Barczatka koniczynówka
Lasiocampa trifolii
(Denis et Schiffermüller, 1775)
Ilustracja
Lasiocampa trifolii
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

motyle

Podrząd

Glossata

Rodzina

barczatkowate

Podrodzina

Lasiocampinae

Rodzaj

Lasiocampa

Podrodzaj

Lasiocampa (Pachygastria)

Gatunek

barczatka koniczynówka

Synonimy
  • Bombyx trifolii Denis & Schiffermüller, 1775
  • Pachygastria trifolii (Denis & Schiffermüller, 1775)

Barczatka koniczynówka[1][2], kosmatka koniczynówka[3] (Lasiocampa trifolii) – gatunek motyla z rodziny barczatkowatych. Występuje w zachodniej i środkowej części Eurazji oraz w Afryce Północnej. Wahania liczebności, czasem pospolita.

Taksonomia

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1775 roku przez Johanna N.C.M. Denisa i Ignaza Schiffermüllera pod nazwą Bombyx trifolii. Jako miejsce typowe wskazano okolice Wiednia. W 1820 roku Jacob Hübner umieścił ten gatunek jako typowy nowego rodzaju Pachygastria[4], współcześnie klasyfikowanego jako podrodzaj w obrębie rodzaju Lasiocampa[5][2] lub traktowanego jako synonim tegoż[4].

W obrębie tego gatunku wyróżnia się trzy podgatunki[4][5][2]:

  • Lasiocampa (Pachygastria) trifolii cocles Geyer, 1831
  • Lasiocampa (Pachygastria) trifolii mauritanica Staudinger, 1891
  • Lasiocampa (Pachygastria) trifolii trifolii (Denis & Schiffermüller, 1775)

Morfologia

Samiec
Samica
Gąsienica

Motyl ten osiąga rozpiętość skrzydeł od 42 do 55 mm w przypadku samca oraz od 50 do 75 mm w przypadku samicy[2]. Głowa ma stożkowate czoło. Ubarwienie skrzydeł wykazuje się zmiennością. Tło ich może być od szarobrunatnego do czerwonobrunatnego, a strzępina ma taką samą barwę jak ono. Na żyłce poprzecznej przedniego skrzydła widnieje biała plamka w ciemnej obwódce. Poza tym przednie skrzydło ma zwykle w części zewnętrznej białawą przepaskę, może ona być jednak słabo widoczna, a nawet całkiem zanikać. Tylne skrzydło jest jednobarwne. Odnóża przedniej pary mają kolec na wierzchołku goleni, a te tylnej pary mają na goleniach ostrogi[1].

Gąsienica charakteryzuje się silnym owłosieniem, którego brak jednak na łączeniach segmentów. Ubarwienie ma żółtobrunatne z ukośnymi paskami barwy żółtej po bokach segmentów od piątego wzwyż oraz czarnymi przepaskami poprzecznymi na łączeniach segmentów, zaopatrzonymi w żółtawe kropki, układające się w podłużne szeregi[1].

Biologia i ekologia

Owad preferujący miejsca suche, jak suche łąki, przytorza, ugory, jasne zagajniki, wyrobiska, nasłonecznione i suche zbocza czy wrzosowiska[2][3]. Gąsienice są polifagami. Wśród ich roślin żywicielskich wymienia się: bylice, dęby, jabłonie, janowce, karagany, komonice, koniczyny, kostrzewy (w tym kostrzewę owczą i kostrzewę poleską), lucerny, pieprzyce, siekiernice, sparcety, wilżyny, wrzos zwyczajny, wydmuchrzyce (w tym wydmuchrzycę piaskową), wyki (w tym wykę ptasią) oraz żarnowce i szczodrzeńce[4][2]. Owady dorosłe nie pobierają pokarmu[2].

Wydaje jedno pokolenie rocznie. Loty motyli przypadają na okres od połowy lipca do końca października[2]. Czas lotu samca przypada na godziny popołudniowe i wieczorne. Samice składają jaja wieczorem, rozrzucając je między rośliny[3]. Motyle chętnie przylatują do sztucznych źródeł światła[2].

Zimują małe gąsienice lub jaja z wykształconymi wewnątrz gąsieniczkami[3]. Gąsienice żerują w okresie od marca do czerwca[2]. Gdy są już wyrośnięte konstruują na powierzchni gleby niewielkie kokony o jajowatym kształcie i jasnożółtej lub jasnobrązowej barwie[3][2]. Poczwarki obserwuje się w lipcu i sierpniu[2].

Rozprzestrzenienie

Gatunek palearktyczny[4]. W Europie znany jest z Portugalii, Hiszpanii, Gibraltaru, Andory, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Luksemburgu, Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Liechtensteinu, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Białorusi, Ukrainy, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Czarnogóry, Albanii, Macedonii Północnej oraz europejskich części Rosji i Turcji. Występuje na licznych wyspach Morza Śródziemnego, w tym Balearach, Korsyce, Sardynii, Sycylii, Malcie, Cykladach i Krecie[5]. W Afryce Północnej znany jest m.in. z Algierii. Z terenu Azji podawany jest z azjatyckiej części Turcji, Kazachstanu, Turkmenistanu oraz Iranu[4].

Przypisy

  1. 1 2 3 Jarosław Buszko, Zygmunt Śliwiński: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XXVII Motyle – Lepidoptera, zeszyt 55-58. Lasiocampidae, Endromididae, Lemoniidae, Saturiidae. Warszawa, Wrocław: PWN, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1978.
  2. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Krzysztof Jonko: Lasiocampa (Pachygastria) trifolii (Denis & Schiffermüller, 1775). [w:] Lepidoptera Mundi [on-line]. [dostęp 2020-12-29].
  3. 1 2 3 4 5 J. Heintze: Motyle Polski (wyd. II). Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1990.
  4. 1 2 3 4 5 6 Markku Savela: Lasiocampa Schrank, 1802. [w:] Funet.fi [on-line]. [dostęp 2020-12-29].
  5. 1 2 3 Lasiocampa (Pachygastria) trifolii (Denis & Schiffermüller, 1775). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2020-12-30].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.