Božena Slančíková-Timrava

Božena Slančíková

Data i miejsce urodzenia	2 października 1867 Polichno
Data i miejsce śmierci	27 listopada 1951 Łuczeniec
Narodowość	słowacka
Język	słowacki
Dziedzina sztuki	literatura piękna
Epoka	realizm
Odznaczenia
Artysta narodowy CSR (1947)

Božena Slančíková-Timrava, właściwie Božena Slančíková (ur. 2 października 1867 w Polichnie, zm. 27 listopada 1951 w Łuczeńcu) – słowacka pisarka, dramaturg, publicystka, redaktorka, działaczka społeczna, czołowa postać ruchu kobiecego na Słowacji. Znana jest pod pseudonimem Timrava, podpisywała się także „Teta z Polichna”^[1]. Timrava została zaczerpnięta od nazwy małego jeziora z fontanną, przy którym lubiła siedzieć podczas pisania.

Tablica pamiątkowa Boženy Slančíkovej–Timravy, Polichno

Tablica pamiątkowa Boženy Slančíkovej–Timravy, Łuczeniec

Życiorys

Božena urodziła się w rodzinie Pavla Slančíka, pastora luterańskiego i jednego ze współzałożycieli Macierzy Słowackiej oraz Evy Márii Honétzy^[2]. Miała liczne rodzeństwo i rodziców nie było stać, aby posłać ją do szkół. Przez dwa lata uczyła się w wiejskiej szkole w Polichnie, potem uczył ją ojciec. Mając piętnaście lat uczyła się w szkole z internatem w Bańskiej Bystrzycy, gdzie skończyła IV klasę szkoły miejskiej. W mieście pozostała do 1909 roku, gdy zmarł jej ojciec. W tym czasie próbowała podejmować różne prace. Przez trzy miesiące była towarzyszką zamożnej wdowy w Dolnym Kubinie, a później została opiekunką zbiorów w Słowackim Muzeum Narodowym w Martinie, ale również jedynie przez krótki czas^[3]. Zamieszkała z matką w pobliżu plebanii jej brata bliźniaka Bohuslava w Ábelovej. Podczas pobytu w Martinie poznała Elenę Maróthy-Šoltésovą, członkinię słowackiego ruchu kobiecego, która zachęcała ją do zostania pisarką. Niewielkie zarobki z pisania zmusiły ją do podjęcia pracy jako opiekunka w przedszkolu. Na tym stanowisku pracowała w latach 1919–1929. Niewielka pensja i tantiemy zmusiły ją do przeprowadzki w 1945 do Łuczeńca, gdzie zamieszkała z krewnymi. W 1947 roku otrzymała tytuł artysty narodowego – „Národný umelec” ČSR.

Twórczość

Chociaż mieszkała z dala od ośrodków wydarzeń społecznych i kulturalnych, jej horyzonty literackie i kulturowe zostały rozszerzone przez rodzinę, a także przez spotkania z Kolomanem Banšellem, działaczką narodową Emą Goldpergerovą i Oľgą Petényi-Petianovą, matką Štefana Krčméry. Razem z siostrą Ireną wydawała ręcznie pisane czasopismo „Ratolesť”. Zachował się tylko jeden numer, w którym napisała opowiadanie Na vrchoch^[4].

Wśród jej pierwszych dzieł znajdowały się wiersze satyryczne, ale później poświęciła się pisaniu głównie powieści i opowiadań, sporadycznie sztuk teatralnych. W swoich pracach doskonale opisywała ludzi i ich mentalność, cechy i myśli, krytykowała współczesne jej problemy polityczne i narodowe, nie wahała się krytykować głównych nurtów myślowych i opisywać trudności wiejskiego życia. Opowieści opierały się głównie na środowisku wiejskim lub działy się w małym miasteczku jej regionu, a wiele z nich opiera się na własnych doświadczeniach i historii z jej życia. Do 1896 roku publikowała swoje prace tylko w czasopismach, a później w wydaniach książkowych^[3]. Chociaż miłość często pojawia się w jej pracach jako główny motyw, nigdy nie stała się sentymentalna, ale raczej wskazywała na wyrachowanie, co odróżniało ją od poprzedniej słowackiej prozy. Autorka prozy zaliczanej do drugiej fali realizmu literackiego^[1].

Jej eseje o słowackiej literaturze zostały opublikowane w Korešpondencia Timravy a Šoltésovej^[5].

Wybrane dzieła

Przypisy

Bibliografia

• Stanislav J. Kirschbaum: Historical Dictionary of Slovakia. Lanham: Scarecrow Press, 2014.Sprawdź autora:1.brak strony w książce

Linki zewnętrzne

• Archiwalna strona o poetce
• Šesťdesiatročná pamiatka Živeny, spolku slovenských žien, Elena Maróthy-Šoltésová, „Živeny” 1929, s.1-3 – dostępny w: Dygitalna knižnica