7,62 mm karabin maszynowy PK/PKM

Państwo	ZSRR
Projektant	Michaił Kałasznikow
Producent	dawniej w Polsce HCP, a obecnie ZMT
Rodzaj	uniwersalny karabin maszynowy
Historia
Prototypy	1961
Produkcja	1961 – do chwili obecnej
Dane techniczne
Inne
Szybkostrzelność praktyczna	250
Dane operacyjne
Użytkownicy

Żołnierz Wojska Polskiego uzbrojony w karabin maszynowy PKM podczas patrolu w Iraku

Czołgowy karabin maszynowy PKT

Karabin maszynowy PKMSN

7,62 mm km PK/PKM (ros. Пулемёт Калашникова, Puliemiot Kałasznikowa) – radziecki uniwersalny karabin maszynowy kalibru 7,62 x 54 mm R, produkowany w dwóch generacjach: podstawowej PK i zmodernizowanej PKM. W wersjach na podstawie trójnożnej nosi dodatkowe oznaczenie literą S.

Historia konstrukcji

Karabin maszynowy PK powstał w biurze konstrukcyjnym Michaiła T. Kałasznikowa. Nowy karabin miał zastąpić wszystkie znajdujące się na uzbrojeniu Armii Radzieckiej ciężkie i ręczne karabiny maszynowe. Karabin został przyjęty do uzbrojenia w roku 1961. Jednocześnie z karabinem przyjęto do uzbrojenia trójnożną podstawę 6T2 konstrukcji Samożenkowa. W wersji na podstawie trójnożnej broń otrzymała oznaczenie PKS (пулемёт Калашникова станковый, puliemiot Kałasznikowa stankowyj). W następnych latach nowy karabin stał się podstawowym karabinem maszynowym armii państw Układu Warszawskiego. W 1969 roku broń została zmodernizowana - model PKM. Zmiany konstrukcyjne miały na celu zmniejszenie masy. Osiągnięto to poprzez szerokie zastosowanie przy produkcji technologii tłoczenia. Karabin PKM/PKMS ('Puliemiot Kałasznikowa Modernizirowannyj/Puliemiot Kałasznikowa Modernizirowannyj Stankowyj) różni się od PK/PKS budową niektórych zespołów, przy czym automatyka broni działa na niezmienionej zasadzie. Zastosowano lżejszą lufę (bez żeber) i nowy tłumik płomieni. Pokrywę komory zamkowej i osłonę donośnika zaczęto tłoczyć z cieńszej blachy. Aby zachować sztywność pojawiły się na nich charakterystyczne przetłoczenia. Kolbę wyposażono w oporę naramienną ułatwiającą strzelanie z dwójnogu. W następnych latach pojawiła się wersja PKMN/PKMSN, wyposażona w podstawę do mocowania celownika nocnego PPN-3. Wprowadzono także nową podstawę trójnożną 6T5 skonstruowaną przez Stiepanowa.

W Polsce PK/PKS został przyjęty na uzbrojenie w połowie lat sześćdziesiątych. Od 1968 roku był produkowany na licencji w wersjach PK, PKT i PKS (od 1969) przez Fabrykę Wyrobów Precyzyjnych W7 Zakładów Przemysłu Metalowego „H. Cegielski”, a podstawy 6T2 dla PKS produkowała Wifama w Łodzi^[1]. Od 1974 roku produkowano wersję PKM, a od kolejnego roku PKMS, z importowaną podstawą^[1]. Produkcję karabinów maszynowych tej rodziny zakończono w Poznaniu w 1999 roku, po czym urządzenia i dokumentację przekazano do Zakładów Mechanicznych Tarnów^[1]. Polską wersją rozwojową PKM stał się UKM-2000 na naboje standardu NATO, który produkowano od 2005 roku w Tarnowie^[1].

Pochodne PK/PKM

• PKT – w roku 1962 do uzbrojenia przyjęto pochodną PK, czołgowy karabin maszynowy PKT (пулемёт Калашникова танковый, pulemiot Kalasznikowa tankowyj). PKT posiada dłuższą lufę o grubszych ściankach oraz zamknięty regulator gazowy. Karabin wyposażono w elektrospust. Zasilanie zapewnia taśma o pojemności 250 naboi^[2]. Donośność maksymalna PKT wynosi ok. 3800 m, a skuteczna ok. 1000 m.
• PKM-NATO – na początku lat 90. w Zakładach Cegielskiego w Poznaniu prowadzono prace nad przystosowaniem ukm-u PKM do zasilania NATOwską amunicją 7,62 x 51 mm. Rezultatem prac był prototyp oznaczony PKM-NATO z 1995 roku^[1]. Przekonstruowano lufę (odmienne wymiary komory nabojowej), suwadło, podstawę donośnika, zamek i wyrzutnik. Przekonstruowano także taśmę nabojową. Zmiany konstrukcyjne części są minimalne. Prototyp badano w 1997 roku. Broni nie wprowadzono do produkcji, między innymi z uwagi na pozostawienie taśmy amunicyjnej niezgodnej ze standardami NATO^[1].
• PKP Pieczenieg – rosyjskie rozwinięcie karabinu PKM, przeznaczone dla jednostek Specnazu i WDW. PKP jest standardowym karabinem PKM pozbawionym możliwości szybkiej wymiany lufy (broń dzięki lepszemu chłodzeniu pozwala na oddanie 600 strz./min bez obawy jej uszkodzenia), zaopatrzonym w stały dwójnóg montowany bliżej wylotu lufy i bardziej efektywny tłumik płomienia. Broń przystosowana jest do amunicji 7,62 × 54 mm R. W produkcji od 2001 roku.
• UKM-2000 – polski uniwersalny karabin maszynowy na naboje 7,62 x 51 mm NATO, produkowany od 2005 roku^[1].

Opis konstrukcji

Karabin maszynowy PK/PKS jest zespołową bronią samoczynną. Zasada działania oparta o odprowadzanie gazów prochowych przez boczny otwór w lufie. Ryglowanie przez obrót zamka. Mechanizm spustowy umożliwia tylko ogień ciągły. Zasilanie taśmowe (początkowo stosowano taśmę ciągłą, później segmentową składającą się z odcinków po 50 naboi). Jeśli karabin jest używany jako rkm, taśma o pojemności stu naboi jest przechowywana w blaszanej skrzynce amunicyjnej przyłączonej pod komorą zamkową broni. Jako ckm karabin jest używany z taśmą o pojemności 200 naboi (skrzynka amunicyjna jest w takim przypadku ustawiana obok broni). Karabin posiada lufę szybkowymienną, zakończoną szczelinowym tłumikiem płomienia. Przyrządy celownicze składają się z muszki stałej i nastawnego celownika krzywiznowego. Wersja PKMN/PKMSN posiada podstawę pod celownik noktowizyjny PPN-3.

Dane taktyczno-techniczne

Przypisy

Bibliografia

Andrzej Ciepliński, Ryszard Woźniak: Encyklopedia współczesnej broni palnej (od połowy XIX wieku). Warszawa: Wydawnictwo „WIS”, 1994, s. 176-177. ISBN 83-86028-01-7.