Adam Stebelski
Data i miejsce urodzenia

10 lipca 1894
Kutno

Data i miejsce śmierci

6 lipca 1969
Łódź

profesor nauk humanistycznych
Specjalność: archiwistyka
Alma Mater

Uniwersytet Warszawski

Doktorat

1949

Profesura

1954

Nauczyciel akademicki
Uczelnia

Uniwersytet Warszawski
Uniwersytet Łódzki

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Krzyż Walecznych (1920–1941) Krzyż Niepodległości

Adam Stebelski (ur. 10 lipca 1894 w Kutnie, zm. 6 lipca 1969 w Łodzi) – polski archiwista, historyk, wydawca źródeł.

Życiorys

Urodził się jako syn Kazimierza i Marii Julii ze Skowrońskich. W 1914 zdał maturę w Sierpuchowie k. Moskwy. W 1922 ukończył studia na Wydziale Prawa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego. Maszynopis pracy doktorskiej O władzy wielkoksiążęcej na Litwie do Unii Lubelskiej, przygotowanej pod kierunkiem Józefa Siemieńskiego spłonął w powstaniu warszawskim, tytuł doktora uzyskał w 1949 na podstawie rozprawy pt. Przeszłość administracyjna ziem woj. łódzkiego, w 1954 został profesorem nadzwyczajnym.

Był m.in. działaczem Związku Młodzieży Polskiej „Zet” 1911–1920, nauczycielem w szkołach powszechnych 1917 –1918 czy uczestnik obrony Lwowa 1918[1]. W 1923 rozpoczął pracę w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie. Na początku jako asystent, później archiwista (1928) oraz kustosz (1938)[2].

Opracowywał wtedy liczne pomoce archiwalne do zespołów m.in. akt pruskich, wojskowych i nuncjatury. 20 stycznia 1938 został wybrany członkiem rady głównej Towarzystwa Pracy Społeczno-Gospodarczej[3].

W czasie II wojny światowej pracował nadal w AGAD, zabezpieczając zasób archiwalny, ewidencjując akta wywożone przez okupanta oraz opracowując na użytek cywilnych władz podziemnych przyszłych żądań rewindykacyjnych i odszkodowawczych. W 1943 r. został aresztowany i przez 5 tygodni był przetrzymywany na Pawiaku. W trakcie powstania warszawskiego organizował ochronę gmachów i zasobów archiwalnych przed pożarami i dewastacją[2].

Ponownie objął funkcję w styczniu 1945. W 1947 oraz 1949 brał udział w misjach rewindykacyjnych polskich archiwaliów w Niemczech. Prowadził działalność dydaktyczną: wykładał archiwoznawstwo i historię ustroju na Uniwersytecie Łódzkm oraz UW. Był autorem licznych artykułów nt. teorii i metodyki archiwalnej w Archeionie oraz opracowań dotyczących strat archiwów polskich w czasie wojny[2].

W 1946 r. wszedł w skład Zarządu Towarzystwa Bibliotekarzy i Archiwistów, a 1947 – Zarządu Towarzystwa Miłośników Historii. 29 maja 1952 r. został wybrany prezesem Towarzystwa Miłośników Historii i sprawował tę funkcję do 30 października 1956 r. Od 1951 r. pracował na UW. Uzyskał tam stopień doktora w 1949 r. na podstawie rozprawy, pt. Przeszłość administracyjna ziem województwa łódzkiego. W 1954 r. otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego.

W 1953 odszedł z AGAD i został kierownikiem Zakładu Archiwoznawstwa w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk, gdzie zainicjował szerokie badania nad kancelariami funkcjonującymi w XIX w. na ziemiach polskich. Po likwidacji Zakładu Archiwoznawstwa w 1959 Stebelski został kierownikiem Pracowni Edytorskiej Źródeł Nowożytnych PAN. W 1964 przeszedł na emeryturę.

W Instytucie Historii PAN pracę rozpoczął w 1953 r., gdzie objął funkcję kierownika Działu Archiwoznawstwa, a następnie Pracowni Edytorskiej Źródeł Nowożytnych, inicjując badania nad kancelariami funkcjonującymi w XIX w. na ziemiach polskich. Wszedł do Rady Naukowej IH PAN. Współpracował z komisją wydawnictw źródłowych; położył duże zasługi w opracowaniu programu i metod edytorskich publikowania źródeł nowożytnych. Pod jego redakcją ukazało się sześć tomów lustracji (w latach 1961–1968). Był również redaktorem ukazujących się od 1953 r. i zawierających teksty źródłowe do dziejów nowożytnych „Tek Archiwalnych” (tomy: 1, 2, 3, 5, 7, 8).

Od r. 1953 był członkiem i sekretarzem Prezydium Rady Archiwalnej, a od 1958 r. przewodniczącym Centralnej Komisji Metodycznej przy Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych. Współpracował z „Przeglądem Historycznym”, „Kwartalnikiem Historycznym”, „Studiami Źródłoznawczymi”, „Archeionem”, „Nauką Polską” oraz Polskim Słownikiem Biograficznym. Do Jego największych osiągnięć publikacyjnych należy książka wydana po polsku i angielsku, pt. Losy archiwów polskich w latach drugiej wojny światowej.

Działał w towarzystwach naukowych, odznaczony został m.in. Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Walecznych (1921), Krzyżem Niepodległości (1933) Krzyżem Oficerskim (1958) i Krzyżem Kawalerskim (1946)[4] Orderu Odrodzenia Polski.

Był żonaty najpierw z Hanną Paprocką (od 1925), miał z nią syna Kazimierza, który zginął w czasie powstania warszawskiego. W 1953 ożenił się z Haliną Laskowską.

Zmarł 6 lipca 1969 w Warszawie, pochowany został w Łodzi.

Przypisy

  1. ↑ Szymon Brzeziński, Krzysztof Fudalej, Pracownicy naukowo-dydaktyczni Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego 1930-2010: słownik biograficzny, Prace Instytutu Historycznego UW, Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2012, s. 106–107, ISBN 978-83-7543-242-8.
  2. 1 2 3 Stebelski Adam (1894–1969) [online], Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN - Instytut Historii PAN [dostęp 2023-09-29] (pol.).
  3. ↑ Komunikat Towarzystwa Pracy Społeczno-Gospodarczej. „Drogi Polski”. Nr 2, s. 136, 1938.
  4. ↑ M.P. z 1947 r. nr 52, poz. 366.

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.