Łęknica
miasto i gmina
Ilustracja
Fragment miejscowości
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 lubuskie

Powiat

żarski

Prawa miejskie

31 marca 1940[1]
1 stycznia 1969[2]

Burmistrz

Piotr Kuliniak

Powierzchnia

16,43[3] km²

Populacja (31.12.2019)
• liczba ludności
• gęstość


2459[4]
149,7 os./km²

Strefa numeracyjna

68

Kod pocztowy

68-208[5]

Tablice rejestracyjne

FZA

Położenie na mapie powiatu żarskiego
Mapa konturowa powiatu żarskiego, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Łęknica”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko lewej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Łęknica”
Położenie na mapie województwa lubuskiego
Mapa konturowa województwa lubuskiego, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Łęknica”
Ziemia51°32′18″N 14°44′21″E/51,538333 14,739167
TERC (TERYT)

0811011

SIMC

0988508

Urząd miejski
ul. Żurawska 1
68-208 Łęknica[5]
Strona internetowa
BIP
Położenie gminy na mapie powiatu

Łęknica (niem. Lugknitz, łuż. Wjeska[6], 1945–1946 Lubanica[7]) – miasto w Polsce, w województwie lubuskim, w powiecie żarskim, nad Nysą Łużycką.

Pod względem historycznym Łęknica leży na Górnych Łużycach[8]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa zielonogórskiego.

Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. Łęknica liczyła 2459 mieszkańców[4].

Początkowa samodzielna gmina (Lugknitz), 31 marca 1940 roku, została przyłączona do Mużakowa (Bad Muskau), po czym do 1945 roku stanowiła jego prawobrzeżną dzielnicę[9].

Historia

Kamienice przy ulicy Granicznej
Przygraniczne targowisko Polenmarkt

Historia Łęknicy powiazana jest z miastem Mużakowem (niem. Muskau). Prawa miejskie Mużaków otrzymał w 1452 roku; w ciągu wieków był wielokrotnie niszczony przez pożary i powodzie. Centrum Mużakowa znajdowało się na zachodnim brzegu Nysy, a na wschodnim rozciągały się łąki, pola uprawne i lasy. Graniczyła po tej stronie z Muskau osada o nazwie Wendyjska Wieska, później Luknić i Lugnitz, która dała początek powojennej Łęknicy.

31 marca 1940 Lugknitz włączono do Mużakowa, stając się jego prawobrzeżną dzielnicą[10].

Wojska niemieckie zostały wyparte z miasta 22 lutego 1945 roku przez oddziały 52 armii I Frontu Ukraińskiego[11]. Po ustaleniu granicy polsko–niemieckiej na Nysie Łużyckiej Łęknica (początkowo nazywana Lubanicą) została samodzielną miejscowością bez praw miejskich[12][13]. Polskie oddziały WOP zaczęły pełnić służbę graniczną od jesieni 1945 roku. W 1946 roku była tu 22 strażnica WOP 5 Komendy Odcinka. Miasto było zniszczone podczas wojny w 70%. Znacznemu zniszczeniu uległy również obiekty przemysłowe: szyby kopalni węgla brunatnego „Babina” (40%), huta szkła (30%) i zakład produkcji ceramiki budowlanej - dachówek (50%)[13].

Osadnicy wojskowi byli pierwszymi mieszkańcami miasta, a po jego rozminowaniu przez jednostkę saperów we wrześniu 1945 zaczęli przybywać z centralnych województw Polski nowi osadnicy. Osiedlali się tu również Polacy powracający z robót przymusowych. W mieście zatrzymywali się także repatrianci z Francji i Belgii. W ramach repatriacji ze Związku Radzieckiego w 1958 przyjechało do Łęknicy osiemnaście rodzin[13].

Miejscowość wielokrotnie zmieniała nazwę: w latach 1945–1947 była to Łuknica, a następnie na Ługnica i Łęknice[13]. Nazwę Łęknica otrzymała w 1956 roku[14]. Stacja kolejowa do końca lat 60. XX wieku nosiła nazwę Mużaków Wschód[14]. W czasie zmian administracyjnych do 1950 roku jako wieś (razem z powiatem żarskim) wchodziła w skład województwa wrocławskiego. Do 1954 należała do gminy Niwica, od 1955 była siedzibą gromady Łęknica[15], a w 1956 przemianowana została na osiedle[16]. 1 stycznia 1969 roku decyzją Wojewódzkiej Rady Narodowej uzyskała prawa miejskie[17].

2 lipca 2004 Komitet Światowego Dziedzictwa Kultury jednogłośnie uznał leżący na terenie gminy Park Mużakowski za obiekt światowego dziedzictwa kultury UNESCO[18].

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[19]:

  • zespół Parku Mużakowskiego, z lat 1815–1845, wpisany w 2004 roku na Listę światowego dziedzictwa UNESCO: jako 12 obiekt w Polsce[18]:
    • park krajobrazowy
    • park zewnętrzny „pola Bronowickie”
  • zespół pałacowy „Belweder”, ul. Wojska Polskiego 2:
    • pałac, obecnie miejski ośrodek kultury, z 1925 roku
    • park, z XIX wieku, w 1925 roku.

Środowisko i ochrona przyrody

Na obszarze gminy częściowo znajduje się rezerwat przyrody Nad Młyńską Strugą chroniący drzewostan lasów grądowych i łęgowych[20].

Ponadto, w Parku Mużakowskim rosną wyjątkowe drzewa. Największe z nich to pomnikowe dęby – Dąb Odyna o obwodzie 854 cm (w 2011)[21] i Dąb Tora, o obwodzie 715 cm (w 2015)[22].

Obszar Gminy Łęknica wchodzi w skład polsko-niemieckiego Parku Krajobrazowego Łuk Mużakowa (Muskauer Faltenbogen). Jednego z czterech na świecie Geoparków transgranicznych zaliczonych przez UNESCO do Listy Geoparków Światowych[23].

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002[24] Łęknica ma obszar 16,4 km²[25], w tym[26]:

  • użytki rolne: 11%
  • użytki leśne: 65%

Miasto stanowi 1,18% powierzchni powiatu.

Demografia

Dane z 30 czerwca 2004[27]:

OpisOgółemKobietyMężczyźni
Jednostkaosób %osób %osób %
Populacja2648100138152,2126747,8
Gęstość zaludnienia
[mieszk./km²]		161,584,277,3

W Łęknicy funkcjonowała, jeszcze po II wojnie światowej, kopalnia węgla brunatnego. Według danych z 10 kwietnia 2012 r. liczyło 2564 mieszkańców[5].

  • Piramida wieku mieszkańców Łęknicy w 2014 roku[28].

Wspólnoty wyznaniowe

Kościół św. Barbary

Transport

Most graniczny

Przez Łęknicę przebiegała droga krajowa nr 12 prowadząca do drogowego przejścia granicznego Łęknica-Bad Muskau na granicy z Niemcami.

W celu wyprowadzenia intensywnego ruchu tranzytowego z Łęknicy po stronie polskiej i Mużakowa po stronie niemieckiej, wybudowano obwodnicę. W skład której wchodzi odcinek drogi krajowej nr 12, poprowadzony po południowych, południowo-wschodnich i wschodnich obrzeżach Łęknicy, nowy most graniczny przez rzekę Nysę Łużycką oraz nowy odcinek drogi po stronie niemieckiej w okolicach gminy Krauschwitz[32]. 22 grudnia 2011 roku[33] otwarto obwodnicę miasta, a wcześniej 17 października nowy most na Nysie Łużyckiej prowadzący w kierunku Krauschwitz[34].

Sport

Od 1947 roku w Łęknicy funkcjonuje klub piłkarski Łęknicki Klub Sportowy Łęknica, który występuje w sezonie 2023/2024 w klasie okręgowej, gr. Zielona Góra. Zespół swoje domowe mecze rozgrywa na Stadionie Miejskim w Łęknicy.

Sąsiednie gminy

Gmina sąsiaduje z Niemcami.

Przypisy

  1. ↑ Jako część miasta Mużakowa.
  2. ↑ Jako samodzielne miasto.
  3. ↑ Dane Głównego Urzędu Statystycznego: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2008 r.). [dostęp 2009-09-23].
  4. 1 2 Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-07-19].
  5. 1 2 3 Biuletyn Informacji Publicznej Gminy Łęknica.. bip.umleknica.pl, 2012-04-10 21:03:57. [dostęp 2014-07-03].
  6. ↑ Witold Piwoński, Historia [online], Łęknica – serwis miejski [zarchiwizowane z adresu 2014-03-07].
  7. ↑ Sprawozdanie sytuacyjne Powiatowego Komitetu PPS w Żarach za miesiąc maj 1946 roku.
  8. ↑ Turystyczna Jazda – odc. 116: Łęknica. tvp.pl, 2020. [dostęp 2021-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  9. ↑ Amtsbezirk Gablenz (niem.) territorial.de.
  10. ↑ Amtsbezirk Gablenz na stronie territorial.de (niem.).
  11. ↑ Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa „Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945”, Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, s. 832.
  12. ↑ Zmiany administracyjne miast i osiedli 1918-1963, Warszawa, 1964, s. 191–192, 208.
  13. 1 2 3 4 Park Mużakowski i atrakcje geoturystyczne okolic Łęknicy. s. 26.
  14. 1 2 Park Mużakowski i atrakcje geoturystyczne okolic Łęknicy. s. 27.
  15. ↑ Uchwała Nr V/30/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Zielonej Górze z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu żarskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Zielonej Górze z dnia 4 grudnia 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Zielonej Górze z dnia 5 października 1954 r. dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Zielonej Górze z dnia 4 grudnia 1954 r., Nr. 10, Poz. 55).
  16. ↑ Dz.U. 1955 nr 45, poz. 299.
  17. ↑ Dz.U. 1996 nr 130, poz. 612.
  18. 1 2 Polski Komitet ds Unesco: Polska [online], unesco.pl [dostęp 2017-02-26] (ang.).
  19. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego - stan na 31.12.2012 r.. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 133. [dostęp 2013-03-14].
  20. ↑ Rejestr rezerwatów przyrody województwa lubuskiego, RDOŚ Gorzów Wielkopolski stan na 12 lutego 2014. [dostęp 2014-03-07].
  21. ↑ Krzysztof Borkowski, Robert Tomusiak, Paweł Zarzyński. Drzewa Polski. 2016. PWN. s. 190–191.
  22. ↑ Krzysztof Borkowski, Robert Tomusiak, Paweł Zarzyński. Drzewa Polski. 2016. PWN. s. 264.
  23. ↑ List | United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization [online], unesco.org [dostęp 2017-02-26] (ang.).
  24. ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
  25. ↑ Łęknica - Dane podstawowe [online], Łęknica – serwis miejski [dostęp 2013-06-10] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-05] (pol.).
  26. ↑ Miasto Gmina Łęknica. regioset.pl. [dostęp 2013-06-10]. (pol.).
  27. ↑ Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
  28. ↑ Łęknica w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  29. ↑ Zbory [online], kbwch.pl [dostęp 2023-03-28].
  30. ↑ Łęknica pw. św. Barbary [online], diecezjazg.pl [dostęp 2023-03-28].
  31. ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-15].
  32. ↑ Budowa obwodnicy Łęknicy [online], edroga.pl, 15 października 2009 [dostęp 2010-03-26] [zarchiwizowane z adresu 2012-07-12].
  33. ↑ Obwodnica Łęknicy już otwarta. Kosztowała 70 mln zł [online], Onet.pl, 23 grudnia 2011 [zarchiwizowane z adresu 2015-07-07].
  34. ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa [dostęp 2013-09-18].

Bibliografia

  • Park Mużakowski i atrakcje geoturystyczne okolic Łęknicy. ŁĘKNICA: „Chroma” Drukarnia Krzysztof Raczkowski, 2008, s. 25–41. ISBN 978-83-922412-2-5.

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.