Biała
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Powiat

tarnowski

Gmina

Tarnów

Liczba ludności (2022)

491[1]

Strefa numeracyjna

14

Kod pocztowy

33-100[2]

Tablice rejestracyjne

KTA

SIMC

0832640

Położenie na mapie gminy wiejskiej Tarnów
Mapa konturowa gminy wiejskiej Tarnów, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Biała”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Biała”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Biała”
Położenie na mapie powiatu tarnowskiego
Mapa konturowa powiatu tarnowskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Biała”
Ziemia50°02′30″N 20°55′16″E/50,041667 20,921111[3]

Biała – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim w powiecie tarnowskim, gminie Tarnów[4][5]. Wieś sąsiaduje z Tarnowem, leży przy ujściu Białej do Dunajca.

W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa tarnowskiego. Od 1999 znajduje się w powiecie tarnowskim.

30 września 2017 roku wieś liczyła 523 mieszkańców[6].

Integralne części wsi

Integralne części wsi Biała[4][5]
SIMCNazwaRodzaj
0832657Piekłoczęść wsi

Przynależność administracyjna

Do 1934 Biała stanowiła jednostkową gminę wiejską. 1 sierpnia 1934 weszła w skład gminy Klikowa w województwie krakowskim. 20 kwietnia 1951 siedzibę gminy przeniesiono z Klikowej do Łęgu koło Partynia, a jednostkę przemianowano na gminę Łęg Tarnowski. 1 lipca 1976 Biała znalazła się w gminie Tarnów.

Historia

Pierwsze wzmianki o Białej pochodzą z XIV wieku. W dokumencie z lat 1398–1399 jako właściciele wsi wymienieni są Spytek, Tomek i Jakusz Bielscy. Wieś dzieliła się na dwie części: Białą Wielką – własność szlachecką i Białą Małą – własność duchowieństwa. Posiadaną przez siebie część wsi Spycimir Leliwita, kasztelan krakowski nadał bowiem plebanowi tarnowskiemu. Od 1400 część ta stanowiła uposażenie kustodii przy kolegiacie tarnowskiej.

Jan Długosz w Liber beneficiorum pisze, że około 1470 w Białej Małej był dwór z ogrodem i sadem, folwark oraz młyn, zaś w Białej Wielkiej karczma i folwark. W 1518 część szlachecką Białej kupiła Barbara z Zalasowskich, żona Jakuba, rajcy tarnowskiego. Według księgi poborów podatków z 1536 w obu częściach wsi było po 4 kmieci. W 1580 istniał młyn na Dunajcu, a przy nim funkcjonowała napędzana także energią wody piła traczna. Pod koniec XVI wieku części we wsi mieli Andrzej i Ambroży Ankwiczowie, Józef Romer i Mysłakowski. Od 1753 Biała wymieniana jest w spisie dóbr tarnowskich księcia Hieronima Sanguszki. W XIX wieku Biała była ważnym ośrodkiem młynarstwa, znajdowało się w niej 7 młynów wodnych.

W 1921 w Białej były 42 budynki mieszkalne i 212 mieszkańców. W 1929 na południe od wsi, tuż za Białą, powstała Państwowa Fabryka Związków Azotowych w Mościcach. Część mieszkańców znalazło w niej pracę. Negatywnym skutkiem był wzrost zanieczyszczenia powietrza oraz wody. W lipcu 1934 wielka powódź zniszczyła we wsi wiele gospodarstw, woda zalała pola uprawne.

W kampanii wrześniowej 1939 Biała znalazła się na linii frontu, podczas walk toczonych w dniach 5–6 września zniszczeniu uległo 17 gospodarstw. 29 lipca 1944 podczas przypadkowego starcia z niemieckimi żołnierzami we wsi zginęło trzech młodych żołnierzy z dowodzonego przez Stefana Kasprzyka plutonu Szarych Szeregów, należącego do placówki AK „Monika” w Mościcach. 26 września 1982 przy wale przeciwpowodziowym odsłonięto pomnik, zaprojektowany przez Marka Benewiata, upamiętniający to wydarzenie. Każdego roku odbywają się przy nim uroczystości rocznicowe.

W latach 70. XX wieku zbudowano kładkę nad Białą łączącą miejscowość z Zakładami Azotowymi w Tarnowie. 28 października 1990 biskup Władysław Bobowski poświęcił w Białej kaplicę pw. Dobrego Pasterza, w której nabożeństwa odprawiają księża z parafii w Łęgu Tarnowskim. W 2009 zerwaną kilka lat wcześniej kładkę na Białej odbudowało wojsko.

Galeria

Przypisy

  1. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 24 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 4257
  4. 1 2 Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  5. 1 2 GUS. Rejestr TERYT
  6. ↑ Statystyka Gminy Tarnów [online], 217.117.129.230 [dostęp 2017-12-07] (pol.).

Bibliografia

  • Tarnów. Dzieje miasta i regionu, T. 1, Czasy przedrozbiorowe, oprac. zb. pod red. Feliksa Kiryka, Zygmunta Ruty, 1981
  • Tarnów. Dzieje miasta i regionu, T. 2, Okres rozbiorów, oprac. zb. pod red. Feliksa Kiryka, Zygmunta Ruty, 1987
  • Tarnów. Dzieje miasta i regionu, T. 3, Lata drugiej wojny światowej i okupacji hitlerowskiej oraz Polski ludowej, oprac. zb. pod red. Feliksa Kiryka, Zygmunta Ruty, 1987

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.