Bitwa pod Ballinamuck
Rewolucja irlandzka
Ilustracja
Pomnik pikiniera armii powstańczej, postawiony w Ballinamuck w roku 1928
Czas

8 września 1798

Terytorium

Ballinamuck, Longford, Irlandia

Wynik

decydujące zwycięstwo armii brytyjskiej

Strony konfliktu
Stowarzyszenie Zjednoczonych Irlandczyków
Francja 		Wielka Brytania
Dowódcy
Jean Humbert Charles Cornwallis, Gerard Lake
Siły
ok. 2 350 ok. 5 000
Straty
ok. 500 zabitych

1144 wziętych do niewoli, ok. 200 jeńców straconych

 ok. 12 zabitych

16 rannych

Położenie na mapie Irlandii
Mapa konturowa Irlandii, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „miejsce bitwy”
53°52′00″N 7°43′00″W/53,866667 -7,716667

Bitwa pod Ballinamuck – starcie zbrojne, które miało miejsce 8 września 1798 pomiędzy połączonymi siłami irlandzkich powstańców oraz ekspedycyjnej armii Republiki Francuskiej po jednej stronie, a wojskami Wielkiej Brytanii i Królestwa Irlandii po stronie przeciwnej. Bitwa przypieczętowała klęskę głównych francuskich sił ekspedycyjnych, uczestniczących w rewolucji irlandzkiej (1798).

Tło historyczne

Zwycięstwo generała Humberta w bitwie pod Castlebar nie wystarczyło do rozniecenia nowych ognisk rebelii w innych regionach Irlandii, pomimo tego, iż do połączonych sił francusko-irlandzkich dołączyło kolejnych 5 tysięcy irlandzkich rekrutów. Upadek wcześniejszej rewolty osłabił irlandzki ruch republikański do tego stopnia, iż Irlandczycy nie byli skłonni, by ponownie podjąć walkę. Ogromna, 26-tysięczna armia brytyjska pod dowództwem wicekróla lorda Cornwallisa konsekwentnie przesuwała się na zachód. Opuściwszy Castlebar, Humbert przeniósł się do Ulsteru z zamiarem wzniecenia tam powstania. Rozbiwszy brytyjskie oddziały, torujące mu drogę do Ulsteru, pod Collooney w hrabstwie Sligo, Humbert zmienił kierunek marszu dowiedziawszy się z raportów o wybuchu rebelii w Westmeath oraz w Longford.

Brytyjski pościg

Humbert przekroczył rzekę Shannon pod Ballintra w dniu 7 września i zatrzymał się w Cloone tego samego wieczora. Jego oddziały znajdowały się w połowie drogi pomiędzy miejscem lądowania a Dublinem. Tam dotarły do niego wieści o upadku buntów w Westmeath oraz w Longford. Informacji o porażkach rebeliantów pod Wilsons Hospital oraz Granad dostarczyła mu grupa rebeliantów, którzy zdołali przetrwać rzeź i przedostać się do obozu Francuzów. Ogromne siły Cornwallisa blokowały sprzymierzonym armiom republikańskim drogę do Dublina. Tylna straż wojsk republikańskich była nieustannie nękana przez Brytyjczyków, oczekujących na dalsze rozkazy generała Lake'a. Wobec tych faktów Humbert postanowił zrobić sobie następnego dnia postój w miasteczku Ballinamuck, położonym na pograniczu hrabstw Longford i Leitrim.

Przebieg bitwy

bitwa pod ballinamuck

Humbert miał stawić czoła przeważającym siłom wroga. Generał Lake zbliżał się do Ballinamuck na czele swoich 14-tysięcznych oddziałów. Wicekról lord Cornwallis oczekiwał pod Carrick-on-Shannon na czele 15-tysięcznych sił. Bitwa rozpoczęła się od wymiany ognia przez artylerię. Następnie brytyjscy dragoni przypuścili szarżę przeciw nieosłoniętym szeregom irlandzkich powstańców. Po uderzeniu brytyjskiej jazdy na szeregi francuskie walki trwały przez niespełna pół godziny. Zostały przerwane, gdy generał Humbert wyraził zamiar poddania się, a jego oficerowie rozkazali swoim żołnierzom złożenie muszkietów.

W trakcie, gdy oddziały francuskie poddawały się Brytyjczykom, około tysięczny oddział ich irlandzkich sprzymierzeńców pod wodzą pułkownika Teelinga (irlandzkiego oficera w armii francuskiej) kontynuował walkę. Teeling nie miał zamiaru kapitulować ani nawet negocjować warunków. Atak brytyjskiej piechoty oraz szarża dragonów, która po nim nastąpiła, rozbiła siły irlandzkie. Za uciekającymi powstańcami urządzono pościg; bitwa zakończyła się dla nich rzezią.

Skutki bitwy

96 francuskich oficerów oraz 748 żołnierzy trafiło do niewoli. Straty brytyjskie początkowo oceniono na 3 zabitych oraz 16 rannych i zaginionych[1], jednak później liczbę zabitych oszacowano na 12 osób.[2] Prawie 500 irlandzkich powstańców poległo na polu bitwy. 200 Irlandczyków trafiło do niewoli. Większość jeńców – w tym Matthew Tone (brat Wolfe'a Tone'a) – zostało później powieszonych. Jeńców odprowadzono do Carrick-on-Shannon, gdzie większość z nich stracono w miejscu zwanym przez miejscową ludność Bully's Acre.

Humberta wraz z jego oddziałami przewieziono kanałem do Dublina, a następnie odprawiono do Francji. Następnie armia brytyjska wtargnęła do rządzonej przez powstańców „Republiki Connaught”, gdzie w trakcie działań wojennych dopuszczała się mordów oraz palenia domostw. Nasilenie brutalnych praktyk Brytyjczyków sięgnęło zenitu 23 września podczas szturmu na miasta Killala, które po morderczej walce zostało zdobyte przez armię brytyjską. Przywódców Republiki Connaught, funkcjonującej pod patronatem Francji, w tym George'a Blake'a pojmano i powieszono. Wśród powieszonych powstańców znalazł się Andrew Conroy, który przeprowadzał sojusznicze siły francusko-irlandzkie do Castlebar poprzez przełęcz górską Windy Gap.

Klęska pod Ballinamuck odcisnęła piętno na zbiorowej pamięci ludności Irlandii i wpłynęła na miejscowy folklor. Na temat tego wydarzenia funkcjonowało później wiele ustnych przekazów, które w latach 30. XX wieku zebrał historyk Richard Hayes oraz organizacja Irish Folklore Commission[3].

Przypisy

  1. ↑ "Return of the killed, wounded and missing of the king's forces at the battle of Ballinamuck, September 8, 1798" Public Records Office, Home Office, 100/82/58, London
  2. ↑ J. Jones Impartial Narrative(Dublin 1798) Vol. II p. 277
  3. ↑ Guy Beiner, Remembering the Year of the French: Irish Folk History and Social Memory (University of Wisconsin Press, 2007)

Bibliografia

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.