Bazylika Świętego Dymitra
Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου Θεσσαλονίκης
cerkiew[uwaga 1]
Ilustracja
Widok ogólny
Państwo

 Grecja

Miejscowość

Saloniki

Wyznanie

prawosławne

Kościół

Kościół Grecji

Eparchia

Metropolia Salonik

Wezwanie

św. Dymitra z Tesaloniki

Wspomnienie liturgiczne

26 października

Przedmioty szczególnego kultu
Relikwie

św. Dymitra z Tesaloniki

Położenie na mapie Grecji
Mapa konturowa Grecji, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Bazylika Świętego Dymitra”
40°38′19,76″N 22°56′52,29″E/40,638822 22,947858
Strona internetowa

Bazylika Świętego Dymitra[1] (gr. Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου) – prawosławna cerkiew (starożytny kościół) w Salonikach, w jurysdykcji metropolii Salonik Greckiego Kościoła Prawosławnego. Położona jest w centrum salonickiego Starego Miasta.

Jeden z najcenniejszych zabytków architektury wczesnego chrześcijaństwa, wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO razem z innymi zabytkami bizantyjskiej i wczesnochrześcijańskiej architektury Salonik w 1988[2].

Historia

Bazylika została wzniesiona w V w. z inicjatywy eparchy Leoncjusza miejscu pochówku męczennika Dymitra z Tesaloniki[3]. W latach 629–639 znaczna część budynku uległa zniszczeniu wskutek pożaru, została jednak odbudowana dzięki staraniom miejscowego biskupa Jana. W 904 świątynia została rozgrabiona podczas najazdu arabskiego na miasto. Po raz kolejny była niszczona podczas najazdu normańskiego w 1181[4].

Po zajęciu Salonik przez Turków świątynia została przekształcona w meczet, a nagrobek św. Dymitra został z niej usunięty. Obiektowi sakralnemu przywrócono pierwotną funkcję w 1912, gdy Saloniki po I wojnie bałkańskiej zostały przyłączone do Grecji. Pięć lat później podczas wielkiego pożaru miasta świątynia uległa niemal całkowitemu zniszczeniu, została jednak odrestaurowana w pierwotnej postaci[4]. W 1949 została ponownie oddana do użytku liturgicznego[5]. W latach 1946–1949 były w niej prowadzone prace wykopaliskowe[5].

W świątyni szczególnym kultem otaczane są relikwie św. Dymitra z Tesaloniki. Według prawosławnej tradycji od IX w. do momentu przekształcenia budynku w meczet nieustannie wydzielały one, w niewytłumaczalny sposób, wonny olej. Po 1912 zjawisko to miało powtarzać się tylko sporadycznie[3].

Architektura

wnętrze kościoła

Świątynia jest pięcionawową bazyliką, z transeptem i przedsionkiem oraz przylegającą od południowego wschodu kaplicą św. Eutymiusza. Taką formę przybrała po odbudowie w VII w., gdyż pierwsza bazylika ufundowana przez Leoncjusza była mniejsza, z trzema nawami[5]. Długość naw wynosi 43,58 m, szerokość budynku – 33 m. Główna nawa jest szersza od pozostałych[4].

Wskutek pożaru z 1917 w świątyni przetrwała tylko niewielka część pierwotnej dekoracji (malowideł, mozaik). Inne artefakty, które nie uległy wówczas zniszczeniu, znajdują się na wystawie w krypcie św. Dymitra położonej pod pomieszczeniem ołtarzowym i transeptem[5].

Uwagi

  1. ↑ W dosłownym tłumaczeniu z j. greckiego „świątynia”.

Przypisy

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.