Butlonos
Tursiops[uwaga 1]
P. Gervais, 1855[1]
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – butlonos zwyczajny (T. truncatus)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

parzystokopytne

Podrząd

Whippomorpha

Infrarząd

walenie

Parvordo

zębowce

Nadrodzina

Delphinoidea

Rodzina

delfinowate

Podrodzina

Delphininae

Rodzaj

butlonos

Typ nomenklatoryczny

Delphinus truncatus Montagu, 1821

Synonimy
  • Tursio[uwaga 2] J.E. Gray, 1843[2]
  • Thursiops[uwaga 3]: Loche, 1858[3]
  • Gudamu J.E. Gray, 1868[4]
  • Tursiodelphis Charlton-Robb, Gershwin, Thompson, Austin, K. Owen & McKechnie, 2011[5]
Gatunki

3 gatunki (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście

Butlonos[6] (Tursiops) – rodzaj wodnych ssaków z podrodziny Delphininae w obrębie rodziny delfinowatych (Delphinidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące we wszystkich wodach świata[7][8][9].

Morfologia

Długość ciała 190–380 cm, noworodków 84–140 cm; masa ciała 136–635 kg[8][10].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1843 roku angielski zoolog John Edward Gray w artykule poświęconym kolekcji ssaków ze zbiorów Muzeum Brytyjskiego[2]. Na gatunek typowy wyznaczył (oznaczenie monotypowe) butlonosa zwyczajnego (T. truncatus). Jednak nazwa którą Gray nadał nowemu taksonowi okazała się młodszym homonimem innego rodzaju waleni opisanego w 1822 roku, dlatego w 1855 roku francuski paleontolog i entomolog Paul Gervais nadał rodzajowi delfinów nową nazwę[1].

Etymologia

  • Tursio: łac. tursio, nazwa użyta przez Pliniusza na określenie rodzaju ryby przypominającej delfina[11]. Gatunek typowy: Delphinus truncatus Montagu, 1821.
  • Tursiops (Thursiops): rodzaj Tursio J.E. Gray, 1843; gr. ωψ ōps, ωπος ōpos ‘wygląd’[11].
  • Gudamu: nazwa gadamu oznaczająca w telugu delfina[12]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Delphinus gudamu R. Owen, 1866 (= Delphinus truncatus Montagu, 1821).
  • Tursiodelphis: łac. tursio, nazwa użyta przez Pliniusza na określenie rodzaju ryby przypominającej delfina; gr. δελφις delphis, δελφινος delphinos ‘delfin’[5]. Takson warunkowy, proponowany dla Tursiops australis[uwaga 4].

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki[13][10][7][6]:

Opisano również gatunek wymarły z miocenu i pliocenu dzisiejszych Włoch[14]:

  • Tursiops osennae Simonelli, 1911

Uwagi

  1. ↑ Nowa nazwa dla Tursio J.E. Gray, 1843.
  2. ↑ Młodszy homonim Tursio Fleming, 1822 (Physeteridae).
  3. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Tursiops P. Gervais, 1855.
  4. ↑ Synonim T. aduncus.

Przypisy

  1. 1 2 P. Gervais: Histoire naturelle des mammifères. Cz. 2. Paris: L. Curmer, 1855, s. 323. (fr.).
  2. 1 2 J.E. Gray: List of the specimens of Mammalia in the collection of the British Museum. London: The Trustees, 1843, s. xxiii, 105. (ang.).
  3. ↑ V. Loche: Catalogue des mammifères et des oiseaux observés en Algérie. Paris: Bertrand, 1858, s. 11. (fr.).
  4. ↑ J.E. Gray: Synopsis of the species of whales and dolphins in the collection of the British Museum. London: B. Quaritch, 1868, s. 6. (ang.).
  5. 1 2 K. Charlton-Robb, L. Gershwin, R. Thompson, J. Austin, Owen & S. McKechnie. A new dolphin species, the Burrunan dolphin Tursiops australis sp. nov., endemic to southern Australian coastal waters. „PLoS ONE”. 6 (9), s. e24047, 2011. DOI: 10.1371/journal.pone.0024047. (ang.).
  6. 1 2 Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 189. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  7. 1 2 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 298. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  8. 1 2 J. Wang, K. Riehl & S. Dungan: Family Delphinidae (Ocean Dolphins). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 515–516. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).
  9. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Tursiops. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-04-03]. (ang.).
  10. 1 2 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 581. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  11. 1 2 Palmer 1904 ↓, s. 697.
  12. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 301.
  13. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-11-26]. (ang.).
  14. ↑ V. Simonelli. Avanzi di “Tursiops„ del Pliocene Senese. „Memorie della R. Accademia delle Science dell’Instituto di Bologna Classe di Scienze Fisiche”. Serie VI. 8, s. 260, 1911. (wł.).

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.