"Wojna chocimska" Wacława Potockiego - krótkie opracowanie.

"Wojnę chocimską" autor ukończył w 1670 roku. Po temat sięgnął Potocki do roku 1621, kiedy to wojsko polskie pod wodzą Karola Chodkiewicza w ciągu pięciu tygodni mężnie opierało się dużo liczniejszej armii tureckiej i mimo śmierci wodza zmusiło Turków do wycofania się z Polski. Tę bohaterską obronę Chocimia i ofiarność patriotyczną naszych żołnierzy stawiał autor za wzór współczesnemu sobie pokoleniu, które jak wiemy, nastręczało wielu powodów do krytyki.

Głównym źródłem wiedzy o wojnie chocimskiej były dla poety pamiętniki Jakuba Sobieskiego, ojca króla Jana III. Nie korzystał z nich jednak w sposób niewolniczy, lecz próbował ożywić ów materiał przez plastykę zarysu sylwetek wodzów i znamienitszych rycerzy, biorących udział w tej wyprawie, oraz przez żywe opisy batalistyczne. Wplata też w tok opowiadania swoje uwagi na temat życia mu współczesnego w postaci tzw. dygresji (odbieganie od tematu dla wypowiedzenia swych poglądów lub dokonania uwag często nawet luźno związanych z tematem). Zestawiał z dawną tężyzną szlachecką zniewieściałość, patriotyzm z obojętnością na losy kraju XVII-wiecznej szlachty. Patriotyzmem właśnie przepoił swój poemat, wkładając w usta bohaterów mowy świadczące o ukochaniu ojczyzny i wielkim
poczuciu honoru rycerskiego.

Poemat składa się z 10 części, z których dwie pierwsze opowiadają o przygotowaniach wojennych, następne opisują każdy dzień przebiegu wojny, aż do wszczęcia układów i rozejścia się wojsk. Styl "Wojny chocimskiej" odznacza się wielką barwnością i plastyką dzięki przewadze wyrażeń konkretnych nad abstrakcyjnymi oraz sięganiu do mowy potocznej. Tylko w momentach uroczystych, jak np. w inwokacji czy zakończeniu poematu, oraz w przemowach bohaterów (np. mowa Chodkiewicza) podejmuje autor styl podniosły i wówczas popada w charakterystyczną dla epoki przesadę, używając długich i zawikłanych okresów zdaniowych, omówień, przenośni itp.