Anna Dorota Chrzanowska
Zofia von Fresen
Zofia Chrzanowska
Ilustracja
Postać Anny Doroty Chrzanowskiej na obrazie "Obrona Trembowli" autorstwa Aleksandra Lessera
Narodowość

polska

Małżeństwo

Jan Samuel Chrzanowski

Anna Dorota Chrzanowska (dawniej za prawdziwe uznawano imię Zofia[1]), z domu von Fresen – druga żona kapitana Jana Samuela Chrzanowskiego, wsławiła się bohaterską postawą w czasie obrony Trembowli podczas wojny polsko-tureckiej 1672–1676.

Anna Dorota Chrzanowska na zamku w Trembowli – obraz Leopolda Löfflera
Pomnik Zofii Chrzanowskiej na zamku w Trembowli (ok. 1939)

Życiorys

Gdy szlachta, oblężona przez oddziały wojsk tureckich na zamku trembowelskim nosiła się z zamiarem poddania twierdzy, Chrzanowska uprzedziła o tym męża, co zapobiegło kapitulacji Trembowli. Gdy sam komendant stracił wiarę w sens dalszej obrony, miała zagrozić, że w takim wypadku siebie i jego zabije. Według innych przekazów groziła podpaleniem prochów i wysadzeniem miasta. Podobno sama poprowadziła wycieczkę (zbrojny wypad) obrońców na szańce tureckie.

Upamiętnienie

Na pamiątkę stworzono jej w XVII wieku w Trembowli pomnik, który ustawiono na pagórku poza zamkiem. Pierwotny nie istnieje.

W XX wieku Rada gminy postanowiła uczcić Zofię Chrzanowską nowym pomnikiem. Autorem był trembowelski rzeźbiarz Jan Bochenek. Pomnik przedstawiał kobietę o zdecydowanym, a jednocześnie błagalnym wyrazie twarzy, jedną ręką trzymającą nóż, a drugą – wskazującą na miasto. Pomnik był ozdobą miasta w okresie II Rzeczypospolitej[2]. Został jednak zniszczony w 1944. W 1982 uporządkowano cokół pomnika i wmurowano nową płytę w miejsce zniszczonej. Na cokole ustawiono symboliczną wazę. Na początku lipca 2012 cokół został odnowiony i ustawiono nową figurę[1] (autor - Roman Wilhuszynśkyj).

Ustanowiono patronat XLIII Liceum Ogólnokształcącego im. Zofii Chrzanowskiej w Krakowie[3].

Przypisy

  1. 1 2 Artykuł o Zofii Chrzanowskiej na stronie Kuriera Galicyjskiego. [dostęp 2013-06-21].
  2. ↑ kam. Trembowla jako miejscowość wypoczynkowa. „Wschód”. Nr 137, s. 2, 2 lipca 1939.
  3. ↑ Patronka. lo43krakow.pl. [dostęp 2023-02-11].

Bibliografia

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.