Łoczyga pospolita
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

astrowate

Podrodzina

Cichorioideae

Rodzaj

łoczyga

Gatunek

łoczyga pospolita

Nazwa systematyczna
Lapsana communis L.
Sp. pl. 2:811. 1753

Łoczyga pospolita (Lapsana communis L.) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych. Reprezentuje monotypowy rodzaj łoczyga Lapsana, aczkolwiek z powodu znacznej zmienności w niektórych ujęciach podgatunki bywają podnoszone do rangi osobnych gatunków. Zasięg szeroko ujmowanego gatunku obejmuje całą Europę, północno-zachodnią Afrykę i zachodnią Azję. W Polsce jest pospolity. Rośnie w różnych siedliskach zaroślowych i leśnych, także ruderalnych i jako chwast w uprawach.

Morfologia

Koszyczek kwiatowy
Pokrój
Roślina osiąga wysokość 20–100 cm. Jest rzadko, szorstko owłosiona i zawiera sok mleczny.
Łodyga
Wzniesiona, w górnej części wiechowato rozgałęziona.
Liście
Dolne o lirowatym kształcie, pierzastodzielne z bardzo dużym odcinkiem środkowym. Środkowe liście podługowatojajowate lub lancetowate, ząbkowane i obejmujące nasadą łodygę, liście najwyższe całobrzegie.
Kwiaty
Zebrane w drobne, 8–12 kwiatowe koszyczki na szczycie pędów. Wszystkie kwiaty języczkowate, jasnożółte, o długości 8–10 mm.
Owoc
Brunatnozielone, żeberkowane niełupki ustawione równolegle względem siebie. Mają długość do 4 mm, nie są wyposażone w pappus[3].

Biologia i ekologia

Kwiatostan złożony

Roślina jednoroczna. Siedlisko: lasy liściaste i zarośla, przydroża, pola i ogrody (chwast). W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Cl. Stellarietea mediae[4]. Kwitnie od czerwca do sierpnia, zapylana jest przez pszczoły, chrząszcze i motyle. Owoce roznoszone są przez wiatr.

Systematyka i zmienność

Gatunek zaliczany do monotypowego rodzaju łoczyga Lapsana z podplemienia Crepidinae, plemienia Cichorieae, podrodziny Cichorioideae z rodziny astrowatych Asteraceae[5].

Gatunek jest bardzo zmienny, wyróżnianych jest w jego obrębie szereg podgatunków[5][6]:

  • Lapsana communis subsp. communis – występuje w Europie i zachodniej Azji (po Syberię i Pakistan na wschodzie)
  • Lapsana communis subsp. adenophora (Boiss.) Rech.f. – występuje w południowo-wschodniej Europie (Półwysep Bałkański oraz Austria i Włochy) oraz Azja Mniejsza i Kaukaz
  • Lapsana communis subsp. alpina (Boiss. & Balansa) P.D.Sell – występuje w Azji Mniejszej
  • Lapsana communis subsp. grandiflora (M. Bieb.) P. D. Sell – występuje w Azji Zachodniej (Iran, Irak, Turcja i na Kaukazie)
  • Lapsana communis subsp. intermedia (M. Bieb.) Hayek ≡ Lapsana intermedia M.Bieb. – występuje w środkowej Europie – od Francji po zachodnią część Rosji i od Szwecji po Włochy i Grecję oraz w południowo-zachodniej Azji na wschodzie po Iran
  • Lapsana communis subsp. macrocarpa (Coss.) Nyman – występuje w północno-zachodniej Afryce (od Maroka po Tunezję)
  • Lapsana communis subsp. pinnatisecta (Sommier & Levier) Greuter – występuje na Kaukazie
  • Lapsana communis subsp. pisidica (Boiss. & Heldr.) Rech.f. – występuje we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego od Grecji po Kaukaz i Jordanię

W niektórych ujęciach podgatunki bywają podnoszone do rangi odrębnych gatunków – np. subsp. intermedia na liście flory Polski ujmowana jest jako łoczyga pośrednia Lapsana intermedia[7].

Zastosowanie

Zgodnie z „doktryną sygnatur” (kształt ziela sugeruje organ, który leczy), ze względu na wygląd pąków kwiatostanowych stosowano łoczygę do leczenia obolałych piersi matek[8].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
  3. ↑ Jakub Mowszowicz, Pospolite Rośliny naczyniowe Polski, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1986.
  4. ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  5. 1 2 Genus Lapsana L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-09-17].
  6. ↑ Lapsana communis. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-09-17].
  7. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 105, ISBN 978-83-62975-45-7.
  8. ↑ David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 504, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.

Bibliografia

  • Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986. ISBN 83-02-00607-6.
  • Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.