Andrzej Mielęcki
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

30 listopada 1864
Hucisko, Imperium Rosyjskie

Data i miejsce śmierci

17 sierpnia 1920
Katowice

Zawód, zajęcie

działacz społeczny i polityczny, lekarz

Andrzej Mielęcki
Herb
Herb Ciołek
Rodzina

Mielęccy

Ojciec

Tertulian Mielęcki

Matka

Biernawska h. Korczak

Żona

Anna Przybora h. Syrokomla

Dzieci

Irena Helena

Rodzeństwo

Wiktoria, Maria, Stanisław

Andrzej Mielęcki herbu Ciołek[1] (ur. 30 listopada 1864 w Hucisku, zm. 17 sierpnia 1920 w Katowicach) – polski działacz społeczny i polityczny na Górnym Śląsku, lekarz.

Życiorys

Młodość i działalność społeczna

Gdy miał rok, jego rodzice – Maria i Tertulian – osiedlili się w Koźminku i zamieszkali w tamtejszym dworku. Gimnazjum Mielęcki kończył w Ostrowie Wielkopolskim, medycynę studiował w Berlinie i Monachium, a dyplom doktora nauk medycznych uzyskał w 1893 w Lipsku. Jako lekarz pracował w Saksonii, potem na terenie Zagłębia Dąbrowskiego w zaborze rosyjskim, co rok jednak letnie wakacje spędzał w Koźminku.

Do Katowic przybył w 1899. W latach 1899–1906 mieszkał w domu Ottona Retzlaffa przy Rynku nr 9, a następnie do 1912 w narożnej kamienicy przy Rynku nr 6. Od 1918 mieszkał i prowadził gabinet lekarski na ówczesnej Friedrichstraße (dziś Warszawska 10)[2]. Szybko stał się na terenie Katowic znanym i szanowanym lekarzem oraz wybitnym polskim działaczem społecznym i narodowym. Przez 21 lat pracował w Katowicach utrzymując się z prywatnej praktyki.

Był współzałożycielem i członkiem wielu polskich towarzystw na terenie Katowic. Nazywany przez Niemców "wielkim polskim agitatorem" brał udział w życiu oświatowym i gospodarczym miasta. W 1900 został członkiem zarządu Towarzystwa dla Szerzenia Elementarzy Polskich na Górnym Śląsku, a w 1908 był współzałożycielem (potem przewodniczącym) Towarzystwa Lekarzy Polaków na Górnym Śląsku, broniącego interesów lekarzy polskich. Działał też w komitecie Wykładów Ludowych im. Adama Mickiewicza i Towarzystwie Czytelni Ludowych. Współpracował z polskim ruchem wyborczym w Rzeszy Niemieckiej, brał udział w obradach Sejmu Dzielnicowego w Poznaniu. Jako przedstawiciel ludności polskiej wchodził w skład Centralnego Komitetu Pomocy dla Dzieci w Katowicach. W dowód wdzięczności władze niemieckie nadały Mielęckiemu jako zasłużonemu lekarzowi (pierwszemu z Polaków) tytuł "radcy sanitarnego". W pracy narodowej Mielęckiemu pomagała żona Anna z Przyborów, która była też działaczką Towarzystwa Polek w Katowicach.

W okresie przedplebiscytowym

Delegat na Polski Sejm Dzielnicowy w Poznaniu w 1918[3]. W 1918 wchodził w skład Powiatowej Rady Ludowej w Katowicach, a w 1919 kierował konspiracyjnymi kursami sanitarnymi w Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska i sprowadzał broń z Polski na Górny Śląsk. Rok później został członkiem Polskiego Komitetu Plebiscytowego w Katowicach.

Pogrzeb Andrzeja Mielęckiego

17 sierpnia 1920 w Katowicach doszło do zamieszek wywołanych przez Niemców na wieści z frontu wojny polsko-bolszewickiej i przewidywanego rychłego upadku państwa polskiego. Na ulicy, przy której mieszkał doktor Mielęcki, do bojówek demolujących polskie sklepy oddali strzały francuscy żołnierze patrolujący miasto. Kiedy doktor wyszedł z domu, by udzielić pomocy rannym Niemcom, zaatakowali go niemieccy bojówkarze. Potem rannego wyciągnęli jeszcze z ambulansu wiozącego go do szpitala, a następnie skatowane ciało wrzucili do potoku Rawa. Pogrzeb Andrzeja Mielęckiego odbył się 25 sierpnia 1920 w Sosnowcu. Zwłoki przewieziono i pochowano w rodzinnym grobowcu na cmentarzu w Złotnikach[4].

Tragiczna śmierć doktora była jedną z przyczyn przyśpieszenia wybuchu II powstania śląskiego.

Pamięć o doktorze Mielęckim

Dla uczczenia pamięci doktora Andrzeja Mielęckiego jeszcze w 1920 utworzono fundację jego imienia. Z zebranych pieniędzy nadesłanych z całej Polski otwarto Sierociniec imienia dra Andrzeja Mielęckiego w Katowicach. W latach międzywojennych w serii zasłużonych na Górnym Śląsku Polaków znalazła się pocztówka z podobizną dra A. Mielęckiego.

Jego imię nosi kilka szpitali:

  • Szpital Miejski w Oleśnie
  • Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach (tam znajduje się również jego popiersie)
  • Szpital Miejski w Chorzowie (tam znajduje się również jego płaskorzeźba
  • Jego imieniem nazwano ulicę w Koźminku, przy której mieszkał, a na froncie domu odsłonięto tablicę pamiątkową. 4 grudnia 1976 został patronem szkoły w Koźminku. Po wieloletnich staraniach jej Kierownika Konstantego Ostojskiego i lokalnej społeczności otrzymała imię Andrzeja Mielęckiego[5].

W 2005 odsłonięto jego portret w galerii sławnych wykładowców i absolwentów Gimnazjum Męskiego w Ostrowie Wielkopolskim, wykonany przez Tadeusza Gaworzewskiego.

Andrzej Mielęcki miał córkę Irenę, która po ślubie nosiła nazwisko Temlerowa[6].

Przypisy

  1. ↑ Andrzej Mielęcki h. Ciołek (Aulok). sejm-wielki.pl. [dostęp 2022-12-24].
  2. ↑ Lipońska-Sajdak Jadwiga, Szota Zofia: Gruss aus Kattowitz. Pozdrowienia z Katowic. Katowice 2004, ISBN 83-87727-07-5
  3. ↑ Dziennik Polskiego Sejmu Dzielnicowego w Poznaniu w grudniu 1918, Poznań 1918, s. 115.
  4. ↑ Historia miasta - Katowice miastem www.mhk.katowice.pl [dostęp 2017-01-20]
  5. ↑ Szkoła Podstawowa Koźminek - Historia Szkoły Podstawowej w Koźminku (spkozminek.szkolnastrona.pl)
  6. ↑ Krzysztof Brożek: Andrzej Mielęcki, lekarz specjalista chorób kobiecych w Katowicach. W: Dr Andrzej Mielęcki: lekarz, humanista, działacz społeczny. Katowice: Wszechnica Górnośląskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk im. W. Roździeńskiego w Katowicach, 2004, s. 15. ISBN 83-916572-6-4.

Bibliografia

  • Andrzej Mielęcki (pol.) www.chronologia.pl [dostęp 2011-05-29]
  • Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 9. ISBN 978-83-7729-021-7.
  • Andrzej Mielęcki, rycerz bez skazy (pol.) www.katowice.gazeta.pl [dostęp 2011-05-29]
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.