Antipasty małżeńskie (Antipasty małżeńskie : trzema vciesznymi historiami, iako wdziecznego smaku cukrem, prawdziwey a szczerey milosci malzenskiey zaprawione) – zbiór romansów wydany w Krakowie w 1650.

Zbiór zawiera utwór Historyja ucieszna o zacnej królewnie Banialuce napisany przez Hieronima Morsztyna oraz utwory nieznanych autorów^[1] Historyja o Galezjusie, synu Demokryta, i Filidzie, córce Arystydesa, O Przemysławie książęciu oświęcimskim, i o Cecylilej^[2]. Tytuł zbioru pochodzi od określenia antypast oznaczającego przystawkę, przekąskę. Oprócz wątków miłosnych utwory zawierają także elementy baśniowe baśni, jak np. nagromadzenie zwierząt i ptaków, przywoływanie ich głosem rogu.

Historyja ucieszna o zacnej królewnie Banialuce opowiada o tym jak król Południowy oświadcza swego syna o rękę córki króla Północnego. Królewicz w pogoni za reniferem błądził ze swoimi psami z jednym giermkiem. Po długiem błądzeniu znalazł się przed bardzo pięknym zamkiem. Po chwili zajechała przed zamek armia amazonek, śliczne panny na koniach, na czele jedna najpiękniejsza ze wszystkich — Banialuka. Ta przyjmuje przybysza z wielkim gniewem, ale w miarę jak na niego patrzy, staje się jakoś łaskawszą, i opowiada mu swoją historyę – tak rozpoczyna streszczenie historii Banialuki Stanisław Tarnowski^[3]. Od imienia królewny Banialuki powstał w języku potocznym zwrot „pleść banialuki”, czyli mówić brednie, głupoty.

Przypisy

Bibliografia

• Czesław Hernas: Barok. Wyd. VIII - 2 dodruk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, s. 72-73, seria: Wielka Historia Literatury Polskiej. ISBN 978-83-01-13846-2.

Linki zewnętrzne

• Antypasty małżeńskie (wyd. 1719) w bibliotece Polona