(65803) Didymos
Ilustracja
Zdjęcie Didymosa i jego księżyca z sondy DART
Odkrywca

Spacewatch

Data odkrycia

11 kwietnia 1996

Numer kolejny

65803

Oznaczenie tymczasowe

1996 GT

Charakterystyka orbity (J2000)
Przynależność
obiektu

Grupa Amora,
NEO, PHA

Półoś wielka

1,6443[1] au

Mimośród

0,3839[1]

Peryhelium

1,0130[1] au

Aphelium

2,2756[1] au

Okres obiegu
wokół Słońca

2 lata 39 dni 16[1] godzin

Inklinacja

3,4079[1]°

Charakterystyka fizyczna
Średnica

0,797 × 0,783 × 0,761 km
śr. 0,78[1] km

Średnia gęstość

2,17 ± 0,35[1] g/cm3

Okres obrotu

2,2593[1] h

Jasność absolutna

18,26[1]m

Typ spektralny

Xk[1]

Satelity naturalne

1 – Dimorphos

(65803) Didymos – planetoida z grupy Amora[2] należąca do obiektów NEO i zaliczana do PHA[3]. Przed nadaniem nazwy nosiła oznaczenie tymczasowe (65803) 1996 GT. Planetoida ta ma księżyc, który był celem misji kosmicznej Double Asteroid Redirection Test (DART) agencji NASA; cały układ ma badać przyszła misja Hera Europejskiej Agencji Kosmicznej.

Odkrycie

14 zdjęć; czarno-białe, mała plamka księżyca przemieszcza się ponad większym sierpem planetoidy
Sekwencja zdjęć radarowych Didymosa i jego księżyca

Planetoida została odkryta 11 kwietnia 1996 w Narodowym Obserwatorium Kitt Peak w ramach programu Spacewatch. Nazwa planetoidy w języku greckim oznacza „bliźniaka”; została nadana, gdy potwierdzono podwójność planetoidy. Nazwę zaproponował Joseph Montani, członek zespołu Spacewatch[4].

Orbita

Orbita (65803) Didymosa nachylona jest do płaszczyzny ekliptyki pod kątem 3,4°. Na jeden obieg wokół Słońca ciało to potrzebuje 2,11 roku, krążąc w średniej odległości 1,64 au od Słońca. Mimośród orbity tej planetoidy to 0,384[1].

Właściwości fizyczne

Didymos ma średnicę ok. 0,78 km. Jego jasność absolutna to 18,3m. Okres obrotu tej planetoidy wokół własnej osi to ok. 2 godziny 15 minut[1].

Planetoida ma kształt podobny do bączka, z grzbietem wokół równika, co jest częstym kształtem planetoid podwójnych i ma związek z bardzo szybkim obrotem. Jej obrót bardzo szybki, co wiąże się z nierównomiernym rozgrzewaniem wirującej planetoidy przez Słońce (efekt YORP). Podejrzewa się, że księżyc planetoidy mógł powstać z części jej materii, oderwanej wskutek wirowania[5].

Księżyc planetoidy

Na podstawie obserwacji zmian krzywej blasku oraz radarowych odkryto naturalnego satelitę tej planetoidy, mniejszą planetoidę o średnicy szacowanej na ok. 160 m[1][5]. Obserwacji dokonano w listopadzie 2003 roku w Obserwatorium Ondřejov, Steward Observatory, Rhode Island oraz Obserwatorium Arecibo w Portoryko[1][5]. Obydwa składniki układu obiegają wspólny środek masy w czasie ok. 11,9 godziny. Półoś wielka orbity satelity Didymosa wynosi ok. 1,1 km[1].

Oznaczenie prowizoryczne satelity to S/2003 (65803) 1. Obiekt był też określany jako Didymos B lub Didymoon (gra słów, połączenie nazw Didymos i moon – księżyc)[6]. W 2020 został on oficjalnie nazwany Dimorphos. Nazwa pochodzi z greki i oznacza „mający dwie formy”, co odnosi się do zmiany orbity, jaką ma wywołać ludzkie działanie – uderzenie sondy kosmicznej[7].

Misje kosmiczne

Animacja lotu DART

     DART

     (65803) Didymos

     Ziemia

     Słońce

     2001 CB21

     (3361) Orpheus

Planetoida Didymos i jej księżyc zostały wybrane jako cel planowanej podwójnej misji kosmicznej AIDA (ang. Asteroid Impact and Deflection Assessment). Miały ją tworzyć amerykańska sonda DART (ang. Double Asteroid Redirection Test) i europejska AIM (Asteroid Impact Mission). Oprócz badań układu, celem misji był eksperyment mający na celu zmianę orbity księżyca planetoidy za pomocą impaktora kinetycznego[8]. Program badań został przeformułowany w 2019 roku i choć sonda DART agencji NASA nadal była rozwijana, Europejska Agencja Kosmiczna zrezygnowała z pierwotnego planu na rzecz osobnej misji Hera, która ma dotrzeć do planetoidy w grudniu 2026[6][9].

Agencja NASA wystrzeliła sondę DART 24 listopada 2021 roku[5]. Sonda była impaktorem, przeznaczonym do zderzenia z księżycem Didymosa, w celu zmiany jego okresu obiegu. Kamera DRACO (Didymos Reconnaissance and Asteroid Camera for Optical navigation) będąca instrumentem badawczym tej sondy przekazała pierwsze szczegółowe obrazy obu planetoid. 27 września 2022 o 1:14 CEST sonda uderzyła w Dimorphosa. Zderzenie było rejestrowane przez obserwatoria naziemne i minisondę LICIACube, podróżującą razem z DART[10].

Zobacz też

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 (65803) Didymos w bazie Jet Propulsion Laboratory (ang.) [dostęp 2022-09-27].
  2. ↑ List Of Amor Minor Planets. [w:] Minor Planet Center [on-line]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna, 2012-12-21. [dostęp 2012-12-21].
  3. ↑ List Of The Potentially Hazardous Asteroids (PHAs). IAU Minor Planet Center. [dostęp 2010-11-30]. (ang.).
  4. ↑ 65803 Didymos (1996 GT). [dostęp 2022-01-02]. (ang.).
  5. 1 2 3 4 Didymos & Dimorphos [online], NASA Solar System Exploration, 27 września 2003 [dostęp 2003-09-27].
  6. 1 2 NASA Will Aim a DART at Target Asteroid in Upcoming Deflection Test [online], Space.com, 10 maja 2019 [dostęp 2022-09-27] (ang.).
  7. ↑ Grey Hautaluoma, Joshua Handal, Justyna Surowiec: NASA’s First Planetary Defense Mission Target Gets a New Name. NASA, 2020-06-23. [dostęp 2020-06-24]. (ang.).
  8. ↑ Asteroid Impact & Deflection Assessment (AIDA) study / NEO / Space Engineering & Technology / Our Activities / ESA [online], ESA, 7 czerwca 2015 [dostęp 2022-09-27] [zarchiwizowane z adresu 2015-06-07].
  9. ↑ Hera [online], Europejska Agencja Kosmiczna [dostęp 2022-09-27] (ang.).
  10. ↑ Josh Handal, Justyna Surowiec, Michael Buckley: NASA’s DART Mission Hits Asteroid in First-Ever Planetary Defense Test. NASA, 2022-09-27. [dostęp 2022-09-27]. (ang.).

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.