Biegus krzywodzioby
Calidris ferruginea[1]
(Pontoppidan, 1763)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

siewkowe

Podrząd

bekasowce

Rodzina

bekasowate

Podrodzina

biegusy

Plemię

Calidrini

Rodzaj

Calidris

Gatunek

biegus krzywodzioby

Synonimy
  • Tringa Ferrugineus Pontoppidan, 1763[2]
  • Tringa ferruginea Pontoppidan, 1763[3]
  • Erolia ferruginea — Vieillot, 1816[3]
  • Ereunetes ferrugineus (Pontoppidan, 1763)[3]
  • Scolopax testacea Pallas, 1764[3]
  • Scolopax subarquata Güldenstädt, 1775[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Zasięg występowania
Mapa występowania

     lęgowiska

     przeloty

     zimowiska

Biegus krzywodzioby[5] (Calidris ferruginea) – gatunek średniej wielkości ptaka brodzącego z rodziny bekasowatych (Scolopacidae). Wędrowny – w sezonie lęgowym zamieszkuje północną Syberię od półwyspu Jamał do Zatoki Koluczyńskiej, zimuje od Afryki przez południową część Azji po Australazję[2]. Przelot wiosenny IV–V, jesienny VII–X[6]. Podczas przelotów w sierpniu i wrześniu występuje w całej Polsce, zwłaszcza na pastwiskach, mokradłach i w pobliżu morza oraz jezior[7]. Ze względu na spadek liczebności jest klasyfikowany jako gatunek bliski zagrożenia.

Systematyka

Po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego gatunek ten opisał w 1763 roku Erik Pontoppidan, nadając mu nazwę Tringa Ferrugineus[2][3]. Później gatunek bywał przypisywany do rodzaju Erolia[2], ale obecnie zalicza się go do Calidris[2][5][8]. Nie wyróżnia się podgatunków[2][8].

Morfologia

Długość całego ciała wynosi ok. 18–23 cm, sam ogon ma natomiast długość 5 cm. Rozpiętość skrzydeł zawiera się w zakresie 38–46 cm, zaś złożone skrzydło ma ok. 12–13,7 cm. Masa ciała przeciętnego osobnika oscyluje w pobliżu wartości 50 g, ale może wahać się od 44 do 117 g[2][7].

Poza okresem godowym górne partie ciała biegusa krzywodziobego mają szarą barwę. Upierzenie dolnych fragmentów jest białe i również widoczne podczas lotu ptaka. Biała linia na bocznej części głowy ciągnie się od dzioba do obszaru za okiem. Nogi ciemne, dziób długi i zakrzywiony. W szacie godowej upierzenie biegusa krzywodziobego przybiera efektowny, głęboki kasztanowy odcień w dolnych partiach ciała, a skrzydła pokrywają się plamkami w kolorach ciemnoczerwonym, czarnym i szarym. Upierzenie młodych osobników jest szarobrązowe z łuskowatym wzorem[6] i kremowym zabarwieniem w przedniej części ciała[9][10].

Występowanie

Środowisko

Biegus krzywodzioby w okresie rozrodczym zamieszkuje tundrę. Często wybiera obszary bagniste lub podmokłe i wybrzeża wód słodkich. Zimą przebywa na przybrzeżnych równinach błotnych lub piaszczystych terytoriach, na mokradłach słonych oraz w pobliżu ujść rzek[9].

Zasięg występowania

Występuje na północnej Syberii od półwyspu Jamał do Zatoki Koluczyńskiej (północny Półwysep Czukocki). Zimuje na obszarze od Afryki Subsaharyjskiej przez Bliski Wschód, południową i południowo-wschodnią Azję do Australazji. W zachodniej części Palearktyki biegus krzywodzioby porusza się trzema szlakami migracyjnymi: przez wybrzeża zachodniej Europy do zachodniej Afryki, ze wschodniej Europy przez Morze Czarne i Tunezję na zachód Afryki lub przez Morze Czarne, Morze Kaspijskie, Środkowy Wschód i jeziora doliny ryftowej do południowej i wschodniej części Afryki. Wielu przedstawicieli tego gatunku zimuje w południowych Indiach, w Sri Lance i Australii[4]. Sporadycznie zalatuje do Ameryki Północnej[11] i Południowej[2].

Pożywienie

Biegus krzywodzioby żywi się drobnymi skorupiakami (np. krewetkami), owadami, poczwarkami, larwami, pijawkami, ślimakami, a także małżami[2][7][10]. Okazjonalnie spożywa pokarmy pochodzenia roślinnego. Za pomocą swojego długiego dzioba poszukuje pożywienia na brzegach płytkich wód[12] lub w błocie[9].

Tryb życia i zachowanie

Gatunek prowadzi stadny tryb życia. Łączy się w duże grupy z innymi ptakami brodzącymi (np. z biegusem zmiennym)[9]. Schronienia poszukuje na kamienistych lub piaszczystych plażach, mierzejach i wysepkach[12].

Długość życia: większość biegusów krzywodziobych chwytanych na terenie Australii dożywa ok. 3–5 lat, a najstarszy znany osobnik dożył 19 lat[12].

Głos

Opisywany jako czyste, miękkie trele djurri, jrjuritit, dirit[7] lub chirrip, chirrup, chirririp[2] albo churrup podczas lotu[11].

Rozród

Jajo z kolekcji muzealnej

Okres godowy

Toki: samiec podąża za potencjalną partnerką, kiedy szuka ona pożywienia, co jakiś czas śpiewając. Poprzez ściganie samicy w długich lotach nisko nad ziemią, biegus krzywodzioby demonstruje swoją prędkość i zręczność[9].

Gniazdo: zagłębienie ukryte w trawie i wysłane porostami[6], budowane wyłącznie przez samice łączące się w tym celu w grupy[7] w okresie od czerwca do lipca[2]. Zdarza się, że od dwóch do sześciu samic gniazduje blisko siebie, co służy ułatwieniu współpracy w przypadku konieczności obrony przed drapieżnikami[9].

Okres lęgowy

Jaja: w ciągu roku (czerwiec–lipiec)[2] wyprowadzany jest jeden lęg, składający się najczęściej z czterech jaj o stożkowatym kształcie i zielonkawoszarej barwie z ciemnymi plamami[7].

Wysiadywanie: jaja wysiadywane przez 19–20 dni[6] wyłącznie przez samicę[9].

Pisklęta: uzyskują lotność po 14–16 dniach[6].

Status i ochrona

Od 2015 roku Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) klasyfikuje biegusa krzywodziobego jako gatunek bliski zagrożenia (NT, Near Threatened); wcześniej, od 1988 roku zaliczała go do gatunków najmniejszej troski (LC, Least Concern). Liczebność światowej populacji, według szacunków organizacji Wetlands International z 2015 roku, zawiera się w przedziale 1 085 000 – 1 285 000 osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy[4].

W Polsce podlega ścisłej ochronie gatunkowej[13].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Calidris ferruginea, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Van Gils, J., P. Wiersma, G.M. Kirwan & C.J. Sharpe: Curlew Sandpiper (Calidris ferruginea), version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2022-12-27]. (ang.). Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji
  3. 1 2 3 4 5 6 D. Lepage: Curlew Sandpiper Calidris ferruginea. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2022-12-27]. (ang.).
  4. 1 2 3 Calidris ferruginea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  5. 1 2 Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Arenariinae Stejneger, 1885 (1840) - biegusy (wersja: 2020-11-15). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-04-14].
  6. 1 2 3 4 5 Biegus krzywodzioby (Calidris ferruginea) [online], ptaki.info [dostęp 2018-07-07].
  7. 1 2 3 4 5 6 Jan Sokołowski, Ptaki Polski, wyd. 5, Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, 1988, ISBN 83-02-00741-2, OCLC 749636849.
  8. 1 2 F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Sandpipers, snipes, Crab-plover, coursers. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-04-14]. (ang.).
  9. 1 2 3 4 5 6 7 Curlew sandpiper photo – Calidris ferruginea – G48004 [online], Arkive [dostęp 2018-07-06] [zarchiwizowane z adresu 2018-07-07] (ang.).
  10. 1 2 Curlew Sandpiper Facts | Calidris Ferruginea [online], The RSPB [dostęp 2018-07-06] (ang.).
  11. 1 2 Curlew Sandpiper – Species Information and Photos [online], sdakotabirds.com [dostęp 2018-07-07].
  12. 1 2 3 Curlew Sandpiper – profile, Office of Environment & Heritage [dostęp 2018-07-07] (ang.)
  13. ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.