Charakterystyka gatunków: dramat liturgiczny, misterium, mirakl

1)Dramat liturgiczny – w pełni podporządkowany Kościołowi,
-z jednej strony mieści się już w konwencji dramatu, z drugiej zaś był jeszcze całkowicie podporządkowany obowiązującej liturgii
-inscenizacja wybranych wydarzeń ze Starego i Nowego Testamentu, a związane przede wszystkim z dwoma najważniejszymi dla religii chrześcijańskiej momentami z życia Chrystusa: Bożym Narodzeniem i Zmartwychwstaniem. Miał on interpretować epizody biblijne jako dzieje zbawienia i odwieczną walkę dobra ze złem. Wspomaganie się homiliami, legendami i apokryfami.
- Obowiązywał w nim język łaciński
-Tekst sprzężony był z muzyką i środkami wywodzącymi się ze struktury obrzędu
-Krótkie przedstawienia (w swoich formach klasycznych dramaty te liczyły od piętnastu do stu wierszy)
-Stopniowe uniezależnienie dramatu liturgicznego od obrzędów liturgicznych doprowadziło do pojawienia się ogromnych widowisk scenicznych, zwanych misteriami.
- Odbywał się tylko raz w roku – w dniu, do którego liturgii nawiązywał
-Wykonawcami byli przeważnie księża, czasem klerycy, zakonnicy lub żacy
-Wysoka widowiskowość -wszyscy oni swobodnie posługiwali się grą mimiczną, gestem i tzw. ruchem scenicznym. Funkcje strojów i rekwizytów spełniały szaty i paramenty liturgiczne, a same przedstawienia odbywały się wyłącznie we wnętrzach kościelnych.
-drobne inspiracje antykiem -szczątkowe formy starorzymskiego mimu czy luźne trawestacje komedii Terencjusza lub Plauta
-Przyrównanie mszy świętej do tragedii, kapłana reprezentującego Chrystusa do bohatera tragicznego, a kościoła do teatru było niewątpliwie konsekwencją właśnie owego średniowiecznego symbolizmu i alegoryzmu, specjalnej – wypracowanej przez teologów, filozofów i mistyków, zwłaszcza ze szkoły Wiktorynów – teorii estetycznej, traktującej alegoryzm powszechny jako wizję rzeczywistość
2) Misterium – gr. mysterion – rytuał inicjacyjny, tajemnica, pojawił się w Europie w XII w. i rozwijał do XVI
- ma źródło religijne ale należy do nurtu laickiego
- Inscenizowano je już nie w kościołach, ale wyłącznie pod gołym niebem na katedralnych placach lub schodach prowadzących do katedry i na rynkach
- Aktorami zwyczajni mieszczanie, organizacją zajmował się któryś z licznych wówczas cechów kupieckich lub rzemieślniczych
- misteria wykorzystywały przede wszystkim twórczość tworzoną specjalnie na potrzeby tego rodzaju widowisk, i to w kształtujących się właśnie wtedy językach narodowych, zwłaszcza francuskim.
-ogromny wpływ świeckiej liryki wokalnej tych czasów – twórczości goliardów, żonglerów, trubadurów i truwerów
-zaczęło zanikać wraz z reformacją, a w świecie katol. w następstwie zakazów wydanych przez Sobór Trydencki
- Tematyka m. pochodziła ze Starego i Nowego Testamentu oraz z apokryfów
-Od dramatu liturgicznego różniło się dosłownym, realistycznym sposobem przedstawiania treści, zastąpieniem śpiewu przez recytację oraz wprowadzeniem języków nar. w miejsce łaciny
-Akcja m. nie posiada bohatera w rozumieniu dramatu klas. (“regularnego”); jest epizodyczna i szeregowa, nie obowiązuje w niej jedność miejsca i przyczynowo-skutkowy układ zdarzeń; jej konstrukcja narusza zasadę decorum – sceny o treści poważnej, rel., przerywane są scenkami komicznymi, farsowymi i groteskowymi (tzw. intermedia
3)Mirakl
- W scenicznych obrazach ukazuje on wydarzenia z życia męczenników i świętych, wysuwając na plan pierwszy cudowne wydarzenia i boskie interwencje w losy postaci. Przedstawienia te mogły być oparte na apokryfach i opowiadać o cudach Matki Boskiej pomagającej ludziom.
-mirakl uczy dostrzegać granicę ontologiczną, granicę między sacrum a profanum
- drobny gest pojedynczego, nawet ułomnego człowieka może mieć zbawczy wpływa na całą społeczność – cud wysłużony przez jednostkę łączy niebo i ziemię oraz prywatność ze społecznością- cud jest manifestacją udanej socjalizacji
-cud ingeruje w niecudowną rzeczywistość – gdy spełnione są ścisłe warunki – wiara, modlitwa
-fabuła może np. ogniskować się wokół nawrócenia niewiernego
-charakterystyczne motywy: kazanie księdza otwiera i zamyka sztukę; nawrócenie kogoś, wymodlony cud a następnie męczeńska śmierć
-mirakl służy też wyjaśnieniu trudnych zagadnień o sakramentach, częstym motywem miraklów jest przekonanie niedowiarków o cudzie eucharystii
- to gatunek gdzie człowiek może już działać indywidualnie