przez Polaków w wyniku brawurowego ataku kompanii szturmowej kpt. Witolda Komierowskiego z grupy wojsk gen. Iwaszkiewicza[9].

Za II Rzeczypospolitej miejscowość należała do powiatu słonimskiego w województwie nowogródzkim.

Podczas okupacji hitlerowskiej, w czerwcu 1942 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 1200 osób. We wrześniu 1942 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów zamordowano w lesie koło miejscowości Zapole. Sprawcami zbrodni byli żołnierze z SS oraz litewska policja[3].

Napis na budynku administracji
Cerkiew Przeczystej Bogurodzicy (1654)
Cmentarz żydowski w Byteniu

Przypisy

  1. ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu brzeskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. (ros.).
  2. ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dnia 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. T. 7: Województwo nowogródzkie. Cz. 1. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1924, s. 59.
  3. 1 2 Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 108.
  4. ↑ Pawluczuk U. A.: Życie monastyczne w II Rzeczypospolitej. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2007, s. 24. ISBN 978-83-7431-127-4.
  5. ↑ Pawluczuk U. A.: Życie monastyczne w II Rzeczypospolitej. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2007, s. 46. ISBN 978-83-7431-127-4.
  6. ↑ Pawluczuk U. A.: Życie monastyczne w II Rzeczypospolitej. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2007, s. 35. ISBN 978-83-7431-127-4.
  7. ↑ Ивацевичское благочиние → 4. Приход храма Успения Пресвятой Богородицы д.Бытень Ивацевичского района. pinskeparh.by. [dostęp 2021-02-06]. (ros.).
  8. ↑ Lech Wyszczelski: Wstępna faza walk. W: Lech Wyszczelski: Wojna polsko-rosyjska 1919–1920. s. 59–60.
  9. ↑ Lech Wyszczelski: Wstępna faza walk. W: Lech Wyszczelski: Wojna polsko-rosyjska 1919–1920. s. 64.

Linki zewnętrzne

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.