Wielka wojna północna 1700-1721

Reformy Piotra I:
a) chce wprowadzić absolutyzm,
b) zawodowa armia – służba 25 lat, nowoczesna broń, piechota, artyleria, 180 tys. żołnierzy,
c) 1725 – Akademia Nauk – szkolnictwo techniczne, dziedzina wojskowości i budownictwa,
d) kulturowo – obyczajowa,
e) na siłę chciał zrobić ze szlachty Europejczyków – kazał pościnać im brody,
f) kazał się ubierać w stylu niemieckim,
g) administracyjno – sądownicza.
Jedną z głównych wytycznych polityki Piotra I w XVIII wieku – swobodny dostęp do Bałtyku. Rozwój gospodarczy był utrudniony z powodu braku dostępu do morza. Mieli jedynie dostęp do morza Białego, które na 8 miesięcy zamarzało. Przez port w Archanielsku utrzymywali kontakty handlowe z Anglią i Holendrami. Piotr I walczył o dostęp do morza Bałtyckiego (ujście Newy do Bałtyku w rękach Szwedów) i Morza Czarnego (wybrzeże w rękach Turcji).
Piotr I:
a) zamierzał przyspieszyć rozwój gospodarczy,
b) chciał zapewnić dominujące stanowisko Rosji w Europie Wschodniej,
c) podróżował po Europie Zachodniej i doszedł do wniosku, że jest to niemożliwe bez reformy wewnętrznej, które:
- unowocześniłyby ustrój polityczny Rosji,
- pełniejsze korzystanie z dorobku kultury europejskiej
Doszło do sojuszu Rosji z Danią i Saksonia – mieli razem stawić czoło Szwedom, którzy posiadali tereny utracone przez Rosję, Polskę i Danię.

Wojna północna – atak sojuszników na utracone obszary, zagarnięte przez Szwecję. Król szwedzki, Karol XII, szybko pokonał Danię (zaczął od niej bo była najsłabsza, Dania i Szwecja zawarły pokój wieczysty, że Dania nigdy nie napadnie na Szwecję). Przerzucił wojska do Estonii i uderzył na wojska rosyjskie oblegające Narew – Rosja poniosła klęskę i Piotr I postanowił się wycofać na jakiś czas z wojny. Szwedzi teraz skierowali swoje wojska przeciw wojskom saskim w kierunku Inflant od strony Kurlandii i rozbili je nad Dźwiną. Teraz Karol XII chciał sobie podporządkować Polskę. Zajął Warszawę i po zwycięstwie pod Kliszowem w 1702 roku zajął Kraków. Zaczął się mieszać w sprawy polityczne Polski. Część magnaterii przeszła na stronę Szwedów. Karol XII ogłosił detronizację Augusta II z tronu polskiego, a jego następcą ogłosił Stanisława Leszczyńskiego.
Kiedy Karol XII zajęty jest państwem polskim, Piotr I przeprowadza reorganizację armii:
a) utworzył regularną armię,
b) służba dożywotnia,
c) rozbudował artylerię,
d) na Bałtyku stworzył silną flotę,
e) oprócz tego wybudował sobie stolicę na bagnach – Petersburg.
W 1709 Rosja wraca do wojny. Rosja zwycięża, szczególne znaczenie miało zdobycie ujścia Newy (tam od 1703 budował Petersburg). Gdy Karol XII wraca, Rosja wycofała się w głąb własnego państwa. Na Ukrainie wybuchają powstania kozackie – hetman Iwan Mazepa sprzymierza się ze Szwedami, jednak pomoc Mazepy była nikła. Sprzymierzone wojska polskie z Rosją odcięły nadejście posiłków dla Szwedów, osłabione wojska szwedzkie zostały rozbite w bitwie pod Połtawą – 1709. Szwedzi skapitulowali, a Karol XII schronił się w Turcji. Sojusz z Turcją krótkotrwały.
- Rosjanie opanowali całe wybrzeże Rygi aż po Narew oraz znaczną część Finlandii,
- w Polsce grupa magnaterii doprowadza w 1709 do powrotu Augusta II na tron,
- wojska rosyjskie pomogły Niemcom usunąć Szwedów z Pomorza Szczecińskiego.
Skutki wojny północnej:
a) Rosja uzyskała dostęp do Bałtyku, zajmując całe Inflanty,
b) Szwedzi w Europie państwem drugorzędnym.
Wojna północna zakończyła się pokojem w Nysztadzie w 1721 w Finlandii.