10 groszy 1923
Dane podstawowe
Emitent

Bank Polski (nikiel),
Bank Emisyjny w Polsce (cynk)

Nominał

10 groszy

Rocznik

1923

Emisja
Mennica

Huguenin Frs (Le Locle) – nikiel,
mennica w Warszawie – cynk

Nakład

142 175 000 szt.

Data emisji

1 lipca 1924 (nikiel),
23 kwietnia 1940 (cynk)

Data wycofania

30 października 1950

Projektant

Wojciech Jastrzębowski

Opis fizyczny
Masa

2 g

Średnica

17,6 mm

Materiał

nikiel,
cynk

Rant

gładki

Stempel

zwykły

Uwagi

moneta obiegowa

Emisja w cynku z okresu Generalnego Gubernatorstwa

10 groszy 1923 – moneta dziesięciogroszowa, bita w niklu i cynku. Odmiana w niklowa została wprowadzona do obiegu 1 lipca 1924 r. (Dz.U. z 1924 r. nr 34, poz. 351)[1], odmiana w cynku rozporządzeniem Generalnego Gubernatora z dnia 23 kwietnia 1940 r[2]. Moneta została wycofana w wyniku reformy walutowej z 30 października 1950 r[3].

W niektórych opracowaniach z początku XXI w. jako data wprowadzenia do obiegu dziesięciogroszówki podawany był 17 lipca 1924 r[4], a w innych tego samego autora – 31 maja 1924 r., czyli dzień wejścia w życie rozporządzenia o ustaleniu wzorów monet (Dz.U. z 1924 r. nr 45, poz. 476)[5].

Awers

W centralnym punkcie umieszczono godło – stylizowanego orła w koronie, powyżej rok „1923", dookoła napis „RZECZPOSPOLITA POLSKA” oraz inicjały WJ projektanta, a w przypadku odmiany w cynku pod łapą orła znak mennicy w Warszawie[6].

Rewers

Na tej stronie monety znajdują się cyfry „10", pod spodem napis „GROSZY”, całość otoczona ozdobnym wieńcem[6].

Nakład

W II Rzeczypospolitej monetę z datą roczną 1923 bito w latach 1924–1925 w niklu, na krążku o średnicy 17,6 mm, masie 2 gramy, z rantem gładkim, według projektu Wojciecha Jastrzębowskiego, w mennicy szwajcarskiej Huguenin Frs w Le Locle[4]. W okresie Generalnego Gubernatorstwa monetę bito w mennicy w Warszawie w cynku, według takich samych parametrów. Całkowity nakład monety to: 100 000 000 sztuk w niklu oraz 42 175 000 sztuk w cynku[4].

Opis

Z formalnego punktu widzenia moneta niklowa nigdy nie została wycofana z obiegu żadnym aktem prawnym, była więc środkiem płatniczym w całym okresie Generalnego Gubernatorstwa[4]. Dekret PKWN z 24 sierpnia 1944 r. pozostawiał w obiegu wszystkie monety groszowe aż do reformy walutowej z 30 października 1950 r. Po tym dniu w obiegu znajdować się mogły wyłącznie monety emitowane przez Narodowy Bank Polski[4].

Na podstawie zarządzenia prezesa Narodowego Banku Polskiego nr 5 z dnia 4 czerwca 1957 r., moneta w cenie nominału była wymieniana w kasach NBP jeszcze w latach sześćdziesiątych XX w.[6]

W tablicy 21. książki „Mennica Warszawska 1765–1965” Władysława Terleckiego umieszczono niepotwierdzoną w innych źródłach informację o wybiciu w Warszawie monety 10 groszy[4]:

  • w roku 1935 – 1 miliona sztuk,
  • w roku 1936 – 8 milionów sztuk.

We wspomnianej pracy liczby te zostały uwzględnione w ogólnej liczbie monet wybitych w mennicy w Warszawie, jednak w samej treści książki brak jest jakiejkolwiek wzmianki o wybiciu monet 10 groszy w Mennicy Państwowej[4].

Odmianę w cynku, z datą roczną 1923 na monecie, bito w latach 1941–1944[7]:

Rok 10 grosz 1923 cynk
1941 7 356 000 sztuk
1942 2 689 000 sztuk
1943 17 751 000 sztuk
1944 14 379 000 sztuk

W przypadku monet niklowych istnieją dwie ich odmiany determinowane przez wielkość (pomniejszenie z patrycy) rysunków awersu i rewersu (100:95), określane czasami jako monety z cienkim albo grubym rantem otokowym[8].

Wersje próbne

W katalogach podawana jest informacja o istnieniu próbnej wersji w niklu, z wklęsłym napisem „PRÓBA” i rokiem 1923[6]. Z datą 1938 została wybita w brązie, w liczbie 100 sztuk i w mosiądzu, w nieznanej liczbie sztuk, wersja próbna o średnicy powiększonej do 21,6 mm, z wypukłym napisem „PRÓBA”[6].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Jerzy Chałupski, Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 114, ISBN 83-912223-4-9.
  2. ↑ Jerzy Chałupski, Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 118, ISBN 83-912223-4-9.
  3. ↑ Jerzy Chałupski, Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 259–260, ISBN 83-912223-4-9.
  4. 1 2 3 4 5 6 7 Jerzy Chałupski, Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, 2008.
  5. ↑ Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej polskiej 1919–1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 28, ISBN 978-83-87355-65-4.
  6. 1 2 3 4 5 Janusz Parchimowicz, Monety polskie, wyd. II, Szczecin: Nefryt, 2003, s. 125,156,166,167.
  7. ↑ Władysław Terlecki, Mennica Warszawska 1765-1965, Wrocław-Warszawa-Kraków: Ossolineum, 1970, s. 282.
  8. ↑ Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 71, 78, ISBN 978-83-87355-97-5.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.