Biała
wieś
Ilustracja
Widok ogólny
Państwo

 Polska

Województwo

 wielkopolskie

Powiat

czarnkowsko-trzcianecki

Gmina

Wieleń

Strefa numeracyjna

67

Kod pocztowy

64-730[1]

Tablice rejestracyjne

PCT

SIMC

0532323

Położenie na mapie gminy Wieleń
Mapa konturowa gminy Wieleń, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Biała”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Biała”
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Biała”
Położenie na mapie powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego
Mapa konturowa powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Biała”
Ziemia52°49′48″N 16°18′29″E/52,830000 16,308056[2]

Biała (do 1945 niem. Behle[3]) – wieś w Polsce położona w północno-zachodniej części województwa wielkopolskiego, w powiecie czarnkowsko-trzcianeckim, w gminie Wieleń nad jeziorem Białym[4].

Wieś szlachecka Biała Górna położona była w 1580 roku w powiecie poznańskim województwa poznańskiego[5]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa pilskiego.

Historia

Biała należy do najstarszych wsi ulokowanych na terenie Puszczy Noteckiej (pierwsza wzmianka, jako Bela z 1298). Nazwa Białej obejmowała dawniej kilka okolicznych wsi nad Miałą (Biała Pośrednia to Mężyk, Biała Nadolna to Miały, Biała Górna lub Wysoka to obecna Biała). W czasie II wojny światowej polscy mieszkańcy wsi zostali brutalnie wysiedleni przez nazistów. Podczas przeprowadzania tej akcji, w dniu 13 lutego 1943, zamordowano Albina Wyrwę, który nie chciał opuścić swojego gospodarstwa. W 1944 w okolicznych lasach przebywali partyzanci radzieccy (grupa zwiadowcza Mikołaja Kozubowskiego). 8 sierpnia 1944 Niemcy zamierzali spalić wieś i zamordować wszystkich mieszkańców za pomoc udzielaną partyzantce. Naziści zrezygnowali ze zbrodni za namową miejscowych Niemców z Mężyka – sołtysa Friedy Wencke i młynarza Leichnera. Wydarzenie to upamiętnia Kaplica Wdzięczności wystawiona też na pamiątkę dwóch innych wydarzeń: ugaszenia przez ulewę wielkiego pożaru Puszczy Noteckiej w dniu 10 sierpnia 1992, co uratowało być może życie i mienie wielu mieszkańców wsi oraz pobytu Karola Wojtyły nad jeziorem Białym na przełomie lipca i sierpnia 1977[6]. Po wojnie w okolicach wsi powstała znacząca liczba domów letniskowych. Około 80% z nich było samowolą budowlaną, ale z uwagi na dbałość o posesje i znaczący wpływ na gospodarkę w niezamożnej okolicy stan ten był tolerowany[7].

Zabytki i osobliwości

  • kościół Matki Boskiej Różańcowej (1928-1932) z obrazem Matki Boskiej Patronki Puszczy Noteckiej,
  • wspomniana wyżej Kaplica Wdzięczności,
  • kamień z napisem Serce Puszczy Noteckiej odsłonięty podczas I Zjazdu Mazurów Wieleńskich w 1999,
  • ośrodek wypoczynkowy z plażą i chińskim pawilonem nad jeziorem Białym,
  • rzeźba plenerowa borowika,
  • festyny Święto Puszczy Noteckiej (sierpień).

Przypisy

  1. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 24 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  2. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 4220
  3. ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
  4. ↑ Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. [dostęp 2013-10-30].
  5. ↑ Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, Wielkopolska t. I, Warszawa 1883, s. 42.
  6. ↑ Tablica in situ.
  7. ↑ Paweł Anders, Władysław Kusiak, Puszcza Notecka, Oficyna Wydawnicza G&P, Poznań, 2011, s. 99–100, ISBN 978-83-7272-242-3.

Galeria


This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.