Łysak
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Pasmo

Wyżyna Krakowsko-Częstochowska

Wysokość

427 m n.p.m.

Położenie na mapie gminy Kroczyce
Mapa konturowa gminy Kroczyce, po lewej nieco u góry znajduje się czarny trójkącik z opisem „Łysak”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się czarny trójkącik z opisem „Łysak”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, po prawej nieco u góry znajduje się czarny trójkącik z opisem „Łysak”
Położenie na mapie powiatu zawierciańskiego
Mapa konturowa powiatu zawierciańskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się czarny trójkącik z opisem „Łysak”
Ziemia50°35′14,5″N 19°32′58,0″E/50,587361 19,549444

Łysak (427 m) – wzgórze na Wyżynie Częstochowskiej w obrębie pasma wzgórz zwanego Skałami Kroczyckimi[1]. Na mapie Geoportalu opisane jest także jako Jastrzębniak i znajduje się w granicach wsi Kroczyce w województwie śląskim, powiecie zawierciańskim, w gminie Kroczyce, między Górą Popielową na zachodzie i wzgórzem 420 m na południowym wschodzie[2].

Wzgórze jest całkowicie porośnięte lasem. Znajdują się w nim płaty rzadkiej w Polsce buczyny storczykowej, a niektóre drzewa mają wiek ponad 100 lat. Wśród gatunków storczyków rosną tutaj: podkolan biały (Platantera biforia), buławnik wielkokwiatowy (Cephalantera alba), buławnik mieczolistny (Cephalantera longifolia), kruszczyk szerokolistny (Epipactis helleborine), kruszczyk rdzawoczerwony (Epipactia atrorubens), gnieźnik leśny (Neotia nidus-avis). Wzgórze wchodzi w skład Specjalnego Obszaru Ochrony Siedlisk Natura 2000 Ostoja Kroczycka[3].

Na wzgórzu Łysak znajduje się wiele skał: Piramida, Wysoki Okap, Turnia z Dziurą, Jastrzębnik, Palec, Szerokie Okapy, Wieżyca i Dziób Jastrzębia. Na kilku z nich uprawiana jest wspinaczka skalna, a niektóre skały są dla wspinaczy bardzo atrakcyjne. Masywna i wysoka na 43 m turnia Jastrzębnik jest najwyższą skałą w całej północnej części Jury. Na Wieżycę brak łatwych wejść; najłatwiejsze to VI.1+ w skali polskiej. Wiele jest dróg trudnych i nadal rejon nie jest całkowicie wyeksploatowany – wciąż istnieją możliwości tworzenia nowych dróg[4].

W skałach Łysaka znajduje się kilka jaskiń i schronisk: Jaskinia Mrowia w Łysaku, Jaskinia w Kruczej Skale, Młyńskie Okna w Łysaku, Piętrowy Schron w Łysaku, Schronisko w Łysaku Pierwsze, Schronisko w Łysaku Drugie, Schronisko w Łysaku Trzecie, Studnia Tarnogórska, Szczelina w Łysaku Pierwsza, Szczelina w Łysaku Druga, Jaskinia pod Bramą w Jastrzębniku, Schronisko bez Stropu, Schronisko w Skałach Kroczyckich Piąte[5].

Historia

Na skałach Łysaka wspinano się już dość dawno i obecnie nie da się ustalić kiedy po raz pierwszy zdobyto turnie Wieżycy i Jastrzębnika (są to jedyne turnie, na które brak łatwych wejść). Być może było to jeszcze przed erą direttissimy. W skałach pozostały po niej drewniane kołki tkwiące w rysach i rdzawe zacieki po stalowych nitach. Wiadomo, że w latach 70. i 80. XX wieku pokonane zostały klasycznie z dolną asekuracją wszystkie rysy. W latach 90. zaczęto w skałach montować ringi i spity i na skałach zaczęły się zagęszczać nowe drogi wspinaczkowe. Obecnie większość dróg ma atestowane punkty asekuracyjne, nadal jednak istnieją jeszcze nie zdobyte projekty[4].

Szlak turystyczny

szlak turystyczny zielony Zalew Dzibice – Słupsko – Kołaczyk – Góra Zborów – Centrum Dziedzictwa Przyrodniczego i Kulturowego Jury – Rzędkowickie Skały – Włodowice

Przypisy

  1. ↑ Mapa. Jura Krakowsko-Częstochowska. Część północna 1:52 000, Warszawa: ExpressMap, 2015, ISBN 978-83-88112-71-3.
  2. ↑ Geoportal. Mapa lotnicza [online] [dostęp 2019-08-16].
  3. ↑ Natura 200 a turystyka. Ostoja Kroczycka [online] [dostęp 2018-05-19].
  4. 1 2 Przewodnik wspinaczkowy. Jastrzębnik [online] [dostęp 2019-08-15].
  5. ↑ Jaskinie Polski [online], Państwowy Instytut Geologiczny [dostęp 2019-04-28].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.