Śniedek
Ilustracja
Śniedek baldaszkowaty
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

szparagowce

Rodzina

szparagowate

Rodzaj

śniedek

Nazwa systematyczna
Ornithogalum L.
Sp. Pl. 306. 1753
Typ nomenklatoryczny

Ornithogalum umbellatum L.[3]

Śniedek arabski
Śniedek baldaszkowaty
Śniedek wątpliwy

Śniedek (Ornithogalum L.) – rodzaj roślin z rodziny szparagowatych. Obejmuje ponad 200 gatunków[4] roślin występujących głównie w basenie Morza Śródziemnego oraz w południowej Afryce, poza tym w Europie i zachodniej Azji[5].

W Polsce dwa gatunki rosną jako rodzime: śniedek baldaszkowaty O. umbellatum i śniedek cienkolistny O. collinum. Z introdukowanych zadomowiony jest już śniedek Buchego O. boucheanum, a do przejściowo dziczejących (efemerofitów) należą: śniedek górski O. montanum i pirenejski O. pyrenaicum[6][7].

Morfologia

Kwiat śniedka Buchego
Śniedek górski

Bylina z organem przetrwalnikowym w postaci cebuli otulonej białą lub jasnobrązową tuniką. Liści jest tylko kilka, wyłącznie odziomkowe, o blaszce równowąskiej lub lancetowatej, na brzegach gładkiej lub owłosionej. Kwiatostan na szczycie głąbika złożony z 2 lub więcej kwiatów, z białawymi, błoniastymi przysadkami. Okwiat złożony z 6 listków, szeroko rozpostarty. Pręcików 6, słupek pojedynczy, górny, z 3 komorami, cylindryczny lub kulisty. Znamię całobrzegie lub trójdzielne. Owocem jest torebka zawierająca liczne kuliste lub owalne nasiona[5].

Biologia

Rośliny zawierają w cebulach kardiotoksyczne kardenolidy[5].

Systematyka

Śniedek zwisły
Śniedek pirenejski
Pozycja systematyczna rodzaju według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzaj z podrodziny Scilloideae Burnett (plemię Hyacintheae podplemię Hyacinthinae[8]) z rodziny szparagowatych w obrębie szparagowców. W poprzedniej wersji systemu (APG II z 2003) zaliczany wraz z obecną podrodziną Scilloideae do rodziny hiacyntowatych[2].

Wykaz gatunków[4][9]
  • Ornithogalum abyssinicum Fresen.
  • Ornithogalum adanense Demirci & E.Kaya
  • Ornithogalum adseptentrionesve rgentulum U.Müll.-Doblies & D.Müll.-Doblies
  • Ornithogalum aetfatense U.Müll.-Doblies & D.Müll.-Doblies
  • Ornithogalum alatepense Yild. & Kiliç
  • Ornithogalum alatum Turrill
  • Ornithogalum alpigenum Stapf
  • Ornithogalum amblyocarpum Zahar.
  • Ornithogalum amphibolum Zahar.
  • Ornithogalum amplificatum (Speta) Aslan
  • Ornithogalum anamurense Speta
  • Ornithogalum anatolicum Zahar.
  • Ornithogalum anguinum F.M.Leight. ex Oberm.
  • Ornithogalum annae-ameliae U.Müll.-Doblies & D.Müll.-Doblies
  • Ornithogalum apiculatum Zahar.
  • Ornithogalum arabicum L. – śniedek arabski
  • Ornithogalum arcuatum Steven – śniedek siatkowany
  • Ornithogalum arianum Lipsky
  • Ornithogalum armeniacum Baker
  • Ornithogalum atticum Boiss. & Heldr.
  • Ornithogalum baeticum Boiss.
  • Ornithogalum balansae Boiss.
  • Ornithogalum baurii Baker
  • Ornithogalum benguellense Baker
  • Ornithogalum beyazoglui Bagci, Savran & O.D.Dü?en
  • Ornithogalum bicornutum F.M.Leight.
  • Ornithogalum boissieri Bidarlord & F.Ghahrem.
  • Ornithogalum boucheanum (Kunth) Asch. – śniedek Buchego
  • Ornithogalum bourgaeanum Jord. & Fourr.
  • Ornithogalum brevipedicellatum Boiss. ex Baker
  • Ornithogalum britteniae F.M.Leight. ex Oberm.
  • Ornithogalum broteroi M.Laínz
  • Ornithogalum bungei Boiss.
  • Ornithogalum campanulatum U.Müll.-Doblies & D.Müll.-Doblies
  • Ornithogalum candicans (Baker) J.C.Manning & Goldblatt – galtonia biaława
  • Ornithogalum capillaris J.M.Wood & M.S.Evans
  • Ornithogalum cernuum Baker
  • Ornithogalum chetikianum Uysal, Ertugrul & Dural
  • Ornithogalum chionophilum Holmboe
  • Ornithogalum ciliiferum U.Müll.-Doblies & D.Müll.-Doblies
  • Ornithogalum collinum Guss. – śniedek cienkolistny
  • Ornithogalum comosum L.
  • Ornithogalum concinnum Salisb.
  • Ornithogalum conicum Jacq.
  • Ornithogalum constrictum F.M.Leight.
  • Ornithogalum convallarioides H.Perrier
  • Ornithogalum corsicum Jord. & Fourr.
  • Ornithogalum corticatum Mart.-Azorín
  • Ornithogalum craibii (Mart.-Azorín, M.B.Crespo, M.Pinter & Wetschnig) J.C.Manning
  • Ornithogalum creticum Zahar.
  • Ornithogalum cuspidatum Bertol.
  • Ornithogalum dalmaticum Speta
  • Ornithogalum decus-montium G.Will.
  • Ornithogalum × degenianum Polg.
  • Ornithogalum deltoideum Baker
  • Ornithogalum demirizianum H.Malyer & Koyuncu
  • Ornithogalum diphyllum Baker – śniedek dwulistny
  • Ornithogalum divergens Boreau
  • Ornithogalum dolichopharynx U.Müll.-Doblies & D.Müll.-Doblies
  • Ornithogalum dregeanum Kunth
  • Ornithogalum dubium Houtt. – śniedek wątpliwy
  • Ornithogalum erichpaschei (Speta) Uysal & Ertugrul
  • Ornithogalum esterhuyseniae Oberm.
  • Ornithogalum euxinum Speta
  • Ornithogalum exaratum Zahar.
  • Ornithogalum exscapum Ten.
  • Ornithogalum falcatum (G.J.Lewis) J.C.Manning & Goldblatt
  • Ornithogalum filicaule J.C.Manning & Goldblatt
  • Ornithogalum fimbriatum Willd. – śniedek strzępiasty
  • Ornithogalum fimbrimarginatum F.M.Leight.
  • Ornithogalum fischerianum Krasch.
  • Ornithogalum fissurisedulum U.Müll.-Doblies & D.Müll.-Doblies
  • Ornithogalum flexuosum (Thunb.) U.Müll.-Doblies & D.Müll.-Doblies
  • Ornithogalum fuscescens Boiss. & Gaill.
  • Ornithogalum gabrielianiae Agapova
  • Ornithogalum gambosanum Baker
  • Ornithogalum geniculatum Oberm.
  • Ornithogalum gorenflotii (Moret) Speta
  • Ornithogalum graciliflorum K.Koch
  • Ornithogalum gracillimum R.E.Fr.
  • Ornithogalum graecum Zahar.
  • Ornithogalum graminifolium Thunb.
  • Ornithogalum gregorianum U.Müll.-Doblies & D.Müll.-Doblies
  • Ornithogalum × gugliae Widder
  • Ornithogalum gulnariense Demir. & Uysal
  • Ornithogalum gussonei Ten.
  • Ornithogalum haalenbergense U.Müll.-Doblies & D.Müll.-Doblies
  • Ornithogalum hajastanum Agapova
  • Ornithogalum hallii Oberm.
  • Ornithogalum hispidulum U.Müll.-Doblies & D.Müll.-Doblies
  • Ornithogalum hispidum Hornem.
  • Ornithogalum hyrcanum Grossh.
  • Ornithogalum imereticum Sosn.
  • Ornithogalum immaculatum Speta
  • Ornithogalum improbum Speta
  • Ornithogalum inclusum F.M.Leight.
  • Ornithogalum insulare Kypr., E.Antal. & Tzanoud.
  • Ornithogalum iranicum Zahar.
  • Ornithogalum iraqense Feinbrun
  • Ornithogalum isauricum O.D.Düsen & Sümbül
  • Ornithogalum joschtiae Speta
  • Ornithogalum juncifolium Jacq.
  • Ornithogalum khuzestanicum Heidaryan, Hamdi & Assadi
  • Ornithogalum kilicii Yild.
  • Ornithogalum kuereanum Speta
  • Ornithogalum kurdicum Bornm.
  • Ornithogalum lanceolatum Labill.
  • Ornithogalum leeupoortense U.Müll.-Doblies & D.Müll.-Doblies
  • Ornithogalum libanoticum Boiss.
  • Ornithogalum lithopsoides van Jaarsv.
  • Ornithogalum longicollum U.Müll.-Doblies & D.Müll.-Doblies
  • Ornithogalum luschanii Stapf
  • Ornithogalum lychnite Speta
  • Ornithogalum macrum Speta
  • Ornithogalum maculatum Jacq.
  • Ornithogalum magnum Krasch. & Schischk. – śniedek wielki
  • Ornithogalum malatyanum Mutlu
  • Ornithogalum mater-familias U.Müll.-Doblies & D.Müll.-Doblies
  • Ornithogalum mekselinae Varol
  • Ornithogalum monophyllum Baker
  • Ornithogalum montanum Cirillo – śniedek górski
  • Ornithogalum multifolium Baker
  • Ornithogalum munzurense Speta
  • Ornithogalum mysum Speta
  • Ornithogalum nallihanense Yild. & Dogru-Koca
  • Ornithogalum namaquanulum U.Müll.-Doblies & D.Müll.-Doblies
  • Ornithogalum nanodes F.M.Leight.
  • Ornithogalum narbonense L. – śniedek narboński
  • Ornithogalum navaschinii Agapova
  • Ornithogalum naviculum W.F.Barker ex Oberm.
  • Ornithogalum naxense Strid
  • Ornithogalum neopatersonia J.C.Manning & Goldblatt
  • Ornithogalum neurostegium Boiss. & C.I.Blanche
  • Ornithogalum nitidum Yild. & Kiliç
  • Ornithogalum nivale Boiss.
  • Ornithogalum niveum Aiton
  • Ornithogalum nurdaniae Bagci & Savran
  • Ornithogalum nutans L. – śniedek zwisły
  • Ornithogalum ocellatum Speta
  • Ornithogalum oligophyllum E.D.Clarke – śniedek skąpolistny
  • Ornithogalum oreoides Zahar.
  • Ornithogalum orthophyllum Ten. – śniedek prostolistny
  • Ornithogalum ostrovicense F.K.Mey.
  • Ornithogalum paludosum Baker
  • Ornithogalum pamphylicum O.D.Düsen & Sümbül
  • Ornithogalum pascheanum Speta
  • Ornithogalum pedicellare Boiss. & Kotschy
  • Ornithogalum pendens van Jaarsv.
  • Ornithogalum perdurans A.P.Dold & S.A.Hammer
  • Ornithogalum persicum Hausskn. ex Bornm. – śniedek perski
  • Ornithogalum pilosum L.f.
  • Ornithogalum plurifolium Yild. & Kiliç
  • Ornithogalum pluttulum Speta
  • Ornithogalum polyphyllum Jacq.
  • Ornithogalum ponticum Zahar.
  • Ornithogalum prasinantherum Zahar.
  • Ornithogalum princeps (Baker) J.C.Manning & Goldblatt
  • Ornithogalum pruinosum F.M.Leight.
  • Ornithogalum puberulum Oberm.
  • Ornithogalum pullatum F.M.Leight.
  • Ornithogalum pumilum Zahar.
  • Ornithogalum pycnanthum Wendelbo
  • Ornithogalum pyramidale L. – śniedek stożkowaty
  • Ornithogalum pyrenaicum L. – śniedek pirenejski
  • Ornithogalum rausii (Speta) Danin
  • Ornithogalum refractum Kit. ex Schltdl.
  • Ornithogalum regale (Hilliard & B.L.Burtt) J.C.Manning & Goldblatt
  • Ornithogalum reverchonii Lange ex Willk.
  • Ornithogalum richtersveldensis van Jaarsv.
  • Ornithogalum rogersii Baker
  • Ornithogalum rosulatum (Mart.-Azorín, M.B.Crespo, A.P.Dold, M.Pinter & Wetschnig) J.C.Manning
  • Ornithogalum rotatum U.Müll.-Doblies & D.Müll.-Doblies
  • Ornithogalum rupestre L.f.
  • Ornithogalum saginatum Speta
  • Ornithogalum samariae Zahar.
  • Ornithogalum sanandajense Maroofi
  • Ornithogalum sancakense Yild. & Kiliç
  • Ornithogalum sandrasicum Yild.
  • Ornithogalum sardienii van Jaarsv.
  • Ornithogalum saundersiae Baker
  • Ornithogalum sephtonii Hilliard & B.L.Burtt
  • Ornithogalum sessiliflorum Desf.
  • Ornithogalum sigmoideum Freyn & Sint.
  • Ornithogalum sintenisii Freyn
  • Ornithogalum sorgerae Wittmann
  • Ornithogalum spetae Wittmann
  • Ornithogalum sphaerocarpum A.Kern. – śniedek kulistoowockowy
  • Ornithogalum sphaerolobum Zahar.
  • Ornithogalum subcoriaceum L.Bolus
  • Ornithogalum sumbulianum O.D.Düsen & Deniz
  • Ornithogalum synadelphicum U.Müll.-Doblies & D.Müll.-Doblies
  • Ornithogalum tanquanum (Mart.-Azorín & M.B.Crespo) J.C.Manning & Goldblatt
  • Ornithogalum tardum (Speta) Uysal & Ertugrul
  • Ornithogalum televirnum Speta
  • Ornithogalum thermophilum F.M.Leight.
  • Ornithogalum thunbergii Kunth
  • Ornithogalum thyrsoides Jacq. – śniedek wiechowaty
  • Ornithogalum transcaucasicum Miscz. ex Grossh.
  • Ornithogalum trichophyllum Boiss.
  • Ornithogalum tropicale Baker
  • Ornithogalum ulixis (Speta) Raus
  • Ornithogalum uluense Speta
  • Ornithogalum umbellatum L. – śniedek baldaszkowaty
  • Ornithogalum umbratile Tornad. & Garbari
  • Ornithogalum vasakii Speta
  • Ornithogalum verae U.Müll.-Doblies & D.Müll.-Doblies
  • Ornithogalum viridiflorum (I.Verd.) J.C.Manning & Goldblatt
  • Ornithogalum visianicum Tomm.
  • Ornithogalum vulgare Sailer
  • Ornithogalum wiedemannii Boiss.
  • Ornithogalum × wildtii Podp.
  • Ornithogalum woronowii Krasch.
  • Ornithogalum xanthochlorum Baker
  • Ornithogalum yesilyurtense Yild. & Kiliç
  • Ornithogalum yildirimlii Kiliç
  • Ornithogalum zebrinellum U.Müll.-Doblies & D.Müll.-Doblies

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. 1 2 Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-10-16] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-10].
  4. 1 2 3 Ornithogalum L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-11-13].
  5. 1 2 3 Gerald B. Straley, Frederick H. Utech: Ornithogalum. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2010-10-16]. (ang.).
  6. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  7. ↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004, s. 541–542. ISBN 83-01-14342-8.
  8. ↑ Genus: Ornithogalum. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2010-10-16]. (ang.).
  9. ↑ Gawryś Wiesław: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina Botanica, 2008, s. 133. ISBN 978-83-925110-5-2.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.