Ślazówka
Ilustracja
Ślazówka turyngska
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

ślazowce

Rodzina

ślazowate

Rodzaj

ślazówka

Nazwa systematyczna
Lavatera L.
Sp. Pl. 690. 1753
Typ nomenklatoryczny

Lavatera trimestris L.[3]

Synonimy
  • Olbia Medikus
  • Stegia de Candolle[4]
Kwiat ślazówki turyngskiej
Kwiaty ślazówki letniej

Ślazówka (Lavatera L.) – rodzaj roślin z rodziny ślazowatych. Klasyfikacja taksonomiczna rodzaju jest kłopotliwa ze względu na nieprecyzyjny jego rozdział w stosunku do rodzaju ślaz (Malva). W zależności od ujęcia należy tu od 10[5]–12[4] do około 25 gatunków[4][6]. Rośliny te występują w Makaronezji, obszarze Morza Śródziemnego, w Azji i Australii oraz Kalifornii[7]. Rosną na klifach i innych terenach nadmorskich, na terenach skalistych i nieużytkach[6]. W Polsce rośnie dziko ślazówka turyngska L. thuringiaca, a jako gatunek dziczejący (efemerofit) także ślazówka letnia, ś. trzymiesięczna (L. trimestris)[8], poza tym kilka gatunków jest uprawianych jako rośliny ozdobne[7].

Nazwa naukowa upamiętnia Johana Heinricha Lavatera (1611–1691) – lekarza z Zurychu[9].

Morfologia

Pokrój
Rośliny jednoroczne, byliny oraz krzewy, o pędach prosto wzniesionych, osiągających do 3 m wysokości, nagich lub gwiazdkowato owłosionych[4][6].
Liście
Skrętoległe, długoogonkowe, z przylistkami[7]. Przylistki szybko odpadające, wąskotrójkątne, lancetowate do równowąskich. Blaszka liściowa w zarysie lancetowata do jajowatej i zaokrąglonej, u nasady zaokrąglona lub zbiegająca, niepodzielona lub dłoniasto klapowana, z 3–7 klapami. Blaszka rzadko całobrzega, zwykle karbowana lub ząbkowana[4]. Liście zwykle miękko owłosione[7].
Kwiaty
Wyrastają pojedynczo lub w pęczkach w kątach liści tworząc długą wiechę w górnej części pędu. Pod kwiatem kieliszek z trzech jajowatych listków zrośniętych u nasady. Działek kielicha jest 5 i są one także zrośnięte. Pięć płatków korony ma barwę białą, różową do purpurowej[7], zwykle z ciemniejszymi, czerwonymi żyłkami[4], na szczycie płatki są tępe lub wycięte, u nasady zbiegają w krótki paznokieć. Pręciki są liczne, z nitkami zrośniętymi w kolumnę[7]. Zalążnia dyskowata, górna, utworzona z wielu owocolistków ((9–) 12–22 (–40)[4]), z licznymi szyjkami słupków zrośniętych w kolumnę w dolnej części[6], na górze ze znamionami nitkowatymi[7].
Owoce
Rozłupnie z jednym okółkiem jednonasiennych i niepękających rozłupek[7]. Mają kształt kulistawy do spłaszczonego, z rozrośniętą stożkowato lub dyskowato nasadą słupkowia[4]. Owoce otulone są trwałymi działkami kielicha[6].

Systematyka

Rodzaj tradycyjnie odróżniany od podobnych roślin z rodzaju ślaz (Malva) na podstawie kubeczkowato zrośniętych listków kieliszka. Analizy molekularne w zasadzie nie wykazują podziału na te rodzaje[4], a w każdym razie zrośnięcie kieliszka nie jest trafnym kryterium podziału[10]. Z kryteriów morfologicznych użyteczne wydają się różnice w budowie owoców, przy czym postulowane jest przeniesienie części zaliczanych tu gatunków (zwłaszcza kalifornijskich i australijskich) do rodzaju Malva[10]. W niektórych ujęciach cały rodzaj jest włączany do rodzaju Malva[11].

Gdy rodzaj jest wyodrębniany, klasyfikowany jest do plemienia Malveae, podrodziny Malvoideae w rodzinie ślazowatych Malvaceae[12].

Wykaz gatunków[5][7][8]
  • Lavatera bryoniifolia Mill.
  • Lavatera cachemiriana Cambess.
  • Lavatera × clementii Cheek – ślazówka Clementa
  • Lavatera flava Desf.
  • Lavatera hispanica Mill. – ślazówka nadmorska
  • Lavatera oblongifolia Boiss.
  • Lavatera olbia L. – ślazówka olbijska
  • Lavatera punctata All.
  • Lavatera thuringiaca L. – ślazówka turyngska
  • Lavatera triloba L.
  • Lavatera trimestris L. – ślazówka letnia, ś. trzymiesięczna

Zastosowanie

Jako popularne rośliny ozdobne uprawiana jest ślazówka letnia, turyngska i olbijska oraz mieszańce międzygatunkowe[7][6].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-07-02] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-05].
  4. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Steven R. Hill: Lavatera Linnaeus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2016-07-05].
  5. 1 2 Lavatera. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2016-07-05].
  6. 1 2 3 4 5 6 Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 176. ISBN 0-333-74890-5.
  7. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Beata Grabowska, Tomasz Kubala: Encyklopedia bylin tom II, K-Z. Poznań: Zysk i S-ka, 2012, s. 529. ISBN 978-83-7506-846-7.
  8. 1 2 Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 106, ISBN 978-83-62975-45-7.
  9. ↑ Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 157. ISBN 0-333-73003-8.
  10. 1 2 Malva. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2016-07-05].
  11. ↑ Lavatera L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-09-18].
  12. ↑ Genus Lavatera L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-10-28].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.