W Europie XVIII w. Kończył się pod znakiem wojen. Przeciwko zmianom społecznym i politycznym w rewolucyjnej Francji, gdzie w 1789 roku obalono absolutaryzm królewski, wystąpiły Austria, Prusy oraz wiele mniejszych państw. Zawiązały one koalicje, czyli sojusz utworzony w celu prowadzenia wojny przeciw innym państwom. Władcy obawiali się, że rewolucyjne hasła wolności i równości znajdą zwolenników wśród ich poddanych. Sądzili, że pokonanie Francji zatrzyma szerzenie się rewolucyjnych idei. Sytuacja zmieniła się gdy rząd Francuski – Dyrektoriat- mianował Napoleona Bonaparte głównodowodzącym wojsk. Był on jedynym z młodszych generałów w armii Francuskiej, w chwili nominacji liczył zaledwie 27 lat. Dał się jednak wcześniej poznać jako energiczny dowódca. Przyczynił się do odbicia z rąk Anglików portu w Tulonie oraz stłumił bunt rojalistów (zwolenników przywrócenia monarchii) w Paryżu. Przed Napoleonem jako głównodowodzącym stało niełatwe zadanie. Armia była źle dowodzona, słabo wyposażona i niezdyscyplinowana. Młody generał w krótkim czasie zmienił ten stan. Napoleon był doskonałym dowódcą, świetnie manewrował wojskami i umiejętnie wykorzystywał siłę ogniową artylerii. Był także doskonałym psychologiem. Potrafił w krótkim czasie pozyskać uznanie i zaufanie żołnierzy.
Epoka Napoleońska
Epoką Napoleońską nazywamy okres 1799-1815 to znaczy od przyjęcia władzy Napoleona do jego klęski w bitwie pod Waterloo. Napoleon nie pogodził się z losem zesłańca. Po kilku miesiącach zbiegł z Elby. Wierzył że poprze go ludność Francji wojsko. Tak też się stało. Sprzymierzeni nie zamierzali jednak rezygnować ze zwycięstwa. W bitwie pod Waterloo 18 czerwca 1815 roku na terenie Belgii, Napoleon został ostatecznie pokonany. Zmuszono go do powtórnej abdykacji i zesłano na Wyspę Świętej Heleny., w towarzystwie zaledwie kilku osób służby. Przebywał tam pod czujnym okiem angielskiego gubernatora wyspy i nie miał żadnej szansy ucieczki. Zmarł 5 maja 1821 roku.
Zamach stanu
Sytuacja wewnętrzna Francji była trudna. Rządy Dyrektoriatu budziły powszechne niezadowolenie. Gospodarka znajdowała się w stanie kryzysu, a ludność żyła w biedzie. Rząd wprowadzał nowe podatki chcąc poprawić stan finansów państwa. Armia Francuska została wyparta z Włoch. W społeczeństwie budziła się tęsknota do rządów, człowieka który mógłby opanować chaos i zapewnić Francji nowe zwycięstwa. W tej sytuacji Napoleon zdecydował się przejąć władzę siłą (zamach stanu). Liczył na poparcie bogatego mieszczaństwa oraz tych członków parlamentu, którzy rozumieli nieuchronny koniec ówczesnego systemu władzy. Napoleon 9 listopada 1799 roku dokonał wojskowego zamachu stanu. Otoczył parlament wojskiem i zażądał władzy. Został mianowany pierwszym konsulem i otrzymał władzę porównywalną z królewską. Wykorzystał ją do wzmocnienia i uporządkowania państwa. Dzięki właściwej polityce gospodarczej zapewnił Francji duże dochody, niezbędne do prowadzenia wojen. Ograniczył import towarów, aby lepiej mogła się rozwijać gospodarka rodzinna. Konstytucja uchwalona w grudniu 1799 roku przyznawała ona niemalże dyktatorską władzę Napoleonowi, choć nowy system polityczny (pozornie nadal republikański) w istocie był dyktaturą, a pierwszy konsul wyraźnie dążył do dalszego wzmocnienia swej władzy, Napoleońskie rządy cieszyły się powszechnym poparciem. Przyniósł on bowiem Francji długo oczekiwany spokój wewnętrzny. Ogłoszenie amnestii dla emigrantów politycznych umożliwiło powrót do kraju szlacheckim i arystokratycznym uchodźcą. Przywrócono im prawa publiczne mogli obejmować godność i urzędy, jednak bez możliwości odzyskania skonfiskowanych wcześniej dóbr. Jednocześnie zagwarantowano nienaruszalność majątków zdobytych w czasie rewolucji, co pozwoliło uspokoić obawy burżuazji i części chłopów. Konkordat (układ z papieżem w 1801 roku) złagodził napięcia religijne i konflikt z kościołem, zjednał dla nowych władz poparcie duchowieństwa oraz przywiązanego do katolicyzmu chłopstwa.
Kodeks Cywilny
Kodeks cywilny uchwalony w 1804 roku, znany jako kodeks Napoleona, potwierdzał w zakresie prawa zdobycze rewolucji Francuskiej. Gwarantował wszystkim obywatelom równość wobec prawa, wolność osobistą, znosił podziały i przywileje stanowe. Wprowadzał równouprawnienie wyznań. Zapewniał również swobodę działalności gospodarczej i własność prywatną, laickość prawa (cywilne małżeństwa, prawo do rozwodu)
Kodeks obowiązywał także w krajach podbitych przez Francję, a w niektórych przetrwał nawet upadek Napoleona.
2 Grudnia 1804 roku
sukcesy w polityce wewnętrznej i militarne zwycięstwa umożliwiły Napoleonowi przekształcenie systemu politycznego Francji. 2 grudnia 1804 roku w obecności papieża pierwszy konsul koronował się na cesarza Francuzów. Charakter ceremonii miał dowodzić, że władza cesarska otrzymała sankcje boską. Koronacja nie pociągnęła za sobą większych zmian ustrojowych- już jako konsul Napoleon skupiał w swoim ręku ogromną władzę.
Europa Napoleona
Będąc u szczytu władzy Napoleon wytyczał granice w Europie według własnego uznania. Niektóre zdobyte terytoria – Belgię, Holandię, część Niemiec i Włoch- przyłączył bezpośrednio do Francji. Inne przekształcił w zależne państwa, a na tamtejszych tronach obsadził członków swojej rodziny lub zasłużonych dowódców wojskowych. Każde z nich miało konstytucję, prawa i administrację wzorowaną na Francuskiej. Uzależnione od Napoleona państwa Europy musiały zaakceptować blokadę, chociaż wstrzymanie handlu z Anglią było nie korzystne dla ich gospodarki. Porty takie jak Antwerpia, Amsterdam, Hamburg, przeżywały poważny kryzys. Także we Francji nastąpiło załamanie gospodarcze. Napoleon, pragnąc pokonać Brytyjczyków, nie brał tych trudności pod uwagę. Ujarzmione kraje Europy czekały tylko na okazję, by uwolnić się spod jego władzy.
Europa w czasach wojen Napoleońskich
Polska
Kolejny – III rozbiór, czyli likwidacja państwa Polskiego, wywołał szok wśród nastrojonych patriotycznie kręgów społeczeństwa Polskiego. Wstrząs był tym dotkliwszy, że również duża część szlachty pogodziła się z nową sytuacją. Bez sprzeciwu składała hołd i wiwatowała na cześć zaborców. Nie wszyscy pogodzili się jednak z niewolą. Wielu Polaków po III rozbiorze udało się na emigracje do Francji. Z tym właśnie państwem wiązano duże nadzieje. Sądzono, że jego ewentualne zwycięstwo może osłabić zaborców na tyle, że możliwa stanie się odbudowa państwa Polskiego. W 1796 roku emigrant generał Jan Henryk Dąbrowski, przedstawił rządowi Francuskiemu plan utworzenia oddziałów polskich. Dąbrowskiego skierowano do Napoleona Bonaparte, który na czele armii francuskiej we Włoszech odnosił w tym czasie błyskotliwe zwycięstwa nad Austryjakami. Potrzebował on żołnierzy i dlatego zgodził się na utworzenie Legionów Polskich. Generał Dąbrowski w krótkim czasie zdołał zebrać ok. 7 tys. Żołnierzy. Oprócz emigrantów do Legionów wstępowali Polacy, którzy dostali się do niewoli francuskiej zmuszeni wcześniej do służby w armii austryjackiej. Gdy Francja zerwała pokój z Austrią, Legiony okazały się niepotrzebne. Bonaparte część żołnierzy wysłał na wyspę San Domino. Polacy weszli w skład ekspedycji karnej przeciwko powstawaniu niewolników murzyńskich. Wojna okazała się zabójcza. Legioniści ginęli nie tylko z rąk powstańców, ale i z powodu chorób tropikalnych. Mimo tragicznych losów Legionów Polskich społeczeństwo miało nadal nadzieje, że Napoleon pomoże im odzyskać niepodległość. W 1806 roku ich marzenia spełniły się, choć nie do końca, bo państwo Polskie było bardzo malutkie. Księstwo nie było państwem samodzielnym została narzucona przez Napoleona konstytucja, a ustrój był wzorowany na francuskim. Wprowadzono równość obywateli wobec prawa oraz kodeks cywilny. Władza ustawodawcza należała do sejmu, natomiast wykonawcza do monarchy i ministrów wchodzących w skład rady stanu.
Ocena okresu Napoleońskiego
Czasy Napoleońskie pozostawiły trwały ślad w dziejach Europy, a nawet świata. Trwające przez lata wojny pochłonęły wiele ofiar i przyniosły zniszczenia. Rozpowszechniły się jednak idee równości ludzi i praw obywatelskich. Władcy nie byli w stanie ich zniszczyć. W późniejszych latach inspirowały one ludy Europy do walki o wyzwolenie spod władzy monarchy i szlachty. Walka z Napoleonem umocniła poczucie wspólnoty narodowej w krajach rozbitych politycznie. Przekonanie o jedności szczególnie było widoczne wśród Niemców i Włochów, których ojczyzny były podzielone na wiele państw i państewek. Napoleon Bonaparte przejął władzę we Francji na drodze wojskowego zamachu stanu. Wykorzystał swoją popularność, zdobytą dzięki zwycięstwom wojennym we Włoszech. Napoleon, sprawując władzę jako pierwszy konsul, a następnie cesarz, usprawnił administrację, wprowadził nowe prawa (kodeks Napoleona). Dzięki odniesionym zwycięstwom Francja poszerzyła granice i zmusiła do uległości większość dotychczasowych przeciwników. W wyniku wojen napoleońskich powstał system państw uzależnionych od Francji. Na ich tronach zasiadali członkowie rodziny Napoleona lub zasłużeni wojskowi. W państwach podbitych przez Napoleona wprowadzono prawa wzorowane na Francuskich. Wojny napoleońskie, mimo zniszczeń, wywarły pozytywny wpływ na dzieje Europy. Upowszechniły idee wolności i równości, pobudziły społeczeństwa do walki o zniesienie starego ustroju, a w niektórych krajach (Niemcy, Włochy) także o zjednoczenie.