Biała Wielka
wieś
Ilustracja
Pałac w Białej Wielkiej
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Powiat

częstochowski

Gmina

Lelów

Liczba ludności (2008)

445

Strefa numeracyjna

34

Kod pocztowy

42-235[1]

Tablice rejestracyjne

SCZ

SIMC

0137288

Położenie na mapie gminy Lelów
Mapa konturowa gminy Lelów, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Biała Wielka”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Biała Wielka”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Biała Wielka”
Położenie na mapie powiatu częstochowskiego
Mapa konturowa powiatu częstochowskiego, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Biała Wielka”
Ziemia50°41′21″N 19°39′37″E/50,689167 19,660278[2]

Biała Wielka – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie częstochowskim, w gminie Lelów.

W latach 1954-1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Biała Wielka, po jej zniesieniu w gromadzie Lelów. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie częstochowskim.

Przez miejscowość przepływa niewielka rzeka Białka (dopływ Pilicy), na której urządzane są spływy pontonowe.

Nazwa

Miejscowość ma metrykę średniowieczną i notowana jest od XIV wieku. Wymieniona w 1345 Byala, Bala, Bala Episcopali, Byala Episcopi, Byala Groth, Biała Palatini[3].

Historia

W 1345 we wsi ma miejsce bitwa wojsk polskich z wojskami czeskimi zmierzającymi spod Krakowa w kierunku Lelowa, która zakończyła się klęską Czechów. Miejscowość była wsią szlachecką należącą do Męnciny ze Skrzynna syna Dziersława. W 1389 część Białej drogą zamiany za wsie Bieliny i Zychorzyn w ziemi radomskiej przechodzi we władanie biskupów krakowskich. Zamiany dokonał biskup krakowski Jan Radlica [3].

W 1531 miejscowość wymienił dokument sądu ziemskiego krakowskiego, który poświadczył, że trzej bracia Maciej, Piotr i Krzysztof Mijomscy zrezygnowali ze wszystkich dóbr; w tym wsi Białej, na rzecz swego ojca Andrzeja. Dobra te odziedziczyli po zmarłej babce Nawojce z Koniecpola wojewodzinie poznańskiej, wdowie po Macieju Mosińskim[3].

W XIX-wiecznym Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego miejscowość wymieniona jest w powiecie włoszczowskim w gminie i parafii Lelów. W 1827 roku we wsi było 48 domów, w których mieszkało 353 mieszkańców, a w 1880 roku liczba domów wzrosła do 72[4].

Pałac Zwierkowskich i Schuetzów

Niedaleko stoi kaplica pw. św. Anny i kilka rzeźb z XIX w. Obecnie pałac jest własnością prywatną.

Niedaleko od opisanego dworu, w Bogumiłku wznosi się dwór wzniesiony w latach 20. XX w. przez Antoniego Schütza, w którym obecnie znajduje się Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy im. Jana Brzechwy.

Przypisy

  1. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 24 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  2. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 4436
  3. 1 2 3 Leszczyńska-Skrętowa 1980 ↓.
  4. ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich t. I, hasło "Biała Wielka". nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1883. s. 182. [dostęp 2019-07-20].

Bibliografia

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.