Bezpłodność u kobiet

BEZPŁODNOŚĆ U KOBIET

Większość osób jest zaskoczona, gdy dowiaduje się, iż conajmniej jedna na dziesięć par ma problemy z poczęciem potomka. Okazuje się, że niestety dla wielu małżeństw jest to problem, który staje się przyczyną smutku i poczucia niespełnienia potrzeby rodzicielstwa.
Niepłodność może dotykać zarówno kobiet jak i mężczyzn. W przypadku około połowy małżeństw, które nie mogą mieć dzieci niepłodność występuje u kobiety. W około 30% przypadków bezpłodność małżeństwa jest warunkowana przez mężczyznę. U pozostałych 20% obie strony są przyczyną tego stanu w równym stopniu.
Niemal wszystkie kobiety cierpiące na niepłodność po pewnym czasie popadają w stan depresji. Depresja powoduje uczucie smutku lub skłonność do płaczu. Może być również przyczyną okresowej bezsenności, utraty apetytu lub innych zaburzeń. Stan głębokiej depresji sprawia, że ludzie zamykają się w sobie, zaczynają unikać przyjaźni, nie chcą dzielić się z innymi swoimi uczuciami. Wraz z depresją może pojawić się utrata własnej wartości. Większość małżeństw uważa, że niepłodność zaczyna w pewnym momencie oddziaływać na ich życie seksualne. Często bywa tak, że akt miłości przestaje być czymś spontanicznym, a przeradza się w chłodną i zaplanowaną czynność. Rozkosz staje się przeszłością, wiele kobiet przestaje przeżywać orgazm. Utrata pożądania jest często spotykanym skutkiem ubocznym niepłodności. Niektórzy specjaliści twierdzą, że brak orgazmu u kobiety może powodować obniżenie płodności. Osoby niepłodne zaczynają czuć się nieatrakcyjne lub niekochane i w wielu związkach stosunki płciowe odbywają się coraz rzadziej. Trwała niepłodność pogrąża w smutku, może to również doprowadzić do obsesji – czasami jest to pragnienie wypróbowania każdej metody leczenia, nawet najbardziej absurdalnej. Prędzej czy później wszystkie pary bezpłodne zaczynają zastanawiać się, czy ich stan emocjonalny nie jest sam w sobie przyczyną niepłodności. Dla niektórych par małżeńskich najpoważniejszy problem stanowią rodzice, którzy odczuwają silne rozczarowanie na myśl, że będą pozbawieni wnuków. Rodzeństwo także może powodować frustrację: kobiety cierpiące na niepłodność nie są w stanie przebywać w domu brata lub siostry, szczególnie, jeśli dom jest pełen małych dzieci.
Innym źródłem napięcia jest zachowanie przyjaciół i znajomych. Nawet najbliżsi przyjaciele mogą starać się unikać tematów związanych z dziećmi, jednak zmowa milczenia pogłębia utratę własnej wartości, wzmaga poczucie winy oraz sprawia, że osoby niepłodne
czują się gorsze z powodu swojego problemu.
Dobrym rozwiązaniem może okazać się zmiana otoczenia, weekend poza domem, krótkie wakacje lub popołudniowy spacer z bliską osobą. Odpoczynek może przełamać napięcie, jakie się pojawiło oraz pozwoli na lepsze porozumienie się z bliskimi osobami. Relaks powinien także rozładować napięcia, jakie wytworzyły się wokół seksu i wyzwolić tłumione dotąd obawy dotyczące niepłodności. Niektóre kobiety twierdza, że rezygnacja z pracy zawodowej bardzo im pomogła, jednak inne uważają, że to właśnie rozpoczęcie nowej pracy przyniosło zbawienny efekt.
Istnieją pewne objawy mogące wskazywać, że mamy do czynienia z niepłodnością:
• Nieregularne miesiączki – jeżeli miesiączka nie występuje lub występuje w odstępach dłuższych niż 2 miesiące, może okazać się, że u kobiety nie następuje regularne jajeczkowanie.
Każda kobieta miewa od czasu do czasu cykle miesiączkowe, w których nie występuje jajeczkowanie. Brak jajeczkowania jest prawdopodobnie najczęściej występującą przyczyną niepłodności, zarazem jednak, prawdopodobieństwo wyleczenia jest tu największe. Istnieją trzy podstawowe przyczyny niewystępowania jajeczkowania:
1. Zaburzenia natury hormonalnej lub chemicznej. Stanowi to przyczynę braku jajeczkowania u 70% kobiet.
2. Problem funkcjonalny. Pomimo, iż nie stwierdza się zmian w jajnikach, nie działają one w konkretnym cyklu. Tak się może zdarzyć, kiedy kobieta przeżywa poważne napięcia emocjonalne. Stanowi to przyczynę braku jajeczkowania u ok. 10 – 15% kobiet.
3. Jajniki są uszkodzone, wykształcone w sposób nieprawidłowy, niewykształcone w ogóle lub nie zawierają komórek jajowych. Taka sytuacja występuje w 10 – 15% przypadków.
W większości zaburzeń czynności jajników stosowane obecnie leczenie jest skuteczne. Łatwo można pobudzić jajniki kobiet, u których nie występuje jajeczkowanie przez podanie odpowiednich lęków. Najczęściej stosowanym lekiem jest klomifen – znany pod nazwami Clomid lub Serophen. Każdy lek jest inny, a wywołana przez niego reakcja nie jest taka sama u wszystkich kobiet. Aby leczenie odniosło skutek, musi trwać przez wiele miesięcy. W wyjątkowych okolicznościach, szczególnie, gdy jajniki mają tendencje do tworzenia małych cyst, zaś podawane leki nie wywołują jajeczkowania, niektórzy lekarze zalecają operacje
jajników.
Jajniki wielotorbielowe są dolegliwością mogąca powodować niepłodność. Alternatywną metodą leczenia jest diatermia laparoskopowa jajników. Polega ona na nakłuciu cysty znajdującej się w jajniku przy pomocy igły elektrycznej lub lasera. Niestety nie istnieje żadna metoda leczenia mogąca przyśpieszyć odzyskanie przez jajniki aktywności biologicznej.
• Miesiączki są coraz bardziej bolesne lub występuje głęboki ból w czasie stosunku – może tu chodzić o stany zapalne w miednicy lub o endometriozę.
Większość kobiet jest przekonana, że głównym powodem ich problemów jest niedrożność jajowodów. W jajowodach oprócz niedrożności mogą wystąpić inne zaburzenia, a wszystkie te dolegliwości razem wzięte stanowią przyczynę niepłodności.
Choroba jajowodów ma łagodny przebieg i bardzo rzadko oddziałuje na ogólny stan zdrowia. Jedynym powodem do podjęcia decyzji o wykonaniu zabiegu jest zwiększenie prawdopodobieństwa zajścia w ciążę. Dysfunkcja jajowodów powodująca niepłodność może występować w postaci: całkowitej niedrożności jajników, zwężenia lub częściowej niedrożności jajników spowodowanej bliznowaceniem (występuje na skutek przebytych stanów zapalnych), uszkodzenia nabłonka i mięśniówki jajowodów (występuje na skutek przebytego zakażenia), zrostów ( tworzą się przeważnie wokół jajowodów – w rejonie uszkodzenia narasta tkanka, która powoduje przyklejenie się jajowodów do pobliskich narządów).
Większość zaburzeń jajowodów spowodowane jest wcześniej przebytym zakażeniem – stan zapalny miednicy, który może występować po zapaleniu jajowodów. Zakażenie może powodować wiele różnych bakterii znajdujących się w każdym organizmie ludzkim. Z niewyjaśnionych powodów u niektórych kobiet bakterie te zaczynają się szybko namnażać powodując bliznowacenie, a czasami nadrożność jajowodów. Choroby weneryczne są jedną z przyczyn powodujących uszkodzenie jajowodów, także aktywność seksualna odgrywa istotna rolę w występowaniu niektórych chorób zapalnych miednicy. Czynniki, które mogą spowodować bliznowacenie jajowodów, to również: spirala lub wewnątrzmaciczny środek antykoncepcji, stany zapalne w jamie brzusznej, zakażenia poporodowe, stan zapalny po poronieniu lub usunięciu płodu, zabieg chirurgiczny(operacja jajowodów lub macicy może spowodować powstanie zrostów), uprzednia ciąża pozamaciczna, wady wrodzone, endometrioza – gruczolistość (może powodować bliznowacenie jajowodów, zrosty oraz w poważniejszych przypadkach niedrożność jajowodów).
Nie ma zadawalającego sposobu leczenia farmakologicznego chorób jajowodów. Leczenie farmakologiczne daje czasami wyniki w przypadku niedrożności jajowodów spowodowanej endometriozą.
Innym rodzajem leczenia jajowodów jest ich przepłukanie. Jest to zabieg ryzykowny i nieczęsto stosowany obecnie, ponieważ może wystąpić zakażenie bakteriami znajdującymi się w pochwie.
Operacja jajowodów może być wskazana w podanych poniżej przykładach:
1. Zrosty wokół jajowodów – salpingoliza
2. Całkowita niedrożność jajowodów w jego końcowym odcinku, czyli w pobliżu jajnika – salpingostomia wykonana metodą mikrochirurgii (operacja wykonywana pod mikroskopem).
3. Częściowa niedrożność zewnętrznego końca jajowodu – fimbrioplastia (ponowne ukształtowanie strzępków jajowodu).
4. Niedrożność w części jajowodu łączącej się z macicą (zespolenie macicy z jajowodem) – implantacja (wszczepienie jajowodu).
5. Endometrioza, która może powodować niedrożność lub rozległe bliznowacenie.
6. Cofnięcie sterylizacji.
• Nieprawidłowości spowodowane dysfunkcją macicy.
Problemy dotyczące macicy będące przyczyną bezpłodności nie występują często, ale są ważne, ponieważ czasami bywają przeoczone.
Rozróżnia się dwa rodzaje dysfunkcji miednicy:
1. Nieprawidłowości występujące w górnej części, czyli trzonie macicy
2. Nieprawidłowości szyjki macicy, występujące rzadko i bezobjawowo.
U wielu kobiet choroby trzonu macicy nie mają żadnych objawów. Mogą one jednak po pewnym czasie spowodować niepłodność. Jedna z takich chorób są mięśniaki macicy. Są to łagodne przyrosty tkanki mięśniowej, pojawiające się w ścianie macicy. Praktycznie nie są nigdy złośliwe i uważane są za najpowszechniej występujące guzy. U niektórych kobiet z tego powodu występują nieregularne miesiączki, a u nielicznych, w młodym wieku, mięśniaki mogą być przyczyną niepłodności. Przeważnie nie wymagają leczenia. Jeśli jednak diagnoza lekarza potwierdza, że przyczyną niepłodności są mięśniaki wskazane jest ich usunięcie operacyjnie.
Inną przyczyną niepłodności są polipy macic. Z reguły wyrastają ze ścianki macicy w kierunku jej wnętrza. U większości kobiet nie powodują jednak żadnych problemów. Leczenie ich w większości przypadków jest bardzo proste. Usunięcie polipów wymaga tylko krótkiego znieczulenia.
Kolejnymi przyczynami niepłodności są miedzy innymi: gruczolistość macicy, zrosty wewnątrzmaciczne, stan zapalny błony śluzowej macicy oraz wady wrodzone macicy. Są to jednak choroby, które występują bardzo rzadko, a ich zwalczanie polega na zastosowaniu leków farmakologicznych lub poddania się niewielkiemu zabiegowi.
• Problemy związane ze śluzem szyjki macicy.
Około 5% przypadków żeńskiej niepłodności spowodowane jest występowaniem problemów ze śluzem szyjkowym. Śluz pełni rolę rezerwuaru przechowującego plemniki. Jest jednak kilka przyczyn, z powodu, których śluz szyjkowy może uniemożliwić swobodne przemieszczanie się plemników do macicy: zbyt mała ilość, aby plemniki mogły się w nim poruszać; jest zbyt gęsty i kleisty; występuje niezgodność między śluzem a nasieniem partnera.
Niestety metody leczenia nie mają wpływu na nieprawidłowość śluzu szyjkowego.
Bardzo rzadko leczenie niepłodności przynosi natychmiastowe wyniki. Normalnie płodnej parze doprowadzenie do poczęcia zajmuje średnio 5 miesięcy. Osoby niepłodne powinny liczyć się z tym, że w ich przypadku to będzie trwało zdecydowanie dłużej, szczególnie, gdy zachodzą takie przypadki jak przebyty zabieg chirurgiczny na jajowodach. Najważniejszą jednak rzeczą jest to, aby umocnić i wzbogacić więzi między osobami niepłodnymi, a ich partnerami.













Bibliografia:
* Robert Winston, Dlaczego nie mamy dziecka Warszawa, Springer PWN 1995