Bluszczyk
Ilustracja
Morfologia (bluszczyk kurdybanek)
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

jasnotowce

Rodzina

jasnotowate

Rodzaj

bluszczyk

Nazwa systematyczna
Glechoma L.
Sp. Pl. 578. 1753
Typ nomenklatoryczny

Glechoma hederacea L.[3]

Synonimy
  • Chamaecissos Lunell
  • Chamaeclema Moench
  • Glechonion St.-Lag.
  • Meehaniopsis Kudô[4]

Bluszczyk (Glechoma L.) – rodzaj roślin z rodziny jasnotowatych. Obejmuje 7 gatunków[4]. Rośliny te występują w strefie umiarkowanej w Europie i Azji[5], z centrum zróżnicowania we wschodniej Azji, gdzie rośnie 5 gatunków[6]. W Polsce występują dwa gatunki – bluszczyk kosmaty G. hirsuta i bluszczyk kurdybanek G. hederacea[7]. Rośliny z tego rodzaju są uprawiane i dziczejące w Ameryce Północnej i Południowej[8][4].

Zasiedlają one zwykle formacje trawiaste, brzegi lasów i strumieni[8]. Rośliny uprawiane są jako ozdobne[5], wykorzystywane były też jako lecznicze[9].

Morfologia

Pokrój
Wieloletnie rośliny zielne, o łodygach pełzających i podnoszących się, z rozłogami. Pędy są bezwonne[8].
Liście
Pojedyncze, naprzeciwległe[8], długoogonkowe, o blaszce u nasady sercowatej[6].
Kwiaty
Wyrastają skupione po kilka w wierzchotkach, tworzących okółki w kątach górnych i środkowych liści. Kwiaty są krótkoszypułkowe lub siedzące, wsparte drobnymi i szydlastymi podkwiatkami. Kielich rurkowaty lub dzwonkowaty, lekko zgięty i słabo dwuwargowy, z ząbkami trójkątnymi lub szydlastymi. Korona dwuwargowa, niebieskofioletowa, liliowa lub różowa, z rurką dłuższą od kielicha. Górna warga dwuklapowa, prosto wzniesiona, dolna trzyklapowa. Pręciki wystają z rurki korony, ich pylniki rozchylone są pod kątem prostym[8]. Zalążnia naga, na szczycie ze smukłą szyjką i dwudzielnym znamieniem[6].
Owoce
Rozłupnie rozpadające się na cztery rozłupki, owalnojajowate, gładkie[8] lub też punktowane, ciemnobrązowe[6].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj z rodziny jasnotowatych Lamiaceae. W jej obrębie zaliczany jest do podrodziny Nepetoideae, plemienia Mentheae i podplemienia Nepetinae[10].

Wykaz gatunków[4]
  • Glechoma biondiana (Diels) C.Y.Wu & C.Chen
  • Glechoma grandis (A.Gray) Kuprian.
  • Glechoma hederacea L. – bluszczyk kurdybanek
  • Glechoma hirsuta Waldst. & Kit. – bluszczyk kosmaty
  • Glechoma longituba (Nakai) Kuprian.
  • Glechoma × pannonica Borbás
  • Glechoma sardoa (Bég.) Bég.
  • Glechoma sinograndis C.Y.Wu

Zastosowanie

Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne, głównie jako rośliny okrywowe, ich pędy bowiem łatwo ukorzeniają się, a rośliny mogą rosnąć w częściowym zacienieniu. Są jednak ekspansywne i mogą stać się w ogródku chwastami, z tego też względu nie nadają się na rabaty pomiędzy innymi roślinami ozdobnymi[5].

Bluszczyk kurdybanek służył do sporządzania leczniczych naparów, stosowanych m.in. przy przeziębieniach. Stosowany był także jako dodatek do piwa, który miał „rozjaśniać umysł”[9].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-31] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-04].
  4. 1 2 3 4 Glechoma L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-08-18].
  5. 1 2 3 Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  6. 1 2 3 4 Glechoma Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-08-18].
  7. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 89, ISBN 978-83-62975-45-7.
  8. 1 2 3 4 5 6 K. Kubitzki (red.), The Families and Genera of Vascular Plants. Vol. VII. Flowering Plants Dicotyledons Lamiales, Berlin, Heidelberg: Springer-Verlag, 2004, s. 252, ISBN 978-3-642-62200-7.
  9. 1 2 David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 390, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  10. ↑ Genus Glechoma L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-08-18].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.