ࡱ> sur5@0d]bjbj22"XX&VVVVrL*(:::::::)))))))$+RB.p)9::)::*"""~::)")"""%%&: ezV>!%&*0L*%,.,".%&%&.&4:N"\ hX:::)) "  Eksplozja demograficzna Eksplozja demograficzna- (bomba demograficzna) rozwj liczebno[ci populacji ludzkiej niewspBmierny do wzrostu produkcji |ywno[ci na [wiecie. Obecnie [rednie tempo przyrostu naturalnego wynosi 1,7%, co odpowiada czasowi podwajania si liczby ludno[ci [wiata co 40 lat. Jednocze[nie tempo przyrostu produkcji ziarna zb| (podstawowego skBadnika |ywno[ci) wynosi mniej ni| 1,4%. Utrzymanie si tej tendencji spowoduje, i| w 2050 roczna produkcja ziarna zb| wzro[nie o 50% w porwnaniu do 1991. W tym samym czasie nastpi 20-procentowy spadek produkcji per capita (na gBow). Osignie on wwczas warto[ z 1960. Optymistyczny scenariusz zdarzeD zakBada, |e gdy populacja osignie 7,8 mld (zamiast przewidywanych 13 mld), a produkcja ziarna zb| zostanie podwojona (co bdzie wymagaBo powikszenia obszaru zasieww o 20% i zwikszenia zu|ycia nawozw o 450%), wwczas produkcja zbo|a zrwnowa|y zapotrzebowanie. Bdzie to wymagaBo od rozwinitych krajw bezprecedensowego, globalnego wysiBku organizacyjnego i finansowego - dostarczenia technologii oraz nadania najwy|szego priorytetu ochronie [rodowiska dla zachowania produktywnego rolnictwa. Na pocztku XIX w. najludniejszym spo[rd kontynentw byBa Azja i tak zostaBo do czasw wspBczesnych. Do kontynentw wykazujcych du| dynamik wzrostu liczby ludno[ci nale|aBa w tym okresie Ameryka PBnocna, ktra byBa zasiedlana przez ludno[ emigrujc. Europa w tym czasie charakteryzowaBa si mniejsz dynamik wzrostu liczby ludno[ci. W XIX wieku kolejnym czynnikiem przyczyniajcym si do zwikszenia liczby ludno[ci byB postp medycyny, a przede wszystkim odkrycie szczepionek przeciwko [miertelnym dotychczas chorobom zakaznym, gBwnie d|umie, gruzlicy, ospie, dyfterii czy tyfusowi. Liczba ludno[ci [wiata osignBa pierwszy miliard w 1830 roku, drugi w 1930, trzeci w 1960, czwarty w 1978, a pity ju| tylko po dziewiciu katach w 1987 roku. W cigu jednej minuty przychodzi na [wiat jednocze[nie 200 dzieci, a dziennie liczba ludno[ci [wiata wzrasta o 250 tys. osb. Na przeBomie XX i XXI wieku przyrost ludno[ci [wiata zostaB nieco zahamowany. Urodzenie  6 miliardowego czBowieka ogBoszono w 1999 roku, a wiec po 12 latach od przekroczenia magicznej liczby 5 miliardw. W 2002 roku liczba ludno[ci [wiata wyniosBa 6,2 mld. Wyniki badaD naukowych dotyczcych zmian demograficznych wskazuj jednoznacznie, |e chocia| w XX wieku liczba ludno[ci wzrosBa czterokrotnie, to w cigu XXI wieku mo|e ona ulec, co najwy|ej podwojeniu. Przewiduje si, |e znacznie zmniejsz si liczba urodzeD oraz nastpi dalsze wydBu|enie si przecitnego trwania |ycia czBowieka. Coraz wicej bdzie ludzi starszych, a coraz mniej dzieci. Ju| obecnie w krajach wysoko uprzemysBowionych obserwuje si spadek liczby urodzeD. Po okresie eksplozji demograficznej w Europie, Ameryce PBnocnej oraz w Australii i Oceanii nastpiBo wyrazne spowolnienie rozwoju demograficznego. Natomiast liczba ludno[ci sBabo rozwinitych krajw Afryki, Ameryki PoBudniowej i Azji nadal szybko ro[nie. W Chinach majcych najwiksz liczb ludno[ci w cigu 14 lat nastpiB procentowy spadek udziaBu tego kraju w liczbie ludno[ci [wiata z 22.4% do 21.4%. W drugim najludniejszym kraju [wiata, w Indiach udziaB ten wzrsB z 15.1% do 16.3% , co [wiadczy o du|ym wzro[cie liczby urodzeD. W USA nastpiB w tym okresie wzrost liczby ludno[ci o 67 mln , ale procentowy udziaB tego kraju w oglnej liczbie ludno[ci [wiata spadB z 5.1% do 4.6% . Zjawisko to dotyczy te| Japonii i Rosji  jest to zwizane z wynikiem bardzo szybkiego wzrostu ludno[ci we wszystkich krajach rozwijajcych si. W krajach rozwijajcych si [redni wiek |ycia czBowieka w latach 60-tych wynosiB 40 lat, w 1996  56 lat.Prognozy demograficzne przewiduj nastpujcy wzrost liczby ludno[ci: - 2000-6 mld - 2010-7 mld - 2020  8mld - 2025  8.4 mld GBwne obszary koncentracji ludno[ci na [wiecie Bariery i atrakcyjno[ osadnicza zadecydowaBy o nierwnomiernym rozmieszczeniu ludno[ci na [wiecie. Ponad 90% ludno[ci [wiata zamieszkuje obszar midzy 20 a 60 szeroko[ci geografi cznej pBnocnej, a wic stref klimatu umiarkowanego, podzwrotnikowego i zwrotnikowego. Na nizinach do 200 m n.p.m. osiedliBo si okoBo 60% mieszkaDcw Ziemi, a w strefi e nadbrze|nej do 200 km od morza  ponad 50% ludno[ci. Najwikszymi rejonami koncentracji ludno[ci na [wiecie s obszary: - wschodniej i poBudniowej Azji; - zachodniej i [rodkowej Europy; - Okrgu Przyjeziornego i pBnocno-wschodnich stanw USA. Tab. 1. Najwiksze skupiska ludno[ci na [wiecie KontynentSkupiska ludno[ciEuropa pBnocna cz[ WBoch (Nizina PadaDska) poBudniowa i [rodkowa cz[ Wielkiej Brytanii pBnocno-wschodnia cz[ Francji kraje Beneluxu Niemcy (ZagBbie Ruhry) Czechy Grny Zlsk poBudniowa Ukraina oraz Okrg Doniecki rejon MoskwyAzja Nizina ChiDska, Mand|uria Japonia (gBwnie poBudniowa cz[ Honsiu) Korea PoBudniowa Jawa Nizina Gangesu (gBwnie delta Gangesu i Brahmaputry) poBudniowa cz[ PBwyspu Indyjskiego Cejlon Nizina Indusu Ameryka PBnocna i Zrodkowa 04%%&r&&+4+6+++++++",&,,,,,,,-"-0-4-L-P-------..X.\.~......J/N/\/`/z/|/~///8^8b8888899D9H99999999>:U h$5\h$CJaJ h$0Jh$h$5\h$h,B h,B5\h,Bh,B5\hd8L24"%&r&&++++++-|Wkd$$If0j(634ap$Ifgd$gd$`gd$`gd,B$a$gd,Bd]---|/~//9KWkd$$If0j(634ap$IfWkd$$If0j(634appBnocnowschodnie wybrze|e Stanw Zjednoczonych obszar nad Wielkimi Jeziorami w USA i Kanadzie Nizina Zatokowa Kalifornia (wybrze|e) rejon aglomeracji Meksyku Wielkie Antyle (Kuba, Haiti) Ameryka PBnocna i Zrodkowa Nizina La Platy wschodnie wybrze.e Brazylii (g.ownie rejon Sao Paulo i Rio de Janeiro) zachodnie wybrze.e (na po.noc od Limy) wybrze.e WenezueliAfryka dolina i delta Nilu pBnocne wybrze|e (na pBnoc od Atlasu) nizina nad Zatok Gwinejsk rejon Jeziora Wiktorii rejon Johanesburga Kotlina Kongo (rejon Kinszasy)Australia poBudniowo-wschodnie wybrze|e (gBwnie rejony Melbourne i Sydney) Miar nierwnomiernego rozmieszczenia ludno[ci na [wiecie jest wskaznik gsto[ci zaludnienia, czyli stosunek liczby ludno[ci do powierzchni zamieszkiwanego przez ni obszaru. Wskaznik ten nie ukazuje jednak faktycznego rozmieszczenia ludno[ci. Zwykle im wikszego obszaru dotyczy, tym mniej dokBadnie charakteryzuje rozmieszczenie ludno[ci. Rozmieszczenie najwikszych rejonw koncentracji ludno[ci oraz gsto[ zaludnienia wskazuj, |e najludniejszym kontynentem jest Azja  60% ogBu mieszkaDcw [wiata. W nastpnej kolejno[ci znajduj si Europa i Afryka  po ok. 13% ludno[ci Ziemi. Znacznie mniej mieszkaDcw posiada Ameryka PBnocna i Zrodkowa  8% oraz Ameryka PoBudniowa  5% ogBu ludno[ci. NajsBabiej zasiedlona jest Australia i Oceania, ktr zamieszkuje zaledwie 0,5% ludno[ci [wiata. Tab. 2. Kraje o najwikszej liczbie ludno[ci w 2003 r. Lp.KrajeLudno[ w 2003 r. w mlnLudno[ w 2003 r. liczba osb/km21.Chiny1 294,61352.Indie1 065,13243.Stany Zjednoczone293,0314.Indonezja238,51245.Brazylia184,1226.Pakistan153,71937.Rosja144,198.Bangladesz141,39589.Nigeria137,314910.Japonia127,333711.Meksyk104,95412.Niemcy82,4231 Konsekwencje eksplozji demograficznej Lawinowy przyrost liczby ludno[ci wystpujcy w krajach sBabo rozwinitych gospodarczo powoduje szereg negatywnych skutkw nie tylko na terenie paDstw objtych eksplozj demograficzn. Skutki te s i bd odczuwane rwnie| w innych regionach [wiata. Ze wzgldu na ich globalny charakter okre[la si je mianem  bomby D . Konsekwencje eksplozji demograficznej widoczne s w sferze: - demograficznej: " zachwianie struktury wiekowej ludno[ci  zbyt du|a liczba dzieci w stosunku do ludno[ci w wieku produkcyjnym, co pogBbia bied, a w przyszBo[ci mo|e by przyczyn wtrnej eksplozji demograficznej; " lk przed przeludnieniem powoduje stosowanie drastycznych metod kontroli urodzeD, co w przyszBo[ci mo|e prowadzi do konfliktw spoBecznych i politycznych, np. w Chinach doprowadziBo to do nadmiaru liczby m|czyzn w stosunku do liczby kobiet; - spoBecznej: " przeludnienie wsi, powodujce masowe migracje ludno[ci do miast; " wzrost bezrobocia; " brak mo|liwo[ci zaspokojenia zwikszonych potrzeb w zakresie o[wiaty i ochrony zdrowia (wzrost analfabetyzmu, niedobr wykwalifikowanych kadr, szerzenie si chorb); " wzrost patologii spoBecznej, zwBaszcza w wielkich miastach; " klska gBodu i niedo|ywienie ludno[ci; - gospodarczej: " gwaBtowne powikszanie si miast; " powikszanie powierzchni upraw kosztem obszarw le[nych powodujce zwikszon erozj gleb, jaBowienie pl, przyspieszenie pustynnienia i nasilenie efektu cieplarnianego; " zwikszone pozyskiwanie drewna w strefie lasu rwnikowego i sawanny (brak innego opaBu) pogBbia degradacj [rodowiska na tych terenach; " utrwalanie nieracjonalnej struktury gospodarki (dominacja rolnictwa) spowodowane konieczno[ci zwikszenia produkcji |ywno[ci; - ekonomicznej: " stagnacja ekonomiczna (przeznaczanie du|ych [rodkw na utrzymanie egzystencji biologicznej spoBeczeDstwa) powodujca zwalnianie tempa przyrostu produktu krajowego brutto; " brak [rodkw na cele inwestycyjne w zwizku ze zwikszon konsumpcj; " stagnacja stopy |yciowej i pogBbianie si przepa[ci cywilizacyjnej w stosunku do bogatych spoBeczeDstw; " niedorozwj dziaBw gospodarki przynoszcych wiksze zyski, np. nowoczesnych gaBzi przemysBu i usBug; - politycznej: " migracja ludno[ci do krajw wysoko rozwinitych gospodarczo, co powoduje liczne konflikty narodowo[ciowe i religijne; " regionalne konflikty etniczne i wojny spowodowane sporami o ziemi lub wod, np. wojny na Bliskim Wschodzie; " zwikszenie udziaBu krajw Azji, Afryki, Ameryki AaciDskiej w zaludnieniu [wiata wyzwala ch tych paDstw do podejmowania globalnych decyzji politycznych i gospodarczych. Bibliografia: Encyklopedia Powszechna PWN:  HYPERLINK "http://encyklopedia.pwn.pl/" http://encyklopedia.pwn.pl/ Portal Wiedzy:  HYPERLINK "http://portalwiedzy.onet.pl/" http://portalwiedzy.onet.pl/ Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 2003, GUS, Warszawa 2003 999::;R<KWkd$$If0j(634ap$IfWkd$$If0j(634ap>:B:x:|::::::;;,;0;~;;;;;;<<P<R<T<h<l<<<<<<6CDCFCCCCCCCC*D,D.DXDZDDDDDDDE ELENEpErEEEEEEE&F(FPFRFTFFG IIIZIIIh$h$0J5\ h$h$h$h$5\h$CJaJh$ h$0J h$5\LR<T<h<<<4CCCKDDgd$Wkd$$If0j(634ap$IfWkd$$If0j(634apCCC,D.D4D@DPDXDrkd$$If\=!634ap($IfXDZD`DlD|DDxrrrr$Ifkd0$$If\=!634ap(DDDDDDxrrrr$Ifkd$$If\=!634ap(DDDDDDxrrrr$Ifkd$$If\=!634ap(DDD EEExrrrr$Ifkd@$$If\=!634ap(E E&E8EDELExrrrr$Ifkd$$If\=!634ap(LENETE`ElEpExrrrr$Ifkd$$If\=!634ap(pErExEEEExrrrr$IfkdP$$If\=!634ap(EEEEEExrrrr$Ifkd $$If\=!634ap(EEEEEExrrrr$Ifkd $$If\=!634ap(EEFF F&Fxrrrr$Ifkd` $$If\=!634ap(&F(F0F>FHFPFxrrrr$Ifkd $$If\=!634ap(PFRFTFF[[[[[[[[ [xsjsssssssss`gd$gd$kd $$If\=!634ap( IIIIL8M\V\\\\\\\\<]>]d]ްް h $h$jm h$UhOh$0Jjp h$Ujh$Uh $h$h$h$5\ h$h$h$h$0J. ["[$[&[([*[,[.[0[2[4[6[R[\\>]d]gd $gd$ 1h. A!"#$%~$$If!vh55#v#v:V 6,534p~$$If!vh55#v#v:V 6,534p~$$If!vh55#v#v:V 6,534p~$$If!vh55#v#v:V 6,534p~$$If!vh55#v#v:V 6,534p~$$If!vh55#v#v:V 6,534p~$$If!vh55#v#v:V 6,534p$$If!vh55s5J 5O#v#vs#vJ #vO:V 6,534p($$If!vh55s5J 5O#v#vs#vJ #vO:V 6,534p($$If!vh55s5J 5O#v#vs#vJ #vO:V 6,534p($$If!vh55s5J 5O#v#vs#vJ #vO:V 6,534p($$If!vh55s5J 5O#v#vs#vJ #vO:V 6,534p($$If!vh55s5J 5O#v#vs#vJ #vO:V 6,534p($$If!vh55s5J 5O#v#vs#vJ #vO:V 6,534p($$If!vh55s5J 5O#v#vs#vJ #vO:V 6,534p($$If!vh55s5J 5O#v#vs#vJ #vO:V 6,534p($$If!vh55s5J 5O#v#vs#vJ #vO:V 6,534p($$If!vh55s5J 5O#v#vs#vJ #vO:V 6,534p($$If!vh55s5J 5O#v#vs#vJ #vO:V 6,534p($$If!vh55s5J 5O#v#vs#vJ #vO:V 6,534p(DyK http://encyklopedia.pwn.pl/yK Phttp://encyklopedia.pwn.pl/yX;H,]ą'cDyK http://portalwiedzy.onet.pl/yK Rhttp://portalwiedzy.onet.pl/yX;H,]ą'cH@H ,BNormalnyCJ_HaJmHnHsHtHJA@J Domy[lna czcionka akapituPi@P  Standardowy4 l4a ,k, Bez listy4W@4 $ Pogrubienie5\8U@8 $ HiperBcze >*B*phFF  $ Tekst dymkaCJOJQJ^JaJ& 9Z[b  Z[{  #$'9?BCFPVZ[^gmpqt}   1i%j%k%l%m%n%o%p%q%r%s%t%u%v%w%x%y%z%{%|%%%J&&&0000000000 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00p0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 000000000 00p0p0p0p00p0p00p0 00000 0 0p9Z[b  Z[  #$'9?BCFPVZ[^gmpqt}   1i%l%m%n%%%&O900O900O900G900Oy00Oy00Oy00Oy00Oy00 Oy00Oy00Oy00 Oy00Oy00Oy00 Oy00Oy00Oy00 Oy0 0$Oy0 0$Oy00 Oy0 0!Oy0 0!Oy00 Oy00!Oy00!Oy00 Oy00!Oy00!Oy00!Oy00!Oy00!Oy00 Oy00!Oy00!Oy00!Oy00!Oy00 Oy00!Oy00!Oy00!Oy00!Oy00 Oy00!Oy00!Oy00!Oy00!Oy00 Oy00!Oy00!Oy00!Oy00!Oy00 Oy00!Oy00!Oy00!Oy00!Oy00 Oy00!Oy00!Oy00!Oy00!Oy00 Oy00!Oy00!Oy00!Oy00!Oy00 Oy0 0!Oy0 0!Oy0 0!Oy0 0!Oy00 Oy0"0!Oy0"0!Oy0"0!Oy0"0!Oy00 Oy0$0!Oy0$0!Oy0$0!Oy0$0!Oy00 Oy0&0!Oy0&0!Oy0&0!Oy0&0!My00 Oy0(0!My0(0 My0(0 My0(0 My00 M90_0Oy00Oy00E90b0E90b0E90b0G90_0E90_00`>:Id]0?-9R<CXDDDDELEpEEEE&FPF [d]/123456789:;<=>@d]%%%%+&H&&XXX Sr&s&>*urn:schemas-microsoft-com:office:smarttags PersonName EK 0 3 lt$* )16<GORX& j u 0 6 019<NOdj+?#A#&[b |  0%J&&& Kasia&Kuba #AUhhh^h`OJQJo(hHh88^8`OJQJ^Jo(hHoh^`OJQJo(hHh  ^ `OJQJo(hHh  ^ `OJQJ^Jo(hHohxx^x`OJQJo(hHhHH^H`OJQJo(hHh^`OJQJ^Jo(hHoh^`OJQJo(hH #A @fT0;@f^W& b b@f~y b $d8$d$,BZ[b  Z[  #$'9?BCFPVZ[^gmpqt}  &@p4&00&0.08UnknownGz Times New Roman5Symbol3& z Arial;SimSun[SO5& zaTahoma?5 z Courier New;Wingdings"qMf&df!F!F!24&& 3Q H)?Jakub ZliwiDski Kasia&Kuba Kasia&Kuba Oh+'0   < H T `lt|Jakub liwiskiaku Kasia&KubaasiasiNormalu Kasia&Kuba2siMicrosoft Word 10.0@NZ@xzU@.U@?z!՜.+,D՜.+,< hp|  /F&A Jakub liwiski Tytu( 8@ _PID_HLINKSA BKhttp://portalwiedzy.onet.pl/i>http://encyklopedia.pwn.pl/  !"#$%&'()*+,-./0123456789:;<=>?@ACDEFGHIKLMNOPQRSTUVWXYZ[\]^_`acdefghiklmnopqtRoot Entry FtzvData B1TableJ.WordDocument"SummaryInformation(bDocumentSummaryInformation8jCompObjj  FDokument Microsoft Word MSWordDocWord.Document.89q