Ślemień
wieś
Ilustracja
Rynek w Ślemieniu
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Powiat

żywiecki

Gmina

Ślemień

Liczba ludności (2021)

2019[1]

Strefa numeracyjna

33

Kod pocztowy

34-323[2]

Tablice rejestracyjne

SZY

SIMC

0071840

Położenie na mapie gminy Ślemień
Mapa konturowa gminy Ślemień, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Ślemień”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Ślemień”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Ślemień”
Położenie na mapie powiatu żywieckiego
Mapa konturowa powiatu żywieckiego, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Ślemień”
Ziemia49°43′04″N 19°21′58″E/49,717778 19,366111[3]
Strona internetowa
Kościół
Rynek

Ślemień – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie żywieckim, w gminie Ślemień.

Miejscowość jest siedzibą gminy Ślemień. W latach 1975–1998 administracyjnie należała do województwa bielskiego.

Położenie

Ślemień znajduje się na pograniczu dwóch regionów geograficznych: Beskidu Małego (Beskid Andrychowski) i Beskidu Makowskiego (Pasmo Pewelskie), a granicę między tym regionami tworzy w Ślemieniu Łękawka[4]. W kierunku północnym, w krajobrazie wyróżnia się szczyt Madohory (929 m). Sam szczyt i część stoków Madohory tworzą rezerwat przyrody Madohora. Pomnikami przyrody są Jaskinie w Czarnych Działach.

Integralne części wsi

przysiółki
Czeretnik, Groń
części wsi
Błachutówka, Bosie, Gajówka, Golcówka, Jasna Górka, Kapalówka, Kijasówka, Knapówka, Kocurówka, Koło Starej Szkoły, Między Chałupkami, Młyńska, Ormańcy, Pietyrówka, Podbór, Pod Jasną Górką, Pyclikówka, Szkolarówka, Wiewióry, Zakocierz, Za Stawy[5][6].

Historia

Miejscowość powstała w XV wieku, od 1608 centrum klucza dóbr zwanego państwem ślemieńskim.

W 1639 starosta średzki Piotr Samuel Grudziński wzniósł w Ślemieniu obronny zamek, o którym pisano, że był „z wieżami ozdobnie zbudowany”. Zamek został zburzony w 1719 i w 1720 zastąpiony pałacem rodziny Wielopolskich, z którego do dzisiaj zachowały się jedynie fragmenty piwnic.

W XVIII w. hrabia Hieronim Wielopolski uruchomił w Ślemieniu hutę żelaza. Wielki piec wzniesiono w centrum miejscowości, w pobliżu pałacu i kościoła. Obok niego powstał także zakład fryszerski, w którym „świeżono” wytopione żelazo, tracz (czyli piła) oraz warzelnia soli. W hucie do produkcji żelaza wykorzystywano ubogie rudy darniowe, eksploatowane w okolicy. Wytapiano z nich żelazo przy użyciu węgla drzewnego. W 1780 roku wielki piec wraz z sąsiednimi urządzeniami spłonął i nie został już odbudowany[7].

W 1786 r. notował Ewaryst Andrzej, hr. Kuropatnicki w swym „Opisaniu królestw Galicyi i Lodomeryi”: Szlemień. Wieś i dziedzictwo. Włość rozległa, z pałacem mieszkalnym, ogrodami i we wszystkie gospodarskie budynki, browary i porządne i ozdobne. Niegdyś Hieronima hrabi Wielopolskiego, koniuszego W. koronnego w Polsce, i jenerała starosty krakowskiego, jenerała szefa i orderów polskich kawalera[8]. Poza browarem gałąź przetwórstwa rolno-spożywczego reprezentowała wówczas gorzelnia, jako jedna z pierwszych wykorzystująca do produkcji spirytusu ziemniaki, ...jak nazywają: jabłka i gruszki ziemne, z których w samej gorzelni Szlemieńskiej więcej jak 5 tysięcy korcy idzie na wódkę[8]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bielskiego.

Urodzeni

Atrakcje turystyczne

W Ślemieniu znajduje się Sanktuarium na Jasnej Górce. Podobno w XVII wieku stał tutaj zamek, później pałac, ale do dzisiaj zachowały się jedynie fragmenty jego piwnic. Nadal istnieje jednak dawny park dworski z pomnikowymi okazami drzew, m.in. prawie czterechsetletni dąb. Ślemień posiada rynek z fontanną. Na ul. Łącznej znajduje się Żywiecki Park Etnograficzny – skansen odzwierciedlający układ urbanistyczny i zabudowę dawnej wsi beskidzkiej. Obecnie, na obszarze ponad 6 ha znajduje się 17 zabytkowych obiektów architektury, planowana jest jednak dalsza rozbudowa. Wszystkie, pochodzące z różnych okresów budynki, są autentyczne. Ponadto znajdują się tu kościół Narodzenia Św. Jana Chrzciciela i ruiny najstarszego w Beskidach pieca hutniczego do wytopu żelaza.

Przypisy

  1. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 2 lutego 2024 [dostęp 2024-02-02].
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1262 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 136919
  4. ↑ Jerzy Kondracki: Geografia regionalna Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998. ISBN 83-01-12479-2.
  5. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2014-03-09].
  6. ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
  7. ↑ Ruiny wielkiego pieca w Ślemieniu, [w:] Szlak Zabytków Techniki Śląskie Travel .
  8. 1 2 Ewaryst Andrzej Kuropatnicki: „Geografia albo dokładne opisanie królestw Galicyi i Lodomeryi”, Przemyśl 1786, s. 9–10.

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.