Adam Słodowy

Adam Słodowy z kultowym wskaźnikiem-strzałką wskazuje elementy odkurzacza (1975)
major
Data i miejsce urodzenia	3 grudnia 1923 Czarnków
Data i miejsce śmierci	10 grudnia 2019 Warszawa
Przebieg służby
Lata służby	1944–1958
Siły zbrojne	Ludowe Wojsko Polskie
Odznaczenia

Adam Stanisław Słodowy (ur. 3 grudnia 1923 w Czarnkowie, zm. 10 grudnia 2019 w Warszawie) – polski popularyzator majsterkowania, autor i prowadzący programu telewizyjnego Zrób to sam (1959–1983), autor książek i scenariuszy, major Ludowego Wojska Polskiego.

Życiorys

Urodził się w Czarnkowie nad Notecią^[1] w Wielkopolsce^[2], gdzie uczęszczał do szkoły powszechnej w latach 1930–1937^[3]. Podczas okupacji niemieckiej w latach 1939–1944 pracował w fabryce maszyn w Baczkach, 60 km od stolicy^[4]. W 1944 r. zgłosił się na ochotnika do wojska, wojnę ukończył w Szczecinie jako oficer artylerii^[4]. Od 1950 do 1958 wykładał w Oficerskiej Szkole Artylerii Przeciwlotniczej w Koszalinie^[5], po czym w Wojskowej Akademii Technicznej. Odszedł ze służby w stopniu majora^[6].

Po opuszczeniu wojska zajął się popularyzacją majsterkowania. W 1958 na wystawie motoryzacyjnej zorganizowanej przez Wydawnictwa Komunikacyjne na Placu Konstytucji w Warszawie zaprezentował własnoręcznie wykonany^[7][8] w Czarnkowie^[6] samochód^[9][4]. Od 1959 r. pracował w TVP, gdzie początkowo konstruował urządzenia sceno-techniczne. Dla Teatru Telewizji przygotował obrotową scenę^[10]. Dla stacji wymyślił ponad 60 urządzeń usprawniających pracę^[2]. W latach 1961–1978 był redaktorem Naczelnej Redakcji Programów Oświatowych i Dziecięcych TVP^[11]. Znany był jako prezenter programu Zrób to sam. Był on częścią czwartkowego Ekranu z bratkiem, a potem niedzielnego Teleranka^[10]; Adam Słodowy prezentował w nim osobiście, jak z ogólnie dostępnych rzeczy (np. zużytych opakowań) można zrobić zabawki i przedmioty użytkowe. Program był nadawany przez 24 lata od 1959 r. do 1983 r., łącznie wyemitowano 505 odcinków^[4]. Prowadził też program telewizyjny Adam Słodowy w domowym warsztacie (Program II, 1979)^[12]. W 1983 r. przeszedł na emeryturę^[13][4].

Napisał ponad 10 książek poświęconych samodzielnemu majsterkowaniu, które bywały wznawiane, w tym Lubię majsterkować, przeznaczoną dla starszych odbiorców, zamieszczając niektóre informacje prezentowane wcześniej w telewizji, a także projekty nowych zabawek i urządzeń. Książka została przetłumaczona na języki obce, a jej łączny nakład wyniósł ponad 560 000 egzemplarzy^[14]. Napisał także książki o samochodach, dotyczące głównie obsługi i napraw pojazdów marki Škoda. Szacuje się, że łączny nakład publikacji książkowych Słodowego o majsterkowaniu wynosi 2,5 mln egzemplarzy^[4].

Artykuły o majsterkowaniu publikował również w prasie, np. w miesięczniku Horyzonty Techniki dla dzieci, podpisując je inżynier Adam Słodowy^[15][4].

Był autorem projektu witraży dla starostwa powiatowego w rodzinnej miejscowości^[6].

Słodowy wraz z Romanem Huszczo był autorem scenariusza do serii dwudziestu filmów animowanych dla dzieci Pomysłowy Dobromir (1973–1975) i Pomysłowy wnuczek (1984–1988), a także filmu Śrubokręt i spółka (1976). Zagrał (przebrany za kobietę) w filmie Seksmisja epizodyczną rolę, w ramach której prowadził program telewizyjny ucząc o robieniu na drutach^[16].

Jako senior wystąpił w kampanii reklamowej dla firmy rozprowadzającej artykuły budowlane, w 2004 w Zielonej Górze^[17] i w 2006 w Skierniewicach^[18] był gościem honorowym podczas otwarcia supermarketów budowlanych. Był konsultantem przy publikacji wydawnictw książkowych. Współuczestniczył w budowie samolotu w USA^[4].

Na wniosek dzieci 21 marca 1974 r. został Kawalerem Orderu Uśmiechu; ceremonia wręczenia odznaczenia odbyła się dwa lata później^[19], 13 marca 1976 r. w Pałacu Młodzieży w Warszawie – otrzymał legitymację z numerem 107. Od premiera otrzymał nagrodę „za twórczość artystyczną dla dzieci i młodzieży oraz za działalność popularyzatorską w dziedzinie politechnizacji”^[20]. W 1983 r. dostał nagrodę literacką Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich jako autor najpoczytniejszych książek w bibliotekach publicznych^[21][4]. Pozytywnie o twórczości Słodowego wypowiadały się osoby spoza branży księgarskiej^[9][6].

Profesor Piotr Gliński, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, na wieść o śmierci prezentera stwierdził: „...Zamyka się pewien rozdział historii TV”^[22][23].

W kulturze

Działalność popularyzatorską Słodowego satyryk Ludwik Jerzy Kern utrwalił w swojej poezji opublikowanej w tygodniku Przekrój, a tygodnik Radio i Telewizja zamieścił parodię dotyczącą telewizyjnego programu^[4]. Osoba Adama Słodowego pojawiła się w dowcipach politycznych.

10 września 2021 w Szkole Podstawowej nr 1 w Czarnkowie, do której uczęszczał, otwarto klasę – Pracownię Techniki im. Adama Słodowego, w której zgromadzono narzędzia i pamiątki po konstruktorze^[24][3][25].

Życie prywatne

Pradziadek Adama był stelmachem^[26], budował powozy konne^[4]. Ojciec Adama Słodowego – Antoni, był urzędnikiem skarbowym oraz autorem książki o historii okolicy Czarnkowa: Krótki zarys dziejów powiatu czarnkowskiego i miasta Czarnkowa z roku 1926^[27][28]. Adam miał siostrę^[1]. W 1928 rodzina przeprowadziła się do nowo wybudowanego domu^[29].

Pierwszą żoną Słodowego była Jadwiga (1925–1968)^[30][27][31], mieli dwóch synów, pochodzących z Czarnkowa^[29], którzy osiedlili się poza Polską: starszy – Piotr, matematyk i fizyk, mieszka w Australii w Melbourne^[32], a młodszy – Wojciech, lekarz – w USA w Chicago^[4]. Drugą żoną została Bożenna Kwiatkowska-Słodowy^[4][3]. Małżeństwo mieszkało w Warszawie w mieszkaniu M3^[4] i unikało medialnego rozgłosu^[32].

W 2015 redaktor przeszedł udar^[33][34][35]. W lipcu 2019 media opublikowały nieprawdziwą informację o jego śmierci^[36].

Adam Słodowy zmarł wieczorem 10 grudnia 2019 r., w wieku 96 lat^[37][38]. Został skremowany i pochowany na cmentarzu Powązkowskim 17 stycznia 2020^[30][31] (kwatera 76-1-25).

Twórczość

Grób Adama Słodowego na cmentarzu Powązkowskim

Zobacz też

• Arvind Gupta

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Adam Słodowy w bazie filmpolski.pl
• Adam Słodowy w bazie Filmweb