Bronisław Wojciech Linke
Ilustracja
Bronisław Wojciech Linke (1939)
Data i miejsce urodzenia

23 kwietnia 1906
Dorpat

Data i miejsce śmierci

6 października 1962
Warszawa

Narodowość

polska

Alma Mater

Szkoła Sztuk Pięknych w Warszawie

Dziedzina sztuki

sztuki plastyczne

Ważne dzieła
Autobus
(1959–1961)
Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi
Grób Linkego na cmentarzu Wojskowym na Powązkach, 2013

Bronisław Wojciech Linke (ur. 23 kwietnia 1906 w Dorpacie, zm. 6 października 1962 w Warszawie) – polski malarz, rysownik i grafik, tworzący kompozycje o tematykach politycznej i społecznej; członek ugrupowania artystycznego Loża Wolnomalarska.

Życiorys

Urodził się w rodzinie notariusza Juliusza Ferdynanda i Marii ze Starorypińskich. Uczył się w polskim gimnazjum w Rydze. W 1919 rodzina Linkego została repatriowana do kraju i zamieszkała w Kaliszu, gdzie ukończył gimnazjum. Podjął pracę zarobkową w Toruniu jako robotnik w fabryce mebli „Polameryka”, później w tartaku Teuffla oraz jako przyuczający się praktykant w Toruńskich Zakładach Graficznych „Sztuka”. W latach 1922–1923 odbył studia rysunkowe w Państwowej Szkole Przemysłu Artystycznego w Bydgoszczy. Następnie studiował w latach 1924–1926 w Szkole Przemysłu Artystycznego w Krakowie, a w 1926–1931 w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych, pod kierownictwem cenionego malarza Tadeusza Pruszkowskiego. Należał do Loży Wolnomalarskiej i po wojnie do grupy „Powiśle”.

Jako grafik debiutował na łamach „Szpilek” w 1936 r., ponadto współpracował jako rysownik z „Czarno na Białem”, „Dziennikiem Ludowym”, „Nowym Życiem”, „Sygnałami”, „Tygodnikiem Robotnika”, a po II wojnie światowej z „Polityką” i „Trybuną Ludu”.

Był artystą pracującym cyklami. Jego najwcześniejszy cykl rysunków nosi tytuł „Wojna” (z lat 1931–1932), a następny „Miasto” (z lat 1931–1935).

Przyjaźnił się ze Stanisławem Ignacym Witkiewiczem, z którym odbył podróż na Śląsk. Efektem podróży był cykl trzydziestu prac zatytułowany Śląsk. W maju 1938 roku wystawa tego cyklu w Instytucie Propagandy Sztuki została zamknięta przez władze z powodu jej potencjalnej szkodliwości społecznej[1].

Po wybuchu II wojny światowej zmuszony był do wyjazdu z drugą żoną Anną i jej rodzicami do Lwowa, w obawie przed represjami Niemców za karykatury Adolfa Hitlera, które rysował do prasy. W 1942 roku został zesłany do Orska na Uralu, skąd do Polski udało mu się wrócić w 1946 r.

Po powrocie do Warszawy namalował swój najsłynniejszy cykl obrazów „Kamienie krzyczą” (1946–1956). Była to przerażająca wizja ruin stolicy po powstaniu w getcie warszawskim i po powstaniu warszawskim[2]. Reprodukcje prac z tego cyklu zostały w 1959 r. wydane w albumie Kamienie krzyczą ze wstępem Marii Dąbrowskiej.

W okresie powojennym rzadko wystawiał swoje dzieła, ponieważ jego sztuka nie odpowiadała kanonom socrealizmu.

Dwukrotnie żonaty. Po raz pierwszy (od 1928) z Haliną Marią ze Skarżyńskich[3], drugą żoną była Anna Maria z Zajdenmanów (1916–1989)[4].

Zmarł w Warszawie, spoczywa na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A4-2-3)[4].

Twórczość

Twórczość Linkego bywa określana jako realizm metaforyczny. Istotą jego sztuki jest wizualizacja, czyli obrazowanie metafor literackich. Kompozycja jego obrazów, a także sposób konstruowania cyklów, mają wybitnie narracyjny charakter.

Większość jego prac to prace na papierze. Artysta łączył akwarelę, gwasz, kredki, ołówek i tusz, często drapał i wycierał powierzchnię papieru, stosował collage.

Najbardziej znanym (zarazem jednym z ostatnich) dziełem artysty jest obraz Autobus[5], nawiązujący w swej wymowie do dramatu Stanisława Wyspiańskiego Wesele. Podobnie jak bohaterowie Wesela tak i osoby z obrazu są niewolnikami stojącymi na przeszkodzie do własnego wyzwolenia. Obrazowi poświęcił piosenkę Czerwony autobus[6] w 1981 r. poeta Jacek Kaczmarski (inspirowany obrazem Linkego jest także inny wiersz Kaczmarskiego, Kanapka z człowiekiem[7]). Innym znanym obrazem Linkego jest Modlitwa zamordowanych z 1942 r.

W 1991 r. ukazał się film dokumentalny Bronisława Linkego opisywanie świata w reżyserii Grzegorza Dubowskiego.

Sztuka artysty wywarła wpływ m.in. na twórczość Zdzisława Beksińskiego[8].

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ Magdalena Wróblewska, Bronisław Wojciech Linke, grudzień 2010.
  2. ↑ Bronisław Linke: Kamienie krzyczą. Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza „Prasa” 1959.
  3. ↑ Twórczość Bronisława Linke [online], www.weranda.pl, 1 sierpnia 2016 [dostęp 2023-10-25] (pol.).
  4. 1 2 Wyszukiwarka cmentarna --- Warszawskie cmentarze [online], www.cmentarzekomunalne.com.pl [dostęp 2023-10-25].
  5. ↑ Bronisław Wojciech Linke, „Autobus”. [w:] Culture.pl Dzieła [on-line]. [dostęp 2020-01-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-08)]. (pol.).
  6. ↑ Jacek Kaczmarski, Czerwony autobus, [w:] Ale źródło wciąż bije, Warszawa 2002, s. 87 (nagranie na płycie Muzeum).
  7. ↑ Jacek Kaczmarski, Kanapka z człowiekiem, [w:] Ale źródło wciąż bije, Warszawa 2002, s. 88 (nagranie na płycie Muzeum).
  8. ↑ Piotr Sarzyński, Bronisław Wojciech Linke: artysta osobny [online], polityka.pl, 2021 [dostęp 2022-03-22] (pol.).
  9. ↑ M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.