Złoty Wiek

1.Dlaczego Polska była uznawana za kraj tolerancji religijnej.
- Mimo istnienia wielu wielu wyznań w państwie nie doszło do wojen religijnych. Szlachta polska poczuwała się do wewnetrznej solidarmości w obrebie swojego stanu, bez wzgledu na zróżnicowanie wyznaniowe. Szlachta w 1573 r uchwaliła ustawę o tolerancji religijnej. tzw. Konfederacja warszawska.

2.Wypisz wszystkie religie funkcjonujące w Rzeczy Pospolitej.
- katolicyzm
- prawosławie
- protestantyzm(luteranizm,arianizm,kalwinizm)
- judaizm
- islam

3. Dlaczego Polskęnazywano krajem szlachty?
-Szlachta miała wiele przywilejów i decydujący głos w sprawach kraju. Brała aktywny udział w życiu państwa, często była ważniejsza od króla

4. Opisz proces przekształcenia się rycerstwa w szlachte.
- (Było to związane ze zmianami w sztuce wojennej i przemianami gospodarczymi.). Przemiany ekonomiczne oznaczały zmiane trybu życia rycerstwa. Rzemiosło wojenne przestały być głównym zajeciem. Rycerstwo stopmiowo przekształciło się w szlachte, której podstawa ekonomiczną było gospodarowanie na roli.

5. Wypisz wszystkie przywileje szlacheckie i podreśl przywileje polityczne.
- szlachtra została zwolniona z większości danin i podatków na rzecz państwa, z wyjątkiem 3 groszy z łanu chłopskiego
- pan mógł usunać sołtysa mimo prawa dziedziczności, jakie mu dokument lokacyjny gwarantował
- król zobowiązał się, że żaden szlachcic nie będzie więziony bez wyroku sądu
- bez zgody szlachty nie mogły być dotąd ustanowione nowe podatki. Zgody szlachty wymagały także powoływanie jej pod broń.(pospolite ruszenie)
- szlachte zwolniono z opłat celnych. Dla niej została zastrzeżona wiekszość urzędników w państwie. Mieszcanie nie mogli nabywać dóbr ziemskich. Ceny na towary miejskie ustalali urzędnicy szlacheccy. Chłopi bez zgody pana nie mogli opuszcać wsi, tylko jeden syn chłopski mógł opuścić wieś w ciągu roku.
- król nie mógł wydawać ustaw bez zgody senatu io izby poselskiej. Król nie mógł wprowadzać żadnych zdań(nic nowego) w przywilejach i prawach szlachty bez zgody izby poselskiej
- wprowadzono przymus pańszczyzny w wymiarze jeden dzien tygodnia

6. Czym był sejm walny i sejmiki.
(Ogólno krajowy) Sejm walny był organem przy pomocy którego szlachta sprawowała władze w państwie. Sejm walny składał się z króla, izby poselskiej i senatu.
- sejmiki wybierały posłów reprezentujących daną ziemie lub województwo podczas obrad sejmu walnego.

7. Co to jest ruch egzekucyjny?
- ruch egzekucyjny zmierzał do ograniczenia wpływuw magnatów w państwie; służył jego naprawie. Żądania ruchu egzekucyjnego zostały częsciowo spełnione. Odzyskano część dóbr królewskich. Zreformowano wymiar sprawiedlieości.Niektóre dążenia ruchu spowodowały uprzywilejowanie szlachty.

8. Napisz w jaki sposób Jagiellonowie umocnili pozycję Polski nad Bałtykiem?
- poprzez wojnę z zakonem Krzyżackim w 1519r. (państwo krzyżacki zostało zlikwidowane, i zostało lennem Polski).
- poprzez opanowani Inflant w 1561r. (zakon kawalerów mieczowych przeżywał krysys i poprosili o pomoc Zygmunta II Augusta)
-poprzez zawarcie unii polsko-litewskiej w Lublinie w 1569r.

9. Opisz wewnętrzne przemiany w państwie Krzyżackim po klęsce z Polską w 1525r.
- likwidacja państwa zakonu krzyżackiego,
- sekularyzacja
- zmienienie religii na luteranizm
- przekształcenie na Prusy Książęce
- państwo zostało lennem Polski

10.Kiedy gdzie i dlaczego polska podpisała unię z Litwą?
Unia Polsko Litewska została podpisana w Lubilnie 1 lipca 1569r. w celu umocnienia gospodarczego, militarnego i politycznego obu państ.

11. Jakie grupy społeczne Litwy były przeciwne podpisaniu unii Lubelskiej – dlaczego?
- Mieszczaństwo i chłopi litewscy bali się tego, że szlachta będzie ich wykorzystywać tak jak to robiła szlachta polska. Bali się, że stracą prawa jakie dotychczas mieli.

12. Które grupy społeczne Litwy były za podpisanie unii z polską – dlaczego?
- szlacht była za podpisaniem unii ponieważ wtedy miałaby takie same prawa jak szlachta polska.

13. Wypis najważniejsze postanowienia unii Lubelskiej.
- polonizacja ludności litewskie i ruskiej
- zaangażowanie Polski w politykę zachodnią
- j.polski stał się językiem urzędowym
- część szlachty ruskiej przeszła z wyznania prawosławnego na katolicyzm
- wzrost znaczenia magnaterii

14. Zcharakteryzuj przyczyny szybkiego rozwju rolnictwa i innych dziedzin gospodarki w Polsce XVI w.
- odzyskanie Pomoża Gdańskiego (handel morski)
- większe zapotrzebowanie na zboże (większe zyski)
- bogatsza szlachta chętnie wydawała pięniądze więc wzrosło zapotrzebowanie na produkty rzemieślnicze oraz różnego rodzaju ozdoby itp.

15. Wyjaśnij czym był i w jaki sposób powstał folwark szlachecki.
- Wzrost liczby ludności oraz wojny (niszczące pola uprawne) w krajach zachodniej Europy spowodował większe zapotrzebowanie na zboże. W efekcie pod koniec XV w jego ceny wzrastały i uprawa zboża stała się bardzo zyskowna. Sytuacja ta skłaniała dotychczasowe rycerstwo do powiększenia gospodarstw. Powstały duże gospodarstwa rolne oparte na pracy chłopów pańźczyźnianych – folwarki.

16. Wypisz główne stany społeczne Rzeczy Pospolitej w XVI w.
- duchowieństwo
- szlachta
- mieszczaństwo
- chłopi

17. Przedstaw zróżnicowanie majątkowe:
a)szlachta:
- magnaci (posiadali klikadziesiąt wsi i miasteczek;mieli też swoje armię by bronić swoich posiadłości , i zarazem bronili granic państwa).
- szlachta średnia(posiadali jedną lub kilka wsi)
- szlachta zaściankowa (właściciele drobnych gospodarstw, nobilitowani np. za odwagę
w walce z zakonem krzyżackim)
- szlachta gołota (pozbawiona ziemi często utrzymywała się ze służby u magnatów)
b)mieszczanie:
- patrycjat ( byli to bogaci kupcy i bankierzy)
- pospólstwo (rzemieślnicy i drobni handlarze)
- plebs (służba, czeladź, biedacy)

18. Dlaczego XVI w. w historii Polski nazywamy „Złotym Wiekiem”.
- Dlatego, że szybko rozwijała się każda dziedzina życia:szkolnictwo, nauka, drukarstwo, rolnistwo, rzemiosło, handel, transport, komunikacja, sztuka i architektura. Rozwijał się także j.polski i literatura.