Brama Elbląska
Werder Tor
Ilustracja
Brama Elbląska w 1912, tuż przed rozbiórką
Województwo

 pomorskie

Miasto

 Gdańsk

Typ budynku

brama miejska

Zniszczono

1912

Położenie na mapie Gdańska
Mapa konturowa Gdańska, w centrum znajduje się punkt z opisem „Brama Elbląska”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry znajduje się punkt z opisem „Brama Elbląska”
Położenie na mapie województwa pomorskiego
Mapa konturowa województwa pomorskiego, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Brama Elbląska”
Ziemia54°20′57,8″N 18°40′32,5″E/54,349400 18,675700

Brama Elbląska (niem. Werder Tor)[1] – niezachowana brama miejska w Gdańsku. Znajdowała się na Knipawie.

Historia

Brama Elbląska położona była w ciągu dzisiejszej ul. Elbląskiej w rejonie skrzyżowania z ul. Głęboką. W XIV lub w XV wieku wzniesiono w tym miejscu drewnianą furtę na grobli biegnącej pomiędzy podmokłymi łąkami w kierunku Długich Ogrodów. Poprzedzona była najprawdopodobniej zwodzonym mostem nad rowem wodnym (obecny Opływ Motławy)[2]. W 1456 wzmiankowana jako Brama Skrajna (ad valvam extremam). Była wówczas wzmocniona przez basteję[1].

W XVI wieku brama została najprawdopodobniej przebudowana w związku z budową wałów chroniących Rudno[2]. W XVII wieku miała formę niewielkiego budynku z kalenicowym dachem. Poprzedzona była rozlewiskiem zasilanym przez rowy odwadniające Olszynki[1]. W okresie napoleońskim (Pierwsze Wolne Miasto Gdańsk) Francuzi ufortyfikowali przedpole bramy, budując kilka lunet, które tworzyły tak zwany Fort Desaix. Wzmocnienie bramy było istotne, ponieważ w jej okolicy znajdowały się urządzenia hydrotechniczne, mogące posłużyć obrońcom do zalania przedpola miasta na wypadek oblężenia[3]. Najprawdopodobniej w latach 70. XIX wieku przejazd bramy został poszerzony i od tego czasu obiekt pełnił już wyłącznie funkcję miejskich rogatek. Rozebrana w 1912 roku[1]. Na terenie kościoła przy ul. Głębokiej zachował się element płotu fortecznego[4].

Kwestia nazwy

Niemiecka nazwa Werder Tor oznacza Bramę Żuławską. W ten sposób nazywana jest obecnie zachowana, położona nieopodal, XVII-wieczna Brama Żuławska, która była historycznie nazywana Bramą Długich Ogrodów. Nazwa Brama Elbląska jest natomiast ahistoryczna[4][2].

Bibliografia

  • Grzegorz Bukal (red.): Fortyfikacje Gdańska. Gdańsk: Nadbałtyckie Centrum Kultury, 2006. ISBN 83-919189-6-3.

Przypisy

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.