-ski – formant przymiotnikowy, kontynuat prasłowiańskiego -ьskь-jь. Określa przynależność, na przykład „niebieski” (w XIV wieku) oznaczało „przynależny do nieba”. Za pomocą tego przyrostka tworzono również przymiotniki od nazw krajów i miast, na przykład włoski, ateński, chrzanowski. W nazewnictwie polskim oraz ogólnosłowiańskim jest to formant produktywny dla nazw topograficznych i dzierżawczych. Posiada oboczności „-sk” i „-sko” na przykład Gdańsk, Dolsko, Smolsko. Małopolskie i mazowieckie nazwy z XII wieku (Busk, Płońsk, Połtowsk, Płock) wskazują, gdzie pierwotnie przebiegała granica występowania formantów „-sk” i „-sko”, która pokrywała się z granicą mazurzenia[1].

Z czasem przymiotniki zawierające formant „-ski” zaczęły służyć do tworzenia nazwisk, na przykład Tarnowski (z Tarnowa), Zamojski (z Zamościa), Suski (z Suchej). Od XIV wieku nazwy tworzone za pomocą formantu „-ski” stawały się coraz bardziej powszechne, najpierw w Wielkopolsce, na Pomorzu i Mazowszu. Liczne złożone przyrostki świadczą o produktywności formantu „-ski”:

  • -owski: andrzejowski, doktorowski (XV wiek)
  • -iński: dzieciński (dziecinny), macoszyński (macoszyn)
  • -ański: afrykański, zakopiański (zamiast zakopański)
  • -ajski: hawajski, jawajski
  • -ejski: dantejski, europejski
  • -ijski: monachijski, chilijski
  • -eński: genueński, budapeszteński[2]

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Zenon Klemensiewicz 1981 ↓, s. 213-227.
  2. ↑ Stanisław Rospond: Gramatyka historyczna języka polskiego z ćwiczeniami. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 114. ISBN 978-83-01-13992-6.

Bibliografia

  • Zenon Klemensiewicz: Gramatyka historyczna języka polskiego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981. ISBN 83-01-00995-0.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.