Logo Tajnej Armii

Armeńska Tajna Armia Wyzwolenia Armenii (fr. AL'Armée secrète arménienne de libération de l'Arménie, ASALA; Hayastani azatagrut'yan hay gaghtni banak) – ormiańska organizacja terrorystyczna.

Historia

Została założona w 1975 roku[1][2] w Bejrucie przez Ara Yenikomoushiana, Monte Melkoniana[3] i Hagopa Hagopiana[4][2].

Bojówkami ASALA były Grupa z Orly pod wodzą Ara Toraniana, Organizacja 9 Czerwca i Organizacja 3 Października[5]. Terroryści atakowali głównie tureckich dyplomatów i instytucje związane z tym krajem[1]. Stopniowo ataki rozszerzono na „cele imperialistyczne“[1]. Grupa przeprowadzała też akcje odwetowe przeciwko państwom, na których terenie zostali zatrzymani jej członkowie[1]. W 1982 roku dochodzi do rozłamu na odcinający się od terroryzmu Ruch Rewolucyjny (Melkonian) i skrzydło militarne (Hagopian) kontynuujące walkę zbrojną[3]. Działalność ASALA osłabła po zabójstwie Hagopiana w Atenach 28 kwietnia 1988 roku[6]. Organizacja całkowicie zanikła na początku XXI wieku[4].

Najważniejsze ataki przeprowadzone przez grupę

  • 22 października 1975 roku doszło do zabójstwa ambasadora tureckiego w Austrii D. Tunagila[7].
  • W 1976 roku terroryści zabili pierwszego sekretarza ambasady tureckiej w Bejrucie[4]. Do 1982 roku z rąk terrorystów zginęło ponad 30 dyplomatów tureckich i członków ich rodzin[4].
  • W listopadzie 1979 roku przeprowadziła zamachy bombowe na biura Lufthansy i KLM w Paryżu oraz Trans World Airlines w Madrycie[1].
  • 24 września 1981 roku ASALA usiłowała przeprowadzić akcję okupacji konsulatu tureckiego w Paryżu[7].
  • W listopadzie 1981 roku we Francji miejsce miała seria zamachów bombowych, co było zemstą za aresztowanie w tym kraju Dimitriu Giorgiu, bojownika ASALA[7].
  • 20 i 24 lipca 1982 roku przeprowadzono dwa zamachy bombowe w Paryżu, co miało być karą za aresztowanie terrorysty Wikena Czakutiana[7].
Pomnik ku pamięci Tajnej Armii na cmentarzu w Erywaniu
  • 14 lipca 1983 roku w Brukseli zamordowanego tureckiego dyplomatę[7].
  • 15 lipca 1983 roku organizacja przeprowadziła zamach bombowy na biuro tureckich linii lotniczych w Paryżu. 6 osób zginęło, 48 zostało rannych[7].
  • 20 czerwca 1984 roku zabity został E. Özen, attaché tureckiej ambasady w Wiedniu[7].
  • W listopadzie 1984 roku w Wiedniu zamordowano dyplomatę tureckiego E. Erguna[7].
  • W 1987 roku terroryści zaatakowali ambasadę Francji w Bejrucie. W zamachu zginęło dwóch żołnierzy[1].
  • W 1991 roku ASALA dokonała dwóch nieudanych zamachów na dyplomatów tureckich: 16 lipca na konsula Turcji w Atenach D. Bolukbasi, a 19 grudnia na ambasadora Turcji w Budapeszcie B. Tunebasa[7].
  • W 1995 roku terroryści napadli na dwa tureckie banki w Holandii[1].
  • W 1997 roku komando Tajnej Armii zaatakowało ambasadę Turcji w Brukseli[1].

Wsparcie zagraniczne

O wsparcie dla Tajnej Armii podejrzewane były Irak, Iran, Libia, Syria, Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich, Ludowy Front Wyzwolenia Palestyny, Organizacja Abu Nidala i Partia Pracujących Kurdystanu[1][8][2].

Liczebność

Prawdopodobnie nie liczyła więcej niż 300 członków[1].

Ideologia

Określała się jako marksistowsko-leninowska[1][2]. Celem Tajnej Armii była budowa państwa ormiańskiego w historycznych granicach[1]. W programie grupy żywe były również odwołania do ogólnoświatowej rewolucji socjalistycznej[2].

Szczególnie wrogo nastawiona była do Turcji[1][2]. Tajna Armia twierdziła, że jej antyturecka kampania stanowi zemstę za ludobójstwo Ormian[2]. Terroryści domagali się od tureckiego rządu uznania rzezi Ormian za ludobójstwo i wypłacenia zadośćuczynienia rodzinom jej ofiar[2].

Inne ormiańskie organizacje terrorystyczne

Prawicową przeciwwagę dla ASALA stanowił Oddział Sprawiedliwości Ludobójstwa Ormian. Powstał on w 1975 roku w Bejrucie – przy poparciu Falangi Libańskiej – z inicjatywy prawicowej partii ormiańskiej Tasznak (Dashnak). Dziełem tego ugrupowania był m.in. zamach na ambasadora tureckiego w Szwajcarii D. Turkmena. Działały też m.in. Ormiańska Armia Rewolucyjna ARA (według jednych źródeł odłam ASALA, zdaniem innych odprysk OSLO z 1983 roku), Front Wyzwolenia Armenii, Armia Wyzwolenia Narodowego Armenii, Nowa Grupa Oporu Ormian, Armeńska Armia Czerwona, Ormiańska Organizacja 28 Maja[5].

Przypisy

Bibliografia

  • Ramesh Chandra: Global terrorism. Delhi: Kalpaz Publications, 2004. ISBN 81-7835-266-4.
  • Bruce Hoffman: Oblicza terroryzmu. Warszawa: Bertelsmann Media, 2001. ISBN 978-83-7311-295-7.
  • Wilhelm Dietl, Rolf Tophoven, Kai Hirschmann: Terroryzm. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012. ISBN 978-83-01-16019-7.
  • Jarosław Tomasiewicz: Terroryzm na tle przemocy politycznej (Zarys encyklopedyczny). Katowice, 2000. ISBN 83-907096-2-7.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.