Pierwotniaki

Królestwo: Prolista; Podkrólestwo: Pierwotniaki (Protoza); Typ: Wiciowce (Euglena); II Typ: Sporowce (Zarodziec malarii); III Typ: Korzenionóżki (Ameba); IV Typ: Otwornice; V Typ: Promienionóżki; VI Typ: Orzęski (Pantofelek). Cechy przynależności do pierwotniaków: 1. Całe ciało stanowi pojedyncza jedno lub wielo jądrowa kom.; 2. Rozmiary większości gatunków są mikroskopijne; 3. Podstawę konstrukcyjną tworzą cytoplazma i jądro oddzielone od środowiska błoną kom. 4. Większość wykazuje zdolność do wykonywania ruchów lokomotodywnych. Organellami ruchu są wici, rzęski i nibynóżki. 5. Zdolne są do odżywiania heterotroficznego typu ednocytoz; niektóre są raksotrofami, tzn. zdolne są do odżywiania hetero i autotroficznego. 6. Rozmnażają się bezpłciowo przez podział kom. podłużny lub poprzeczny- lub płciowo na różne sposoby, czasem przechodzą złożone cykle rozwojowe. 7. Żyją wyłącznie w środowisku wodnym. Poza nią mogą przebywać jedynie w postaci przetrwalnej. 8. Większość zdolna jest do inestytacji, tzn. w niesprzyjających warunkach np. przy wysuszeniu zbiornika wodnego, potrafią otoczyć się grubą osłonką i przejść w stan anabiozy. Budowa komórki pierwotniaka: wymiary pierwotniaków są różne. Największt współcześnie żyjące należą do orzęsków, osiągają długość ok. 1mm; najmniejsze do których zaliczamy m.in. pasożytnicze wiciowce mieżą kilka mm. Elementy: błona kom; cytoplazma; j. kom.; siateczka endoplazmatyczna; cytoszkielet zbudowany z włókien białkowych (mikrotubule, mikrofilamenty); CYTOSZKIELET- to komplex włókien białkowych o zróżnicowanej budowie i właściwościach występujący w każdej kom., pełni funkcje podstawowe, uczestniczy w ruchu cytoplazmy i organelli wewnątrz kom., a także kom. jako całości.; centriole; rybosomy; mitochondrium; lizosomy; aparat Goldiego; wakuole pokarmowe; ziarna substancji zapasowych; we wszystkich typach kom. pierwotniaków są również wodniczki tętniące, a w niektórych dodatkowo organella ruchu; są też pierwotniaki otoczone sztywnym pęcherzykiem; jako samodzielne organizmy mają przód i tył, a niektóre mają stronę grzbietową i brzuszną. Odżywianie: Pierwotniaki to organizmy cudzożywne. Zywią się: bakterie; inne pierwotniaki; drobne glony; kom. roślinne; kom. zwierzęce. 2. Wiele gatunków P. czerpie substancje pokarmowe z ciał innych żywych organizmów. Są to pasożyty takie jak: zarodziec malaryczny pasożytujący w ciele człowieka. 3. Niektóre pierwotniaki zw. są saprofragami, odżywiają się martwą materią organiczną (P. żyjące w glebie) Sposoby pobierania pokarmów: Fagocytoza; Pinocytoza; Wchłanianie przez błonę. Wymiana gazowa i oddychanie: zachodzi bezpośrednio przez błonę; pierwotniaki oddychają tlenowo, czyli energię potrzebną do procesów życiowych uzyskują z utleniania zw. org. Główna część tego procesu zachodzi w mitochondriach.; są pasożytnicze pierwotniaki oddychające beztlenowo. Krążenie: Ruch cytoplazmy zapewnia rozprowadzenie różnych substancji po ciele. Wydalanie i osmoregulacja: zbędne produkty przemiany materii P. usuwają przez błonę kom. na zewnątrz na zasadzie dyfuzji.|| wydalanie zbędnych produktów przemiany materii łączy się zawsze z osmoregulacją, czyli kontrolą i utrzymaniem na zewnatrz organizmu porządanego stężenia róznych substancji. || do osmoregulacji służą wodniczki tętniące || osmoregulacja w zależności od środowiska: *pierwotniaki morskie i pasożytnicze nie muszą regulować ilości wody i zw. min., ponieważ ich sok jest izotoniczny z otoczeniem, nie dysponują wodniczkami.; *w środowisku lądowym brak jest wody co zmusza organizmy do jej oszczędności; *w wodach słodkich stężenie soli jest niewielkie, P. słodkowodne muszą poradzić sobie z usuwaniem wody, do osmoregulcji służą m.in. wodniczki tętniące. Wrażliwość: Przewodzenie i pobieranie bodźców następuje przez błonę kom.. Reakcje ruchowe P. związane są z działaniem bodźca, nazywamy taksjami. Pokrycie ciała: P. okrywa błona kom. zarodźce, otwornice, sporowce: jedyna osłonka oddzielająca cytoplazmę od środowiska; jest plastyczna; łatwo tworzą się wodniczki pokarmowe w dowolnym miejscu i w dowolnym miejscu mogą się opróżniać swoją zawartość. wiciowce: błona kom. poukładana w podłużne fałdy || każdy fałd wzmacniają dodatkowo biegnące w nim włókna substancji białkowej || pod włóknami znajduje się dość sztywny pas wzmacniający będący substancją białkową || wiciowce mają dość stały kształt ciała || wodniczki tętniące są umieszczone w stałych miejscach mają odpowiednie przewody wyprowadzające. orzęski: błona kom. okrywa całe ciało || pod błoną może leżeć warstwa pęcherzyków powstałych z tej błony, które mogą łączyć się między sobą || głębiej znajduje się skomplikowany układ włókien zebranych w pasma || orzęski mają dość stały kształt ciała || wodniczki tętniące podłożone są w miejscach stałych i opatrzone stałymi kanałami wyprowadzającymi || w procesie odżywiania działają: *kom. otwór odbytowy- cytopyge; *kom. otwór gębowy- cytoston. Rozród: bezpłciowo: przez podział mitotyczny. Dzielą się: poprzecznie (orzęski) i podłużnie (wiciowce). Osobniki powstające w rozmnażaniu bezpłciowym są identyczne z osobnikami rodziielskimi, ponieważ materiał genetyczny na osobniki potomne pochodzi tylko od jednego rodzica. płciowo: rozmnażanie płciowe jest sposobem rozrodu jaki występuje prawie u wszystkich zwierząt. Osobniki rodzicielskie tworzą specjalne kom. płciowe (gamety) o zredukowanej w skutek mejozy liczbie chromosmów. Rozmnażanie płciowe prowadzi do: powiększenia liczby osobników || wymieszania materiału gen. i tym samym zapewnia różnorodność osobników. Mejoza jest rodzajem podziału kom. koniecznym dla rozmnażania płciowego. Wśród P. występuje zarówno formy haplo i diploidalne i od tego zależne jest miejsce mejozy w cyklu życiowym. A. Forma troficzna P. jest 1n || B. " 2n || C. Koniugacja u pantofelka. Nie można tu mówić o wytwarzaniu gamet. Przed i procesie mamy do czynienia z dwoma osobnikami. Makronukleus nie bierze udziału w samym procesie płciowym, nie ma zdolności przewodzenia mejozy decyduje jednak o tym, z którym osobnikiem, kiesy i jaki proces zajdzie. Sporowce: pierwotniaki wyłącznie pasożytnicze || pasożytują zarówno na bezkręgowcach jak i na wszystkich kręgowcach || na ogół nie mają organelli ruchu || mają złożony cykl życiowy, często ze zmianą żywiciela. Okresy w cyklu życiowym: wegetatywny- następuje przyrost l. kom. lub wzrost wielkości kom. pasożyta; gametogenezy- powstają gamety M. i Ż ; okres, w którym zygota rośnie, dzieli się i przekształca w liczne postacie inwazyjne. Cykl rozwojowy zarodźca malarii: 1. Komar ssąc krew wpuszcza do rany ślinę; 2. Ślina zawiera wrzecionowate, wysmukłe postacie inwazyjne zarodźca; 3. Postacie inwazyjne z krwią wnikają do kom. śledziony i wątroby i tu przybierają postać pełzakowatą; 4. W kom. wątroby i śledziony rosną, żywiąc się kosztem kom. żywiciela; 5. Dzielą się wielokrotnie, nowopowstałe, pełzakowate osobniki inwazyjne atakują następne kom. (ten proces powtarza się); 6. W tym czasie (zarodziec atakuje) u człowieka brak większego odczuwania dolegliwości; 7. Po pewnym czasie zarodziec atakuje krwinki czerwone; 8. Zarodziec w krwinkach rozrasta się do całkowitego wypełnienia ich; 9. Następnie dzieli się wielokrotnie; 10. Potomne osobniki rozrywają krwinkę czerwoną, wydostają się do osocza i atakują następnie krwinki czerwone; 11. Rozwój zarodźca jest zsynchronizowany. Rozpad krwinek następuje równoześnie; 12. Chory zostaje zatruty uwalnianymi produktami metabolizmu i szczątkami zniszczonych krwinek; 13. Następuje atak malarii- gwałtowna gorączka, dreszcze. Następuje co 48h- trzeciaczka, jest też czwartaczka co 72h. Trzeciazka nie jest śmiertelna, powoduje anemię, uszkodzenie wątroby i wyniszczenie organizmu. 14. Po upływie 10 dni niektóre zarodźce przekształcają się w kom. macierzyste gamet. 15. Komórki te zostają wessane z krwią chorego przez komara. 16. W jelicie komara przekształcają się w gamety. 17. Między dwiema gametami dochodzi do zapłodnienia. 18. Zygota przedostaje się przez ścianę jelita do jamy ciała, gdzie pasożytując rozrasta się. 19. Następnie przechodzi mejozę i liczne podziały tworząc ogromną liczbę smukłych postaci inwazyjnych. 20. Te przebijają się do wnętzra ślinianek i tam czekają. CHEAT BY BRYL