Papieska Bazylika św. Wawrzyńca
za Murami
Papale Basilica di San Lorenzo
fuori le mura
bazylika tytularna, bazylika mniejsza
Ilustracja
Fasada bazyliki św. Wawrzyńca za Murami
Państwo

 Włochy

Miejscowość

Rzym

Adres

Piazzale del Verano 3
00185 Roma

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Diecezja

rzymska

Bazylika mniejsza

od niepamiętnych czasów

Wezwanie

św. Wawrzyniec

Wspomnienie liturgiczne

10 sierpnia

Położenie na mapie Rzymu
Mapa konturowa Rzymu, w centrum znajduje się punkt z opisem „Papieska Bazylika św. Wawrzyńcaza Murami”
Położenie na mapie Włoch
Mapa konturowa Włoch, w centrum znajduje się punkt z opisem „Papieska Bazylika św. Wawrzyńcaza Murami”
Położenie na mapie Lacjum
Mapa konturowa Lacjum, w centrum znajduje się punkt z opisem „Papieska Bazylika św. Wawrzyńcaza Murami”
Ziemia41°54′09″N 12°31′14″E/41,902500 12,520556
Strona internetowa

Bazylika św. Wawrzyńca za Murami (wł. Papale Basilica di San Lorenzo fuori le mura, także San Lorenzo al Verano) – bazylika mniejsza i kościół parafialny w Rzymie, w latach 1374-1847 siedziba Łacińskiego patriarchatu Jerozolimy.

Bazylika dedykowana św. Wawrzyńcowi z Rzymu, diakonowi i męczennikowi z III wieku. Jest miejscem pochówku szeregu świętych, w czasach współczesnych bł. Piusa IX, papieża.

Historia

Około 330 roku na polecenie cesarza Konstantyna I uporządkowano kryptę grzebalną i wzniesiono nad nią oratorium. Na południe od miejsca pochówku św. Wawrzyńca wzniesiono dużą bazylikę z przeznaczeniem na pochówki (zburzona między IX-XII w.). Istnieją również źródła uznające za zleceniodawcę budowy pierwszej bazyliki w tym miejscu papieża Sykstusa III w V wieku. Pozostałości bazyliki odkryto podczas wykopalisk w 1950 i 1957 roku na południe od obecnej bazyliki. W VI wieku papież Pelagiusz II nakazał wzniesienie bazyliki nad miejscem pochówku św. Wawrzyńca. Za Pelagiusza II sprowadzono z Konstantynopola relikwie św. Szczepana, diakona i męczennika[1]. W XII wieku zbudowano dzwonnicę. W XIII wieku, za pontyfikatu papieża Honoriusz III, dobudowano za absydą bazyliki pelagiańskiej nową bazylikę, którą połączono z poprzednią, wyznaczając nowe wejście od strony Via Tiburtina[2].

Bazylika przechodziła w ciągu wieków szereg remontów. Za pontyfikatu Piusa IX w XIX wieku usunięto wystrój barokowy i przeprowadzono wykopaliska pod posadzką części bizantyńskiej. Pracami kierował Virginio Vespignani. Budowla ucierpiała 16 lipca 1943 podczas bombardowania Rzymu. W ciągu dekady odbudowano uszkodzone części murów[1].

Bazylika była siedzibą Łacińskiego patriarchatu Jerozolimy w latach 1374-1847. W 1847 papież Pius IX przywrócił siedzibę w Jerozolimie, ustanawiając normalną jednostkę podziału terytorialnego Kościoła katolickiego[3].

Opiekę nad bazyliką i ustanowioną 4 lipca 1709 parafią sprawują kapucyni. Pierwotnie duszpasterstwo prowadzili kanonicy laterańscy, kapucyni przejęli je w 1855 roku.

Architektura i wystrój

Zewnętrze

Przed kompleksem znajduje się plac wytyczony na życzenie papieża Piusa IX, ozdobiony granitową kolumną z figurą św. Wawrzyńca wykonaną w brązie według projektu Stefano Gallettiego w 1865 roku. Do bazyliki od południowego wschodu przylegają romańska dzwonnica i konwent kapucynów. Ceglaną fasadę z trzema oknami odbudowano po zbombardowaniu w lipcu 1943 roku. Fasadę pokrywały mozaiki, z których zachowały się tylko fragmenty[2].

Do fasady przylega trzynastowieczny portyk oparty na sześciu kolumnach ze średniowiecznymi kapitelami w porządku jońskim. Wewnętrzne ściany pod portykiem zdobią średniowieczne freski przedstawiające żywoty świętych Szczepana i Wawrzyńca oraz ich cuda pośmiertne. Przy ścianie ulokowanych jest szereg zabytkowych sarkofagów, m.in.[2]:

  • Sarkofag z portretem zmarłej i historiami ze Starego i Nowego testamentu (koniec IV w.)
  • Sarkofag z winobraniem (VI w.)

Po lewej stronie znajduje się sarkofag Alcide De Gasperiego autorstwa Giacomo Manzù. Umieszczono też tablicę upamiętniającą wizytę papieża Piusa XII w dniu 19 lipca 1943, po zbombardowaniu dzielnicy San Lorenzo przez wojska alianckie.

Wnętrze

Współczesna bazylika jest trójnawowa. Budowla składa się z dwóch połączonych bazylik wzniesionych w różnych epokach. Chociaż stanowią jedną budowlę sakralną, nie są jednak współosiowe. Część z VI wieku ma posadzkę na wyższym poziomie, stanowiąc prezbiterium. Część z XIII wieku stanowi główny trzon świątyni.

Bazylika z czasów Honoriusza III

Bazylika wzniesiona za pontyfikatu papieża Honoriusza III posiada trzy nawy rozdzielone między sobą szeregami kolumn, pochodzących prawdopodobnie z bazyliki konstantyńskiej, której pozostałości odkryto w pobliżu w połowie XX wieku. Z tej samej budowli pochodzi zapewne również entablatura[2].

Przy tylnej ścianie znajduje się grobowiec kard. Guglielmo Fieschiego, na który składają się: sarkofag z III wieku oraz baldachim w stylu Cosmatich. W tym samym stylu jest podłoga oraz dwie ambony przy ołtarzu głównym. Przy prawej ambonie znajduje się kandelabr osadzony na dwóch kamiennych lwach, ozdobiony mozaikami. Tylna ściana i łuk nad nawą ozdobione zostały w XIX wieku freskami autorstwa Cesare Fracassiniego. W prawej nawie znajdują się fragmenty średniowiecznych fresków. Na jej końcu znajduje się kaplica dedykowana św. Tarsycjuszowi zaprojektowana przez Virginio Vespignaniego z obrazem Emilio Savonanziego Pogrzeb św. Wawrzyńca z 1619 roku. Nawę po lewej stronie zamyka podziemna kaplica św. Cyriaki z dekoracjami z XVII wieku. W kaplicy znajdują się dwa nagrobki autorstwa Pietro da Cortona[2].

Bazylika z czasów Pelagiusza II

Prezbiterium stanowi podwyższoną część budowli, na którą wchodzi się za pomocą dwóch rzędów schodów. Na łuku pod sufitem zachowały się mozaiki z VI wieku przedstawiające Chrystusa między świętymi i papieżem Pelagiuszem. W podziemiu znajduje się krypta z grobem św. Wawrzyńca[2].

Posadzka oraz cyborium nad ołtarzem w stylu Cosmatich pochodzi z 1148 roku. Cztery kolumny z porfiru podtrzymują piramidalne kamienne zadaszenie. Z tyłu prezbiterium zachował się dekorowany mozaikami tron biskupi z 1254 roku. Za tronem, w dawnym narteksie bazyliki pelagiańskiej, urządzono pod koniec XIX wieku kaplicę św. Piusa IX, zaprojektowaną przez Raffaele Cattaneo. Mozaiki przedstawiają sceny z życia świętego papieża. Nad nawami po bokach prezbiterium wzniesiono emporę. Podtrzymujące kolumny zwieńczone zostały kapitelami w porządku korynckim[2].

Pochowani

Galeria

Przypisy

  1. 1 2 San Lorenzo fuori le Mura, Rome. sacred-destinations.com. [dostęp 2020-02-12]. (ang.).
  2. 1 2 3 4 5 6 7 Guida d'Italia, Roma. Touring Club Italiano, 2016, s. 828-830. ISBN 978-88-365-6798-0. (wł.).
  3. Storia del Patriarcato Latino. lpj.org. [dostęp 2020-02-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-05-22)]. (wł.).
  4. Benigni 2006 ↓, s. 17.

Bibliografia

  • Glauco Benigni: Ochroniarze papieża. Wyd. 1. Kraków: Dom Wydawniczy Rafael, 2006. ISBN 83-60293-37-6.

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.