Rozmaz krwi człowieka w przewlekłej białaczce limfocytowej, w której dochodzi do klonalnego rozrostu dojrzałych limfocytów. Komórki te są podatne na uszkodzenia podczas sporządzania rozmazu. Widoczne są trzy zniszczone komórki (cienie Gumprechta) – artefakty

Artefakt (łac. arte factum – „stworzone przez sztukę, technikę; wyrób rzemieślniczy”) – struktura tkanki lub komórki, która powstała w procesie przygotowywania danego preparatu biologicznego, nieistniejąca faktycznie w żywym organizmie (biofakt).

Powstawanie artefaktów wynika z potrzeby przygotowania preparatu przed jego oceną mikroskopową. Standardowo w mikroskopii świetlnej preparaty cyto- i histologiczne traktuje się etanolem (odwadniacz), utrwalaczami i barwnikami w wyniku czego struktury komórkowe/tkankowe ulegają zmianie kształtu, położenia i składu chemicznego. Wpływ procedury na preparat nie zależy tylko od użytych w niej substancji, ale także rodzaju tkanek i ich topografii. Różne tkanki różnie zachowują się traktowane tym samym związkiem chemicznym – i tak, jeśli dana substancja powoduje obkurczanie tkanek zależnie od ich składu, to sąsiadujące ze sobą tkanki będą od siebie oddalały się w wyniku większego obkurczania się jednej z nich. Między nimi powstanie przestrzeń, która może błędnie sugerować istnienie takiej przerwy także w żywym organizmie.

Sytuacja taka miała miejsce w przypadku przestrzeni Grunhagena-Mingazziniego^[1] naskórka.

Ocena, czy uzyskany obraz jest zgodny ze stanem naturalnym jest najczęściej niemożliwa. Stąd Franz Nissl^[1] wprowadził pojęcie obrazu ekwiwalentnego, to jest takiego, który niekoniecznie odpowiada stanowi in vivo, ale zawiera wszystkie charakterystyczne cechy danej struktury.

Przypisy

Bibliografia

• Jolanta Godlewska-Jędrzejczyk, Stanisław Moskalewski: Podstawy histologii i wybranych technik laboratoryjnych. Warszawa: 2006, s. ?. ISBN 83-89517-96-5.
• Hans Christian Burck: Technika histologiczna. Warszawa: PZWL, 1975, s. ?.