Autoportret z portretem Bernarda
Autoportrait avec portrait de Bernard
Ilustracja
Autor

Paul Gauguin

Data powstania

1888

Medium

olej na płótnie

Wymiary

45,0 × 55,0 cm

Miejsce przechowywania
Miejscowość

Amsterdam

Lokalizacja

Muzeum Vincenta van Gogha

Autoportret z portretem Bernarda (fr. Autoportrait avec portrait de Bernard, „Les Misérables”) – obraz olejny namalowany w 1888 przez Paula Gauguina.

Historia

Na początku 1888 Vincent van Gogh i Paul Gauguin w poszukiwaniu nowej drogi rozwoju i inspiracji artystycznej opuścili Paryż. Gauguin wyjechał do Bretanii, której surowy pejzaż i wiejskie życie odpowiadały jego pragnieniu życia prostszego i bardziej „prymitywnego”. Van Gogh natomiast wyjechał na południe Francji do Arles w poszukiwaniu słońca i kontynuowania swych doświadczeń z kolorem. Nosił się też z zamiarem stworzenia w Arles kolonii artystów. Wynajął w tym celu dom, który nazwał „Żółtym Domem” i zaprosił Gauguina. W miesiącach poprzedzających jego przybycie namalował szereg obrazów przeznaczonych do dekoracji pokoju przyjaciela. W październiku obaj wymienili się autoportretami, które ujawniły, jak postrzegali siebie nawzajem i chcieli być postrzegani przez innych[1].

Na początku października van Gogh otrzymał w prezencie dwa autoportrety: Bernarda (z umieszczonym w tle portretem Gauguina) i Gauguina (z umieszczonym w tle portretem Bernarda). W liście do van Gogha z 1 października Gauguin napisał:

Zaspokoiliśmy twoje pragnienie; w różny sposób, to prawda, ale co to ma za znaczenie, skoro wynik jest taki sam? Nasze 2 portrety. Nie mając srebrnej bieli, użyłem bieli ołowiowej i może się zdarzyć, że kolor stanie się ciemniejszy i cięższy. A poza tym, tu nie chodzi o kolory. Czuję potrzebę wyjaśnienia, co starałem się zrobić, nie dlatego, że nie jesteś w stanie sam się tego domyślić, ale dlatego, że nie sądzę, iż osiągnąłem to, co zamierzałem w mojej pracy. Maska złodzieja, źle ubranego i potężnego jak Jean Valjean, który ma swoją szlachetność i wewnętrzną delikatność. Krwawe wyżłobienia na twarzy, a odcienie ognistej kuźni, otaczające oczy sugerują rozpaloną do czerwoności lawę, która rozpala duszę naszego malarza. Rysunek oczu i nosa, jak kwiaty na perskich dywanach, uosabia sztukę abstrakcyjną i symboliczną. Nieco dziewczęce tło, z dziecinnymi kwiatkami, ma świadczyć o naszej artystycznej niewinności[2].
Vincent van Gogh, Autoportret (dedykowany Paulowi Gauguinowi)

Gauguin swój autoportret opatrzył w prawym, dolnym rogu adnotacją: „Les Miserables”/à l’ami Vincent / P. Gauguin 88 („Nędznicy”/przyjacielowi Vincentowi/P. Gauguin 88). „Nędznicy” to tytuł powieści Victora Hugo[3]. Artysta wyjaśniał dalej, że z Jeana Valjeana, głównego bohatera powieści, uciskanego przez społeczeństwo, uczynił zbiorowy portret impresjonisty – reprezentanta wszystkich biednych ofiar społeczeństwa. Na zakończenie wyraził nadzieję, iż Vincent będzie dobrze się bawił na widok tych portretów, porównując przedstawione na nich postacie do ogórków marynowanych w occie[4].

Z listu van Gogha do brata Theo wynika, że z tych dwu obrazów bardziej przypadł mu do gustu autoportret Bernarda:

Gauguin jest przede wszystkim niezwykły, ale mi bardziej podoba się Bernard, to koncepcja malarza, nieco zestawionych odcieni, niektóre czerniawe, ale to jest eleganckie, jak u prawdziwego Maneta. Ten [autoportret] Gauguina jest bardziej wystudiowany, daleko bardziej zaawansowany[5].

Van Gogh zrewanżował się malując autoportret i dedykując go Gauguinowi. Na autoportrecie artysta przedstawił siebie z krótko ostrzyżoną głową i brodą, co miało być nawiązaniem do jego wiary w monastyczny styl życia i przedstawieniem siebie w roli ucznia, w jakiej van Gogh postrzegał samego siebie w stosunku do Gauguina[1].

Przypisy

  1. 1 2 The Art Institute of Chicago: Van Gogh and Gauguin: The Studio of the South. [dostęp 2012-02-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-05-23)]. (ang.).
  2. ↑ Van Gogh Museum, Amsterdam: 692: Paul Gauguin to Vincent van Gogh. Pont-Aven, Monday, 1 October 1888.. [dostęp 2012-02-17]. Cytat: Nous avons accompli votre désir, d’une autre façon il est vrai mais qu’importe puisque le résultat est le même. Nos 2 portraits. N’ayant pas de blanc d’argent j’ai employé de la céruse et il pourrait bien se faire que la couleur descende et s’alourdisse. Du reste ce n’est pas fait au point de vue de la couleur exclusivement. Je me sens le besoin d’expliquer ce que j’ai voulu faire, non pas que vous ne soyez apte à le deviner tout seul mais parceque je ne crois pas y être parvenu dans mon oeuvre.– Le masque de bandit mal vêtu et puissant comme Jean Valjea qui a sa noblesse et sa douceur intérieure. Le sang en rut inonde le visage et les tons de forge en feu qui enveloppent les yeux indiquent la lave de feu qui embrase notre âme de peintre. Le dessin des yeux et du nez semblables aux fleurs dans les tapis persans résume un art abstrait et symbolique.– Ce petit fond de jeune fille avec ses fleurs enfantines est là pour attester notre virginité artistique. (fr.).
  3. ↑ D.M. Field: Van Gogh. Chartwell Books, Inc., 2006, s. 278. ISBN 0-7858-2011-6. (ang.).
  4. ↑ Van Gogh Museum, Amsterdam: 692: Paul Gauguin to Vincent van Gogh. Pont-Aven, Monday, 1 October 1888.. [dostęp 2012-02-17]. (fr.).
  5. ↑ Van Gogh Museum, Amsterdam: 697: To Theo van Gogh. Arles, Thursday, 4 or Friday, 5 October 1888.. [dostęp 2012-02-17]. Cytat: Le Gauguin est remarquable d’abord mais moi j’aime fort celui de Bernard, c’est rien qu’une idée de peintre, quelques tons sommaires, quelques traits noiratres mais c’est chic comme du vrai Manet. Le Gauguin est plus étudié, poussé loin. (fr.).

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.