Bogusław

wieś
Bogusław. Kościół św. Jana Chrzciciela
Państwo	Polska
Województwo	zachodniopomorskie
Powiat	myśliborski
Gmina	Dębno
Wysokość	53 m n.p.m.
Liczba ludności (2022)	310[1]
Strefa numeracyjna	95
Kod pocztowy	74-404[2]
Tablice rejestracyjne	ZMY
SIMC	0179737
Położenie na mapie gminy Dębno Bogusław
Położenie na mapie Polski Bogusław
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego Bogusław
Położenie na mapie powiatu myśliborskiego Bogusław
52°41′09″N 14°45′30″E/52,685833 14,758333[3]

Bogusław (do 1945 niem. Batzlow) – wieś w Polsce położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie myśliborskim, w gminie Dębno. Według danych z 2013 miejscowość liczyła 301 mieszkańców^[4].

Wieś znajdowała się od pierwszej połowy XIII w. na uposażeniu chwarszczańskich templariuszy i następnie joannitów, od ok. 1250 na terytorium powstałej Nowej Marchii. Od 1540 do pierwszej połowy XIX w. Bogusław wchodził w skład domeny elektora brandenburskiego w Dębnie. Od 1945 leży w granicach Polski.

Wieś posiada dobrze zachowany klasyczny układ owalnicy; kościół z 1900. Ludność zajmuje się głównie rolnictwem.

Toponimia

Nazwa pochodzi prawdopodobnie od domniemanego rycerza Bogusława, który mógł posiadać wieś przed przejęciem przez templariuszy^[5][6].

Nazwa na przestrzeni wieków: Boguzlawe 1262; Bogusla 1295; Botchelov 1451; Bazelow 1460; Batzlow 1822; do 1945 Batzlow^[6].

Położenie

Wieś położona jest 7 km na południowy wschód od Dębna, 27 km od Myśliborza i 32 km od Gorzowa.

Zgodnie z podziałem fizycznogeograficznym Polski według Kondrackiego teren, na którym położony jest Bogusław należy do prowincji Nizina Środkowoeuropejska, podprowincji Pojezierza Południowobałtyckiego, makroregionu Pojezierze Południowopomorskie oraz w końcowej klasyfikacji do mezoregionu Równina Gorzowska^[7].

Środowisko przyrodnicze

We wsi Bogusław występuje wiele gatunków i stanowisk roślin chronionych, np. bluszcz pospolity. Na polach uprawnych i suchych agrocenoz występuje ptak potrzeszcz, odnaleziono również stanowiska kumaka nizinnego. Wzdłuż głównej drogi przez całą miejscowość do granicy gminy ciągnie się cenna aleja lipowa (obw. 1,8-2,15 m) o dł. 2,4 km. Powierzchnia lasów i łąk w leśnictwie Bogusław wynosi 1884,48 ha^[8]. Dominującym gatunkiem drzew jest sosna pospolita, która wykształciła różnowiekowe i zróżnicowane siedliskowo bory. W leśnych punktach kontrolnych wykazano terytorialnego puszczyka.

Historia

• VIII-poł. X w. – w widłach Odry i dolnej Warty znajduje się odrębna jednostka terytorialna typu plemiennego, prawdopodobnie powiązana z plemieniem Lubuszan. Na północy od osadnictwa grupy cedyńskiej oddzielały ją puszcze mosińska (merica Massen) i smolnicka (merica Smolnitz). Mieszkańcy zajmowali się gospodarką rolniczo-hodowlaną.
• 960–972 – książę Mieszko I opanowuje tereny nadodrzańskie, obejmujące obręb późniejszej kasztelani cedyńskiej, ziemię kiniecką i kostrzyńską
• 1005 (lub 1007) – Polska traci zwierzchność nad Pomorzem, w tym również nad terytorium w widłach Odry i dolnej Warty
• 1112-1116 – w wyniku wyprawy Bolesława Krzywoustego, Pomorze Zachodnie uznaje zwierzchność lenną Polski
• Pocz. XIII w. - obszar na północ od linii Noteci-dolnej Warty i zachód od Gwdy w dorzeczu Myśli, Drawy, środkowej Iny, stanowi część składową księstwa pomorskiego; w niewyjaśnionych okolicznościach zostaje przejęty przez księcia wielkopolskiego Władysława Laskonogiego, a następnie jego bratanka, Władysława Odonica^[9]
• 1232 – nadanie templariuszom przez księcia Władysława Odonica (lub wcześniej przez Henryka I Brodatego) wsi Chwarszczany wraz z 1000 łanami ziemi (ok. 15-17 tys. ha) między Odrą, Wartą i Myślą, w tym również Bogusławia
• 1250 – margrabiowie brandenburscy z dynastii Askańczyków rozpoczynają ekspansję na wschód od Odry; z zajmowanych kolejno obszarów powstaje następnie Nowa Marchia
• 31.12.1262^[10] – wzmianka w dokumentach templariuszy pod nazwą Boguzlawe; Jan i Otton z dynastii askańskiej zawierają ugodę z Widekindem (Widekinusem), mistrzem templariuszy w Niemczech i krajach słowiańskich, na mocy którego templariusze w zamian za zrzeczenie się praw do miejscowości leżących przy drodze do Gorzowa (oppidum – prawdopodobnie przedlokacyjna osada targowa pod Kostrzynem, Kłośnica, Warniki, Dąbroszyn, Pudignowe i Witnica) oraz dóbr komandorii w Myśliborzu, otrzymują potwierdzenie posiadania komandorii chwarszczańskiej wraz z dziesięcioma wsiami (Bogusław, Carkzowe?, Cychry, Dargomyśl, Dębno, Gudzisz, Krześnica, Nyvik?, Oborzany, Sarbinowo). Formą zadośćuczynienia jest dodatkowo wieś Kaleńsko w ziemi kostrzyńskiej, będąca wcześniej w posiadaniu rycerskim^[11].
• 23.04.1295 – wzmianka pod nazwą Bogusla w dokumencie wyznaczającym granicę między posiadłościami margrabiego brandenburskiego Albrechta a posiadłościami chwarszczańskich templariuszy^[12]
• 02.05.1312 – rozwiązanie zakonu templariuszy bullą Ad providam papieża Klemensa V
• 1312 – posiadłości templariuszy na obszarze Marchii zajmują margrabiowie brandenburscy
• 1318 – w układzie zawartym w Cremmen, negocjowanym przez przedstawicieli przeora niemieckiego Pawła z Modeny i Leonarda de Tiburtis, margrabiowie brandenburscy potwierdzają joannitom posiadanie dóbr templariuszy
• 1320-1323 – po wygaśnięciu dynastii askańskiej, Nowa Marchia przejściowo przechodzi we władanie książąt pomorskich
• 1323 – władzę w Nowej Marchii obejmują Wittelsbachowie
• 02.04.1335 – w Chwarszczanach wymienia się joannitów jako właścicieli^[13]
• 1402-1454/55 – ziemie Nowej Marchii pod rządami zakonu krzyżackiego
• 1450 - wieś całkowicie opustoszała^[14]
• 1535-1571 – za rządów Jana kostrzyńskiego Nowa Marchia staje się niezależnym państwem w ramach Świętego Cesarstwa Rzymskiego
• 1538 – margrabia Jan Kostrzyński oficjalnie wprowadza na terenie Nowej Marchii luteranizm jako religię obowiązującą
• 15.06.1540 – komandoria Chwarszczany (w niej również wieś Bogusław) zostaje przejęta przez margrabiego Jana Kostrzyńskiego od joannitów, którzy zostają zmuszeni do przeniesienia konwentu do Świdwina. Bogusław przechodzi do domeny dębnowskiej^[14]
• 1583 – kostrzyński ludwisarz Dietrich Kesler I odlewa dzwon dla miejscowości Bogusław; obiekt ten zostaje zarekwirowany w czasie II wojny światowej, obecnie ma znajdować się w Berlinie lub w jednej z miejscowości powiatu poczdamskiego^[15]
• 1633 – istnieje folwark, określany jako „owczarnia”^[14]
• 1660 (lub 1695) – zbudowano kościół, jako filialny parafii Mościce^[14]
• 1696 – we wsi jest 10 zagrodników; nigdy nie posiadała ona pełnorolnych chłopów^[14]
• 1701 – powstanie Królestwa Prus
• 24.08.1758 – wieś spalona przez kozackie oddziały rosyjskie w celu utrudnienia przemarszu wojskom Fryderyka II; odbudowano ją po kilku latach^[14]
• 25.08.1758 – prusko-rosyjska bitwa pod Sarbinowem
• 1804 – we wsi jest 13 zagrodników^[14]
• 1806-1807 – Nowa Marchia pod okupacją wojsk napoleońskich; na mocy traktatu w Tylży w dniu 12.07.1807 wojska francuskie opuszczają terytorium państwa pruskiego z wyjątkiem niektórych ważniejszych twierdz, pod warunkiem spłaty bądź zabezpieczenia nałożonej na Prusy kontrybucji wojennej
• 1807-1811 – reformy gospodarcze Steina- Hardenberga dotyczące zniesienia poddaństwa chłopów w Prusach

• 1815-1818 – reformy administracyjne Prus zmieniają strukturę Nowej Marchii; wieś należy do powiatu Kostrzyn, w rejencji frankfurckiej, w prowincji brandenburskiej
• 1836 (1839) – w związku z likwidacją powiatu Kostrzyn^[19], wieś przechodzi do powiatu Chojna, w rejencji frankfurckiej, w prowincji brandenburskiej
• 1828 – wieś kupuje były właściciel Dargomyśla, Karl Friedrich Boldt^[20][21]
• 1853, 1866 – epidemia cholery, liczba ludności wsi zmniejszyła się o połowę^[14]
• 1871-1918 – Nowa Marchia w ramach zjednoczonej Drugiej Rzeszy Niemieckiej
• 1900 – budowa kościoła (stan obecny)^[14][20]
• 1.10.1907 – Boldtowie sprzedają majątek rodzinie von der Lancken^[20]
• VIII.1909 – majątek nabywa kapitan Bachmann^[20]
• IX.1916 – majątek nabywa właściciel ziemski Hintz^[20]
• 1920 – ostatnimi właścicielami majątku zostaje rodzina Katzenellenbogen^[20]
• 1928 – wieś obejmuje powierzchnię około 626 ha^[14]
• 1930 – majątek zostaje przejęty przez towarzystwo ziemskie „Eigene Scholle” i rozparcelowany^[20]
• 31.01.1945 – zajęcie przez wojska 2 Armii Pancernej 1 Frontu Białoruskiego^[22]
• 1956 – otwarcie 4-klasowej szkoły podstawowej
• 1.09.1973 – dzieci zaczynają uczęszczać do zbiorczej szkoły podstawowej w Cychrach
• 1975 – w wyniku zmiany podziału administracyjnego zlikwidowany zostaje powiat chojeński; wieś należy do województwa gorzowskiego i gminy Dębno
• 1999 – w ramach zmiany podziału administracyjnego wieś należy do województwa zachodniopomorskiego, powiatu myśliborskiego i gminy Dębno

Ludność

Liczba ludność w ostatnich 3 wiekach^{[17][23][24][25]}:

Gospodarka

Struktura działalności gospodarczej na dzień 31.10.2004^[26]:

W Bogusławiu funkcjonuje 76 gospodarstw rolnych, nastawionych na produkcję zbóż (jęczmień, owies, żyto, pszenica) oraz na hodowlę trzody chlewnej i bydła, brak jest gospodarstw nastawionych na produkcję ekologiczną.

Struktura gospodarstw indywidualnych (łącznie grunty fizyczne = 303,45 ha):

Powierzchnia gospodarstw:

Edukacja

Dzieci uczęszczają do szkoły podstawowej w Cychrach, natomiast młodzież do gimnazjum publicznego w Dębnie^[27].

Organizacje i instytucje

Sołectwo Bogusław - ogół mieszkańców wsi Bogusław stanowi Samorząd Mieszkańców Sołectwa; teren działania sołectwa obejmuje wieś Bogusław - w jej granicach administracyjnych.

Atrakcje turystyczne

• Kościół pw. św Jana Chrzciciela – filia kościoła parafialnego pw. św. Stanisława Biskupa Męczennika w Cychrach, zbudowany w 1900^[28] Usytuowany w centrum wsi na widocznym wzniesieniu. Kościół orientowany, założony na planie prostokąta o wymiarach 17 × 9,60 m, korpus zbudowany z kamieni narzutowych, prezbiterium i wieża z cegły. Wnętrze kościoła jednoprzestrzenne, wyposażenie pochodzi z 1900.

Przypisy