Marmurowa głowa akrolitu Ateny z epoki rzymskiej (I wiek n.e.)

Akrolit (stgr. ἀκρόλιθος akrolithos od akro – skrajny i lithos – kamień) – starożytny posąg kultowy wykonany z różnorodnych materiałów.

Nazwą tą określano statuy wykonane archaiczną techniką łączenia dwóch odmiennych materiałów, najczęściej drewna z kamieniem lub kamienia z brązem^[1]. Częstą praktyką było wykonywanie głowy i kończyn posągu (nieokrytych części ciała) z marmuru lub innego kamienia (wapienia), a korpusu z drewna polichromowanego albo obitego blachą (złotą lub brązową). Dodatkowo rzeźby te często odziewano w ozdobne szaty, podobnie jak praktykuje się to dotychczas ze statuami i figurami religijnymi w niektórych katolickich krajach południowej Europy (Hiszpania, Włochy)^[2].

Od VII w. p.n.e. akrolitem zastępowano w starożytnej Grecji prymitywniejszy ksoanon^[3]. Znany w starożytności był opisany przez Pauzaniasza akrolit Ateny Areja w Platejach wykonany przez Fidiasza^[4].

W okresie klasycznym akrolity wykonywano wykorzystując kosztowniejszą technikę chryzelefantyny – przez łączenie drewna z okładziną ze złota i kości słoniowej (najwybitniejsze przykłady to inne dzieła Fidiasza – posągi Ateny Partenos i Zeusa Olimpijskiego)^[5].

Greckie akrolity naśladowano w starożytnym Rzymie (nie tylko w rzeźbach kultowych) aż do czasów późnego cesarstwa, czego spektakularnym przykładem są pozostałości kolosalnego posągu Konstantyna Wielkiego z początku IV stulecia.

Zobacz też

• kuros
• kora
• kanefora

Przypisy

Bibliografia

• Krystyna Zwolińska, Zasław Malicki: Mały słownik terminów plastycznych. Warszawa: Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”, 1993, s. 14
• Janusz A. Ostrowski: Słownik artystów starożytności. Katowice: Wydawnictwo „Książnica”, 1994