Abraham Gancwajch
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

1902
Częstochowa

Data i miejsce śmierci

1943 (?)
Warszawa

Zawód, zajęcie

nauczyciel, dziennikarz

Abraham Gancwajch (ur. 1902 w Częstochowie, zm. prawdopodobnie w 1943 w Warszawie) – nauczyciel, dziennikarz, działacz syjonistyczny w ramach Ha-Szomer Ha-Cair. Kolaborant pod okupacją niemiecką, kierownik Urzędu do Walki z Lichwą i Spekulacją w getcie warszawskim.

Życiorys

Gancwajch uzyskał tradycyjną edukację żydowską, miał dyplom rabina. Przed wojną był nauczycielem hebrajskiego i działaczem syjonistycznym. Zajmował się również dziennikarstwem, współpracując z prasą lokalną, m.in. jako korespondent z Belgii. W Wiedniu był współpracownikiem antyhitlerowskiego periodyku, w którym był specjalistą od spraw żydowskich. Wśród współpracowników pisma był jego przyjaciel, Ohlenbusch, będący szpiegiem niemieckim.

Przed 1937 przeprowadził się do Łodzi (mieszkał przy ul. Gdańskiej 65[1]), gdzie wydawał pismo Wolność prenumerowane przez wielu Żydów. Po zajęciu Łodzi przez Niemców (8 września 1939) wszyscy abonenci Wolności zostali zatrzymani. Gancwajch nie został jednak aresztowany, a Ohlenbusch zabrał go do Warszawy, gdzie w 1940 znalazł się w tamtejszym getcie. Dzięki przyjaźni z nim otrzymał tam rozmaite koncesje, m.in. na administrowanie ponad stu budynkami. Posiadał też licencję na jedyne w getcie biuro afiszowe. Nie musiał nosić opaski z Gwiazdą Dawida, w każdej chwili, za zgodą Gestapo, mógł z getta przejść na stronę „aryjską”.

W getcie warszawskim został kierownikiem Urzędu do Walki z Lichwą i Spekulacją (tzw. Trzynastki)[2]. Kierował także organizacją Żagiew.

Wyrok na niego wydało podziemie żydowskie[3] i polskie, jednak nie udało się go wykonać. Prawdopodobnie został zabity przez Niemców w 1943, ale jego los nie jest znany. Plotki o jego losach powojennych (miał rzekomo współpracować z NKWD albo wyemigrować do Izraela) nie zostały potwierdzone.

Przypisy

  1. ↑ Księga Adresowa m. Łodzi, 1937–1939; rozdz. Wykaz Mieszkańców.
  2. ↑ Barbara Engelking, Jacek Leociak: Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013, s. 861. ISBN 978-83-63444-27-3.
  3. ↑ Marian Fuks, Mazal Holocaust Collection., Adama Czerniakowa Dziennik getta warszawskiego : 6. IX. 1939-23. VII. 1942, wyd. 1, Warszawa: Państwowe Wydawn. Nauk, 1983, s. 193-194, ISBN 83-01-05094-2, OCLC 10506160 [dostęp 2021-01-23], Przypis nr 67 z odesłaniem do Archiwum Ringelbluma.

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.