Brzesko
wieś
Ilustracja
Kościół w Brzesku
Państwo

 Polska

Województwo

 zachodniopomorskie

Powiat

pyrzycki

Gmina

Pyrzyce

Wysokość

50 m n.p.m.

Liczba ludności (2022)

678[1]

Strefa numeracyjna

91

Kod pocztowy

74-211[2]

Tablice rejestracyjne

ZPY

SIMC

0781813

Położenie na mapie gminy Pyrzyce
Mapa konturowa gminy Pyrzyce, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Brzesko”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Brzesko”
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego
Mapa konturowa województwa zachodniopomorskiego, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Brzesko”
Położenie na mapie powiatu pyrzyckiego
Mapa konturowa powiatu pyrzyckiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Brzesko”
Ziemia53°07′33″N 15°00′30″E/53,125833 15,008333[3]

Brzesko (niem. Brietzig, nazwa przejściowa – Pawłowo[4]) – wieś w Polsce położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie pyrzyckim, w gminie Pyrzyce.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa szczecińskiego.

Miejscowość leży u stóp Brzeskiej Góry (88 m n.p.m.).

Historia

Osada z wczesnego średniowiecza (Brezko, Breszko). Wykopaliska potwierdzają istnienie osady już w IX w. Wieś sięga rodowodem do XII w. W 1124 r. przebiegała tędy, ze Stargardu do Pyrzyc misja chrystianizacyjna biskupa Ottona z Bambergu. Przed 1180 r. książę Kazimierz I dymiński nadał połowę posiadłości wsi kościołowi św. Mikołaja w Lubinie[5]. W 1227 r. drugą połowę wsi księżna Anastazja przekazał żeńskiemu klasztorowi norbertanek w Wyszkowie[6] (obecnie w granicach administracyjnych Trzebiatowa). Rozkwit katolicyzmu zahamowało wprowadzenie po 1534 r. reformacji. Protestantyzm trwał tu ponad czterysta lat, do 1945 r. 1 lutego 1945 r. do wsi wjechały czołgi 9 korpusu 2 Armii Pancernej Gwardii generała Bogdanowa. W marcu i kwietniu 1945 r. przybywają pierwsi osadnicy z powiatu Gostynińskiego, dalszymi osadnikami byli mieszkańcy z powiatu Stołpce ze wsi Naliboki i Rudnia[7], osiedlali się tu też byli żołnierze 1 i 2 Armii Wojska Polskiego. Z dniem 1 lipca 1945 r. powstała gmina z siedzibą w Brzesku (przetrwała do 1950 r.). Ze wzrostem mieszkańców narodowości Polskiej powstała polska szkoła, 2 września 1945 r. została odprawiona pierwsza msza przez Stanisława Koszarka. Jesienią 1946 r. została zapoczątkowana Gminna Biblioteka Publiczna z księgozbioru przywiezionego z biblioteki powiatowej z Lipian. W 1947 r. uruchomiono Ośrodek Zdrowia, której pierwszym lekarzem został felczer Zenon Zwierełło żołnierz 1 Samodzielnej Brygady Moździerzy Wojska Polskiego. 2 czerwca 1963 r. odbyły się wojewódzkie Obchody Święta Ludowego. Nowy Ośrodek Zdrowia powstał w 1967 r. W 1984 r. powstał zespół śpiewaczy "Brzezinka", który istniał do lat 90. W 2006 r. Brzesko liczyło 773 mieszkańców[8].

Zabudowa wsi

Procesja Pogrzeb Maryi

Chaty typu pyrzyckiego z przełomu XVII i XVIII w., z charakterystyczną wąską frontową ścianą, z wejściem od strony szczytowej. Wewnątrz tzw. czarne kuchnie, typowe dla XVIII i XIX-wiecznego budownictwa wiejskiego na terenach Pomorza Zachodniego, obecnie rzadkość[9]. We wsi znajduje się Sanktuarium Matki Bożej Brzeskiej.

Turystyka

Przez wieś przebiega znakowany szlak turystyczny czerwony "Szlak Ziemi Pyrzyckiej im. Stanisława Jansona" (dł. 58,0 km) z Morzyczyna koło Stargardu do Pyrzyc. Na pewnym odcinku, 900 m na płd. od Brzeska, pokrywa się z historyczną "Drogą Polską" ("Ścieżką Polską"), którą według tradycji, w 1124 r., św. Otton przemierzał, właśnie ze Stargardu do Pyrzyc.

Sport

W Brzesku od 1949 roku działa klub sportowy LZS Sęp Brzesko, którego prezesem jest Joanna Kołatkiewicz-Olszówka.

Szkoła Podstawowa

Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-07].
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 96 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 10858
  4. ↑ Rymar 1968 ↓, s. 193.
  5. ↑ Klempin 1868 ↓, s. 78 nr. 102.
  6. ↑ Klempin 1868 ↓, s. 191 nr. 242.
  7. ↑ "Brzesko" Lucyna Medyńska s. 11
  8. ↑ "Pyrzyce i okolice poprzez wieki" Edward Rymar s. 355
  9. ↑ Czesław Piskorski, Pomorze Zachodnie, mały przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, Warszawa, 1980, s. 111, ISBN 83-217-2292-X, OCLC 8032482.

Bibliografia

  • Jerzy M. Kosacki, "Ziemia Szczecińska, przewodnik turystyczny, część III, Ziemia Chojeńska i Pyrzycka", Wydawnictwo SAT, Szczecin 1995, ISBN 83-86507-15-2
  • Robert Klempin: Pommersches Urkundenbuch. T. I. Stettin: In Commission bei Th. von der Rahmer, 1868. [dostęp 2017-07-09]. (niem. • łac.).
  • ks. January Żelawski, "Sanktuarium Maryjne w Brzesku Szczecińskim", Szczecińskie Wydawnictwo Archidiecezjalne "Ottonianum", Szczecin 1995, ISBN 83-7041-025-1
  • Edward Rymar. Przywrócenie i nadanie nazw miejscowościom powiatu pyrzyckiego w latach 1945–1947. „Zeszyty Pyrzyckie”. 1, 1968. Szczecin: Instytut Zachodniopomorski. Towarzystwo Miłośników Ziemi Pyrzyckiej. 
  • "Pyrzyce i okolice poprzez wieki" Edward Rymar s. 355, Pyrzyce 2009 r. ISBN 978-83-928772-0-2
  • "Brzesko" Lucyna Medyńska, Pyrzyce 1996 r.

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.