Aleksandr Hilferding

Data i miejsce urodzenia	14 lipca 1831 Warszawa
Data i miejsce śmierci	2 lipca 1872 Kargopol
Miejsce spoczynku	Petersburg, Cmentarz Nowodziewiczy

Aleksandr Fiodorowicz Hilferding (Gilfierding) (ros. Александр Фёдорович Гильфердинг), (ur. 14 lipca 1831 w Warszawie, zm. 2 lipca 1872 w Kargopolu) był rosyjskim slawistą i folklorystą (zbieraczem i wydawcą bylin).

Młodość i początki zainteresowań slawistycznych

Urodził się w mającej niemieckie pochodzenie rodzinie dyrektora kancelarii przy namiestniku Królestwa Kongresowego. Początkowo kształcił się w domu, z którego wyniósł znajomość kilku języków, zapoznał się także z językami słowiańskimi. W 1852 r. ukończył studia na wydziale historyczno-filozoficznym Uniwersytetu Moskiewskiego. Pierwsze jego prace naukowe (1853) dotyczyły filologii porównawczej, następnie zainteresował się historią Słowian nadbałtyckich. Na podstawie pracy История балтийских славян został członkiem korespondentem Petersburskiej Akademii Nauk (1856).

Podróż po Kaszubach

W związku z materiałami nadsyłanymi do Petersburga przez Floriana Ceynowę i jego teorią, jakoby język kaszubski był podobny do rosyjskiego, Hilferding został wysłany na Pomorze. Latem 1856 r. spotkał się z Ceynową, z którym w ciągu 4 dni wędrował od Gdańska przez Wejherowo i Lębork do Główczyc i do Bytowa. Tu Ceynowa musiał pożegnać swego rosyjskiego gościa, który rozpoczął samodzielne, szczegółowe badania – po zwiedzeniu kilku wsi w powiecie bytowskim pojechał do Kościerzyny, stamtąd powędrował przez Stężycę, Przewóz, Brodnicę, Chmielno, Sianowo, Będargowo, Zęblewo do Wejherowa. Następnie wrócił do Główczyc, skąd dotarł do Smołdzina i Gardny Wlk., gdzie żywa była jeszcze wówczas mowa Słowińców. Potem przez Kluki, Izbicę, Łebę, Sarbsk, Osieki Lęborskie, Wierzchucino, Żarnowiec, Krokowę, Swarzewo i Puck zawędrował do wsi rybackich na Mierzei Helskiej. We wszystkich tych miejscowościach gromadził materiały etnograficzne i lingwistyczne. Plonem wyprawy była opublikowana w 1862 r. rozprawa Остатки славянъ на южномъ берегу Балтійскаго Моря (Resztki Słowian na południowym wybrzeżu Morza Bałtyckiego), zawierająca m.in. cenny słownik z wyrazami kaszubskimi i słowińskimi, uważana obecnie za pierwszy w literaturze naukowej wszechstronny opis kaszubszczyzny.

Późniejsze życie i działalność naukowa

Jako pracownik Ministerstwa Spraw Zagranicznych w 1856 r. Hilferding został mianowany konsulem rosyjskim w Bośni. Pobyt na Bałkanach zaowocował kolejnymi pracami z dziedziny słowianoznawstwa. W 1861 r. przeszedł do pracy w kancelarii Rady Państwa. W tym czasie działał m.in. w oddziale etnograficznym Cesarskiego Towarzystwa Geograficznego. Latem 1871 r. odbył podróż do guberni ołonieckiej, gdzie zajmował się zbieraniem bylin – między 30 czerwca a 27 sierpnia tego roku zapisał 2000 stron rękopisu, zawierającego 318 bylin opowiedzianych przez 70 osób. Zbiór ten stanowił uzupełnienie wcześniejszego zbioru folklorysty Rybnikowa. Następnego lata Hilferding zamierzał kontynuować tę działalność w rejonie Kargopola, ale tuż po przyjeździe do tego miasta zachorował na tyfus i 2 lipca 1872 r. umarł w wieku 41 lat. Pochowano go na Cmentarzu Nowodziewiczym w Petersburgu.

Dzieła

• О сродстве языка Славянского с Санскритским. Санктперербург, 1853 (O pokrewieństwie języka słowiańskiego z sanskrytem)
• История балтийских славян (Historia bałtyckich Słowian) 1855
• Борьба славян с немцами на Балтийском поморье в средние века (Wojny Słowian z Niemcami na wybrzeżu bałtyckim w średniowieczu) 1861
• Остатки славян на южном берегу Балтийского Моря, Sankt-Petersburg 1862 (wyd. polskie Resztki Słowian na południowym wybrzeżu Morza Bałtyckiego, tłum. Nina Perczyńska, oprac. Jerzy Treder, Gdańsk 1989, ISBN 83-85011-57-9)

Bibliografia

• Tadeusz Bolduan Nowy bedeker kaszubski, Gdańsk: Polnord. Wydawnictwo Oskar, 2002, ISBN 83-86181-84-2.