Bazylika św. Apolinarego przy Termach
Basilica di Sant'Apollinare alle Terme Neroniane-Alessandrine
Kościół tytularny
Ilustracja
Fasada bazyliki św. Apolinarego w Rzymie
Państwo

 Włochy

Miejscowość

Rzym
Piazza Sant’Apollinare 49

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

Sant’Agostino in Campo Marzio[1]

Bazylika mniejsza
• nadający tytuł

od 16 marca 1984
Jan Paweł II

Wezwanie

św. Apolinarego

Wspomnienie liturgiczne

4 października

Położenie na mapie Rzymu
Mapa konturowa Rzymu, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Bazylika św. Apolinarego przy Termach”
Położenie na mapie Włoch
Mapa konturowa Włoch, w centrum znajduje się punkt z opisem „Bazylika św. Apolinarego przy Termach”
Położenie na mapie Lacjum
Mapa konturowa Lacjum, w centrum znajduje się punkt z opisem „Bazylika św. Apolinarego przy Termach”
Ziemia41°54′03,2″N 12°28′25,0″E/41,900889 12,473611
Strona internetowa

Bazylika św. Apolinarego przy Termach (wł. Sant' Apollinare alle Terme Neroniane-Alessandrine, łac. Sancti Apollinaris ad Thermas Neronianas-Alexandrinas) – rzymskokatolicki kościół tytularny w Rzymie.

Świątynia ta jest kościołem rektoralnym parafii Sant’Agostino in Campo Marzio oraz kościołem tytularnym, mającym również rangę bazyliki mniejszej[1]. Jest też kościołem stacyjnym z szóstego czwartku wielkiego postu.

Lokalizacja

Kościół znajduje się w V Rione Rzymu – Ponte przy Piazza di Sant'Apollinare 49[1], w pobliżu Placu Navona i Palazzo Altemps.

Patron

Patronem świątyni jest św. Apolinary – pierwszy biskup Rawenny. Poniósł on śmierć męczeńską za wiarę chrześcijańską w I lub II wieku.

Historia

Choć po raz pierwszy kościół był wzmiankowany w 780 w spisie papieża Hadriana I, to pierwsza świątynia powstała zapewne już w VII wieku i być może osiedli przy niej bazylianie, uciekający z Konstantynopola przed prześladowaniami w dobie ikonoklazmu. W późnym średniowieczu była obsługiwana przez kolegium kanoników. W latach 1574-1773 kościół należał do zakonu jezuitów, którzy w sąsiednim dawnym kardynalskim Pałacu św. Apolinarego (wł. Palazzo dell'Apollinare) prowadzili, założone z inicjatywy św. Ignacego Loyoli, Kolegium Niemieckie, wkrótce przekształcone w Kolegium Niemiecko-Węgierskie.

Na zlecenie papieża Benedykta XIV w latach 1741-1742 architekt Ferdinando Fuga przebudował świątynię. Po kasacie Towarzystwa Jezusowego, w 1773 r. kościół objęli Księża Misjonarze (Lazaryści) i prowadzili diecezjalne seminarium duchowne – łac. Seminarium Romanum. Papież Benedykt XV umieścił w pałacu Papieski Instytut św. Apolinarego, do którego uczęszczali m.in. przyszli papieże Pius XII i Jan XXIII, a wielu alumnów uzyskało godność kardynalską.

W dniu 16 marca 1984 roku kościół otrzymał godność bazyliki mniejszej od papieża Jana Pawła II[2].

Po dalszych zmianach funkcji dawnego pałacu, od 1990 bazylika należy do prałatury personalnej Opus Dei jako kościół akademicki Uniwersytetu św. Krzyża. W 2008 zakończono restaurację wnętrza.

Architektura

Bazylika św. Apolinarego jest budowlą późnobarokową, o skromnej bezwieżowej fasadzie. Wnętrze jest jednonawowe, z dwoma szeregami bocznych kaplic i z kopułą wznoszącą się między nawą a prezbiterium. Z tego czasu pochodzi jednolite wyposażenie, m.in. ołtarz główny (autorstwa Bernardina Ludovisiego) i figura św. Franciszka Ksawerego (autorstwa Pierre'a Le Grosa). Srebrny krucyfiks i świeczniki ołtarzowe są dziełem Luigiego Valadiera. Malowidło Chwała św. Apolinarego na sklepieniu wykonał Stefano Pozzi.

Kaplica z obrazem Matki Bożej

W osobnej kaplicy przy wejściu jest czczony wizerunek Madonny z Dzieciątkiem ze śś. Piotrem i Pawłem. Jest to renesansowy fresk, ukryty przed zniszczeniem podczas najazdu francuskiego w 1494 roku (lub Sacco di Roma w 1527), którego powtórne odsłonięcie wskutek trzęsienia ziemi w 1645 lub w 1647 roku uznano za cudowne. Marmurową ramę wraz z figurami cherubinów wyrzeźbił Peter Anton von Verschaffelt. W bazylice złożono relikwie świętych męczenników: Tyburcjusza (wspomnienie 11 sierpnia) oraz Eustracjusza i Orestesa z towarzyszami (wspomnienie 13 grudnia).

Kaplice boczne

Kaplica św. Alojzego Gonzagi

Pierwsza kaplica po prawej stronie poświęcona jest św. Alojzemu Gonzadze, wizerunek świętego w ołtarzu jest autorstwa Ludovico Mazzanti[3].

Kaplica św. Józefa

Druga kaplica po prawej stronie dedykowana została św. Józefowi. W ołtarzu umieszczono Święta Rodzinę z Aniołami Giacomo Zobolli[3].

Kaplica św. Franciszka Ksawerego

Trzecia kaplica po prawej stronie poświęcona jest św. Franciszkowi Ksaweremu. Umieszczono w niej marmurową figurę świętego autorstwa Pierre'a Legrosa[3].

Kaplica św. Jana Nepomucena

Pierwsza kaplica po lewej stronie poświęcona jest św. Janowi Nepomucenowi. Ołtarz jest dziełem Placido Costanzi[3].

Kaplica św. Josemarii Escrivá

Druga kaplica po lewej stronie poświęcona jest św. Josemarie Escrivá, założycielowi Opus Dei. Wcześniej kaplica ta była poświęcona Krucyfiksowi. Obraz w ołtarzu przedstawia świętego odprawiającego mszę, jest dziełem Angelo Zarcone[3].

Kaplica św. Ignacego Loyoli

Trzecia kaplica po lewej stronie dedykowana została św. Ignacemu Loyoli. Obraz w ołtarzu, dzieło Carlo Marchionni, przedstawia patrona kaplicy czczącego Madonnę[3]. W kaplicy św. Ignacego znajduje się nagrobek uczonego archeologa Francesca Antonia Zaccariego (zm. 1795). Nagrobek kardynała Gaetana Bediniego (zm. 1864) ufundowała polska rodzina Husarzewskich.

Krypta

W krypcie spoczywa m.in. kompozytor epoki baroku Giacomo Carissimi (1647) i kardynał Domenico Iorio (1867–1954). W 1990 za dyspensą wikariusza generalnego Rzymu, kardynała Uga Polettiego w niejasnych okolicznościach w krypcie został pochowany Enrico De Pedis, ostatni przywódca gangu zwanego wł. Banda della Magliana, co tłumaczono jego filantropią na rzecz biednych mieszkańców stolicy[4]. W maju 2012 roku dokonano ekshumacji szczątków De Pedisa w związku ze śledztwem ws. zaginięcia Emanueli Orlandi. Następnie jego grób został usunięty z krypty[5].

Kardynałowie

Kościół św. Apolinarego jest jednym z tytularnych kościołów kardynalskich. Po raz pierwszy stał się takim w latach 30. XII wieku za sprawą antypapieża Anakleta II, ale tylko na kilka lat. Następnie status ten przywrócił mu Leon X 6 lipca 1517 roku (Titulus Sancti Apollinaris), ale już 13 kwietnia 1587 roku Sykstus V ponownie go tego pozbawił (przenosząc tytuł do innego kościoła)[6]. Pius XI 26 maja 1929 roku po raz kolejny ustanowił go kościołem kardynalskim (ale z nieco zmienioną nazwą jako Titulus Sancti Apollinaris ad Thermas Neronianas-Alexandrinas)[7]. Za Anakleta II oraz w XVI wieku był to tytuł prezbiterialny, natomiast obecnie (podobnie jak po 1139) jest diakonią.

Kardynałowie-prezbiterzy:

Kardynałowie-diakoni:

Zobacz też

Przypisy

  1. 1 2 3 Chiesa rettoria sant'Apollinare. Diocesi di Roma. [dostęp 2020-01-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-01-12)]. (wł.).
  2. ↑ Basilica di Sant’Apollinare alle Terme Neroniane-Allessandrine. gcatholic.org. [dostęp 2020-01-12]. (ang.).
  3. 1 2 3 4 5 6 Sant'Apollinare alle Terme. Churches of Rome. [dostęp 2020-01-12]. (ang.).
  4. ↑ Herszt bandy pochowany w bazylice - WPROST.pl [online], www.wprost.pl [dostęp 2017-11-22] (pol.).
  5. ↑ Rzym: Z grobu w bazylice usunięto szczątki gangstera. interia.pl, 2012-05-14. [dostęp 2022-06-25]. (pol.).
  6. ↑ Sant’Apollinare. catholic-hierarchy.org. [dostęp 2020-01-12]. (ang.).
  7. ↑ Sant’Apollinare alle Terme Neroniane-Alessandrine. catholic-hierarchy.org. [dostęp 2020-01-12]. (ang.).

Bibliografia

  • Mariano Armellini: Le chiese di Roma. Dal secolo IV al XIX. Roma: 1891. (reprint Roma, Ed. del Pasquino, 1982)
  • Wincenty Smoczyński: Rzym. Jego kościoły i pomniki. Upominek pielgrzymom polskim. Wyd. 3. Kraków: nakł. aut., 1902. (reprint, Warszawa, Wydaw. Artystyczne i Filmowe, 1990)
  • Karl Weczerzik-Planheim: Rom. Amtlicher Reiseführer. Wyd. 2. Wien: Offizielles katholisches Pilgerfahrtenkomitee, 1934.

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.