Błotniarka jajowata
Ampullaceana balthica
(Linnaeus, 1758)
Ilustracja
Najbardziej charakterystyczna forma ampla
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

mięczaki

Gromada

ślimaki

Podgromada

płucodyszne

Rząd

nasadooczne

Rodzina

błotniarkowate

Rodzaj

Ampullaceana

Gatunek

błotniarka jajowata

Synonimy
  • Helix balthica Linnaeus, 1758[1]
  • Limnea balthica (Linnaeus, 1758)[1]
  • Radix balthica (Linnaeus, 1758)[1]
  • Lymnaea peregra (O.F. Müller, 1774)
  • Radix peregra (O.F. Müller, 1774)
  • Lymnaea ovata Draparnaud, 1805
  • Radix ovata (Draparnaud, 1805)
  • Limnaea (Gulnaria) ampla W. Hartmann, 1821[1]
  • Lymnaea limosus Cantraine, 1840
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Błotniarka jajowata (Ampullaceana balthica) – gatunek ślimaka wodnego z rodziny błotniarkowatych (Lymnaeidae)[1]. Do 2001 roku opisywany pod nazwą Radix ovata; obecnie ta nazwa nie jest już stosowana[3].

Występowanie

Gatunek liczny i dość pospolity w północnej i zachodniej Eurazji[3]. Występuje w rzekach, stawach, zbiornikach okresowych, a nawet w wodach lekko zasolonych (także w Bałtyku).

Budowa

Gatunek obejmuje osobniki z muszlami, których skrętka stanowi 1/4 do 2/5 całej wysokości muszli, natomiast wrzeciono zwykle pozbawione jest fałdki natomiast z ostatnim skrętem tworzy prawie prostą linię. Dołek osiowy zasłonięty lub szczelinowy. Muszla cienka i prześwitująca, w ogólnym zarysie jajowata lub kulistojajowata, składająca się z 2 do 5 zwojów. Powierzchnia nieregularnie paskowana lub młotkowana, barwy żółtawej, jasnorogowej, rzadko ciemniejsza. Brzeg otworu zazwyczaj ostry chociaż można spotkać osobniki o brzegu przypłaszczonym a nawet wywiniętym. Niektóre formy bardzo podobne do błotniarki uszatej i można je rozróżnić preparując układ rozrodczy.

Biologia

Odżywia się dostępną roślinnością: bakteriami, glonami (glony nitkowate i okrzemki), a także roślinami naczyniowymi oraz pokarmem zwierzęcym (martwe organizmy, jaja zwierząt wodnych, itp.). W okresie letnim ślimaki gromadzą się przy powierzchni wody, gdzie pobierają tlen, zimą, kiedy jest lepsze natlenienie są bardziej rozproszone. Tlen pobierają przez płuca i całą powierzchnią ciała. Szczyt sezonu rozrodczego przypada na maj, zaś sezon zaczyna się już w marcu i kończy późnym latem. Kokony jajowe od 2 do 5 cm zawierają od 20 do 180 jaj. Ślimaki wykluwają się po 20–30 dniach natomiast dojrzałość płciową uzyskują po 3 miesiącach.

Błotniarka jajowata jest żywicielem przywry Clinostomum complanatum[4].

Konchiologia

Pierwotnie gatunek ten dzielono na kilka odrębnych i kilkanaście odmian. Obecnie w konchiologii wyróżnia się tylko 3 odmiany typowe (czwarta – lagotis – została uznana za osobny gatunek Ampullaceana lagotis[5]), tworzące jednak wiele form o cechach pośrednich. Poniżej zachowano oryginalne nazwy, choć ich klasyfikacja biologiczna mogła ulec zmianie.

Lymnaea peregra v. typica

Lymnaea peregra v. typica O.F. Müller – ma muszlę stosunkowo grubościenną i zwartą, barwy jasnobrunatnej lub rogowej o 4 do 5 skrętach i skrętce tępo zakończonej, zajmującej 1/3 do 2/5 wysokości. Dolna połowa otworu jajowata, górna trójkątnie zaostrzona. Forma typowa dla niewielkich, często wysychających zbiorników, zbiorników górskich (zimnych) oraz wód termalnych. Dobrze znosi wysychanie, a nawet może prowadzić życie amfibiotyczne (wychodzi na ląd). Muszla 7–22 mm wysokości i 5–13 mm szerokości.

Formy typica oraz ovata
Formy typica oraz ovata

Lymnaea peregra v. ovata

Muszle formy ovata
Muszle formy ovata

Lymnaea peregra v. ovata Drap. Muszla cienkościenna, barwy żółtej lub rogowej, jajowata z ostatnim skrętem znacznie rozdętym. Skrętów 4 lub 4 i pół, skrętka stożkowata i ostro zakończona, zajmuje 1/4 wysokości muszli. Wysokość 15–30 mm, szerokość 9–20 mm. Otwór jajowaty w górnej części trójkątny. Zamieszkuje rzeki i zbiorniki gęsto zarośnięte roślinnością.

Lymnaea peregra v. ampla

Forma ampla. Ślimak z drugiej muszli nie wybudził się z anabiozy albo po wybudzeniu miał o wiele gorsze warunki

Lymnaea peregra v. ampla Hartm – ma muszlę prawie kolistą. Skrętka ostro zakończona, ledwie zauważalna wobec ogromu ostatniego skrętu. Jego górny brzeg często osiąga poziom, a nawet przewyższa szczyt skrętki. Skrętów 3 lub 3 i pół. Skorupka jasna, często prążkowana (w strukturze grubsze (ciemniejsze) żebra wzmacniające).

Zobacz też

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 MolluscaBase eds., Ampullaceana balthica (Linnaeus, 1758), [w:] MolluscaBase [online] [dostęp 2024-04-27] (ang.).
  2. ↑ Ampullaceana balthica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  3. 1 2 Species summary for Radix balthica. AnimalBase, 2011. [dostęp 2011-12-10]. (ang.).
  4. ↑ Zoologia : bezkręgowce. T. 1. Red. nauk. Czesław Błaszak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 194. ISBN 978-83-01-16108-8.
  5. ↑ MolluscaBase eds., Ampullaceana lagotis (Schrank, 1803), [w:] MolluscaBase [online] [dostęp 2024-04-27] (ang.).

Bibliografia

  • Piechocki A., Ślimaki, z cyklu Fauna Słodkowodna Polski, Warszawa 1979, ISBN 83-01-01143-2.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.