Brodziec plamisty
Actitis macularius[1]
(Linnaeus, 1766)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

siewkowe

Podrząd

bekasowce

Rodzina

bekasowate

Podrodzina

brodźce

Plemię

Tringini

Rodzaj

Actitis

Gatunek

brodziec plamisty

Synonimy
  • Tringa macularia Linnaeus, 1766[2]
  • Actitis macularia (Linnaeus, 1766)[1]
  • Totanus macularius (Linnaeus, 1766)[3]
  • Actitis macularia rava Burleigh, 1960[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Zasięg występowania
Mapa występowania

     okres lęgowy

     przeloty

     zimowiska

     występuje przez cały rok (zach. wybrzeża USA)

Brodziec plamisty[5] (Actitis macularius) – gatunek małego ptaka wędrownego z podrodziny brodźców w rodzinie bekasowatych (Scolopacidae). Zamieszkuje Amerykę. Sporadycznie zalatuje do Polski. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Systematyka

Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1766 roku Karol Linneusz w 12. edycji Systema Naturae. Autor nadał gatunkowi nazwę Tringa macularia[3][6]. Podał, że występuje w Europie i Ameryce Północnej; później miejsce typowe uściślono na Pensylwanię, gdyż taką lokalizację podał George Edwards, o którego publikację Linneusz oparł swój opis[3][6] (Edwards opisał brodźca plamistego w 1760 roku pod angielską nazwą The Spotted Tringa, a do opisu dołączył tablicę barwną[7]). Obecnie gatunek umieszczany jest w rodzaju Actitis[5][8].

Dawniej brodziec plamisty bywał łączony w jeden gatunek z brodźcem piskliwym (A. hypoleucos)[2]. Jest gatunkiem monotypowym[2][8]. Niektórzy autorzy wyróżniali dwa podgatunki, rava w zachodniej części zasięgu i nominatywny we wschodniej, ale różnice między nimi są minimalne[2].

Występowanie

Zamieszkuje Amerykę Północną od Arktyki po południe USA. Zimuje na zachodnich wybrzeżach oraz na południu USA, w Meksyku, Ameryce Centralnej, na Karaibach i w Ameryce Południowej (po środkowe Chile i północną Argentynę). Przez większość zim występuje także na Galapagos[2]. Sporadycznie pojawia się w Europie[9] (w tym w Polsce – 6 stwierdzeń, ostatnie w 2021[10]), na Syberii i na azjatyckim wybrzeżu Pacyfiku oraz na Marianach.

Morfologia

Wygląd
W szacie godowej wierzch ciała obu płci oliwkowobrązowy, spód biały z dość dużymi czarnymi plamami. Bez plam jedynie podogonie i dolna część brzucha. Nogi cieliste, dziób krótki, ciemny z żółtą nasadą. Samica nieco większa od samca, ma większe czarne plamy, które pokrywają brzuch do poziomu niższego niż u samca. W szacie spoczynkowej czarne plamy zanikają.
Wymiary średnie[2]
długość ciała 18–20 cm
rozpiętość skrzydeł 37–40 cm
masa ciała 19–75,5 g

Ekologia i zachowanie

Biotop
Brzegi zbiorników wodnych z brzegami o niezbyt gęstej roślinności.
Gniazdo
Na ziemi, pod osłoną roślin.
Jaja z kolekcji muzealnej
Jaja
W ciągu roku wyprowadza do 5 lęgów, składając w maju–sierpniu 3–4 jaja.
Wysiadywanie
Jaja wysiadywane są przez okres 19–22 dni przez obydwoje rodziców, jednak z większym udziałem samca. Pisklęta usamodzielniają się po około 4 tygodniach. Brodziec plamisty jest gatunkiem poliandrycznym. Podczas wychowywania młodych samica może kopulować z innym samcem, a następnie z nim podjąć wysiadywanie jaj, podczas gdy poprzedni lęg pozostaje pod opieką ojca. W ten sposób samica może w ciągu sezonu znieść jaja zapłodnione przez 4 różnych samców.
Brodźce plamiste w locie
Pożywienie
Bezkręgowce i drobne kręgowce.

Status i ochrona

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje brodźca plamistego za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku[4]. Liczebność populacji lęgowej w 2012 roku szacowano na około 660 tysięcy osobników[11]. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy[4].

W Polsce jest objęty ścisłą ochroną gatunkową[12].

Zobacz też

Przypisy

  1. 1 2 Actitis macularius, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. 1 2 3 4 5 6 Van Gils i inni, Spotted Sandpiper (Actitis macularius), [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [online], Lynx Edicions, Barcelona, 2016 [zarchiwizowane z adresu 2016-08-02].
  3. 1 2 3 4 D. Lepage: Spotted Sandpiper Actitis macularius. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-01-13]. (ang.).
  4. 1 2 3 Actitis macularius, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  5. 1 2 Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko, Podrodzina: Tringinae Rafinesque, 1815 - brodźce (Wersja: 2020-01-12), [w:] Kompletna lista ptaków świata [online], Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego [dostęp 2020-04-29].
  6. 1 2 K. Linneusz, Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, wyd. 12, t. 1 cz. 1, Holmiae 1766, s. 249 (łac.).
  7. ↑ G. Edwards, Gleanings of natural history : exhibiting figures of quadrupeds, birds, insects, plants &c., t. 2, Londyn 1760, s. 139–141, pl. 277 fig. 2 (ang. • fr.).
  8. 1 2 F. Gill, D. Donsker, P. Rasmussen (red.), Sandpipers, snipes, coursers [online], IOC World Bird List (v10.1) [dostęp 2020-04-29] (ang.).
  9. ↑ wynik wyszukiwania: Actitis macularius, [w:] Tarsiger.com [online] [dostęp 2021-04-18] (ang.).
  10. ↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 38. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2021. „Ornis Polonica”. 63, s. 130–159, 2022.
  11. ↑ Spotted Sandpiper Life History, [w:] All About Birds [online], Cornell Lab of Ornithology [zarchiwizowane z adresu 2020-10-29] (ang.).
  12. ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.